Ægir - 01.02.2012, Blaðsíða 16

16
skipinu Corella. Þar voru til
dæmis tveir matsalir, annar
fyrir yfirmenn, hinn fyrir há-
seta en að sjálsögðu var gert
ráð fyrir aðeins einum matsal
í íslenska skipinu. Þá var gert
ráð fyrir miklu fleiri skipverj-
um í breska skipinu en ætlun-
in var að yrðu í því íslenska.
Af ýmsu öðru má nefna að
rannsóknarstofurnar voru
ólíkar í skipunum tveimur (8.
mynd).
Öll þessi teiknivinna var
unnin á Fiskideildinni og átti
Sigurður Lýðsson þar stærstan
hlut en honum til aðstoðar
voru Hjálmar Vilhjálmsson
fiskifræðingur og Guðmundur
Sv. Jónsson rannsóknarmað-
ur. Agnar Norland og sam-
verkamenn hans veittu einnig
góðan stuðning. Þá var haft
náið samráð við skipasmíða-
stöðina, Brooke Marine Ltd. í
Lowestoft þar sem Corella var
í smíðum. Þess var vandlega
gætt að allar breytingar væru
þess eðlis að hvorki þyrfti að
raska sjóhæfni né lögun
skipsins þeirra vegna.
Hinn 25. mars 1966 skip-
aði sjávarútvegsráðherra fimm
menn í nefnd er hafði það
hlutverk að taka ákvarðanir
um smíði og kaup á síldarleit-
arskipi og semja frumvarp til
laga um innheimtu ¼ % gjalds
af aflaverðmæti síldveiðiflot-
ans ásamt jafnháu gjaldi frá
kaupendum síldarinnar. Í
nefndinni áttu sæti: Jakob
Jakobsson fiskifræðingur, for-
maður; Jón Arnalds stjórnar-
ráðsfulltrúi, tilnefndur af sjáv-
arútvegsráðherra; Sveinn
Benediktsson framkvæmda-
stjóri, tilnefndur af síldarkaup-
endum; Guðmundur Oddsson
framkvæmdastjóri, tilnefndur
af sjómannasamtökunum og
Kristján Ragnarsson fulltrúi
(síðar formaður LÍÚ), tilnefnd-
ur af LÍÚ. Nefndin tók þegar
til starfa og lauk fljótlega við
að semja frumvarp um smíði
síldarleitarskips og innheimtu-
gjald af aflaverðmæti. Í fyrstu
grein frumvarpsins segir „að
ríkisstjórninni sé heimilt að
gera samninga um smíði á
síldarleitarskipi allt að 500
brúttó-rúmlestum að stærð.
Jafnframt heimilast ríkisstjórn-
inni að taka lán til greiðslu
andvirðis skipsins“. Þá segir í
athugasemdum með frum-
varpinu „að ríkisstjórnin geri
samninga um smíði á síldar-
leitarskipinu enda verður það
eign ríkissjóðs. Þar með
ábyrgist ríkissjóður allar
greiðslur og skuldbindingar
vegna skipsins en fær á móti,
til að standa straum af þeim
greiðslum og skuldbindingum
síldargjald það sem frumvarp
þetta gerir ráð fyrir þangað til
stofnkostnaður skipsins ásamt
tækjum og að meðtöldum
vöxtum er að fullu greiddur.
Ríkissjóður sér um innheimtu
gjaldsins“. Frumvarpið var
lagt fram á fundi í efri deild
Alþingis 5. apríl 1966 og tekið
til fyrstu umræðu 12. apríl og
einróma afgreitt til neðri
deildar 19. apríl. Neðri deild
tók frumvarpið til umræðu 22.
apríl og afgreiddi það einnig
einróma sem lög frá Alþingi
26. apríl 1966 (Lög nr. 40 um
smíði síldarleitarskips og síld-
argjald).
Samningar undirritaðir
Smíðanefndin lagði til að
samið yrði við skipasmíða-
stöðina Brooke Marine um
smíði skipsins og var kostn-
aðarverð áætlað um 45 millj-
ónir kr. Í Reykjavík hinn 17.
maí 1966 undirrituðu Eggert
G. Þorsteinsson, sjávarútvegs-
ráðherra, og A. C. Prouten,
forstjóri Brooke Marine,
samning um smíði skipsins.
Samningurinn hljóðaði upp á
319 þús. sterlingspund eða
38,8 milljónir kr., þar af út-
vegaði skipasmíðastöðin lán
til fimm ára að upphæð 255
þús. sterlingspund eða um 31
milljón kr. Þessu til viðbótar
var gert ráð fyrir að fiskileitar-
tækin að viðbættum öðrum
rafeinda- og fjarskiptatækjum
kostuðu um 6 milljónir kr.
Smíðanefndin lauk störfum í
júní 1966 og varð úr að Jakob
Jakobsson tæki að sér að sjá
um smíði skipsins en honum
til fulltingis voru þeir Jón
Grímsson yfirvélstjóri og Sig-
urður Lýðsson loftskeytamað-
ur. Skipinu var hleypt af
stokkunum 1. mars 1967. Við
þá athöfn gaf Jóhanna Gunn-
björnsdóttir, eiginkona Jak-
obs, skipinu nafn Árna Frið-
rikssonar fiskifræðings. Hann
var fyrsti forstöðumaður fiski-
deildar Atvinnudeildar háskól-
ans og varð víðfrægur þegar
honum tókst að sanna göngur
Norðurlandssíldarinnar milli
Noregs og Íslands. Hann var
framkvæmdastjóri Alþjóðahaf-
rannsóknaráðsins árin 1954-
66.
Í smíðasamningnum var
gert ráð fyrir að smíði skips-
ins lyki eigi síðar en í júnílok
en af ýmsum ástæðum seink-
aði smíðinni um tvo mánuði.
Að loknum reynsluferðum var
skipið afhent eigendum hinn
5. september 1967 og veitti
Jakob Jakobsson skipinu við-
töku fyrir hönd sjávarútvegs-
ráðherra (9. mynd). Árni Frið-
riksson RE 100 kom til
Reykjavíkur 11. september. Í
tilefni af komu skipsins var
haldin athöfn í ráðherrabú-
staðnum þar sem Eggert G.
Þorsteinsson afhenti Hafrann-
sóknastofnuninni skipið til
eignar og reksturs og sagði
við það tækifæri „að fjárhags-
leg tilkoma m.s. Árna Frið-
rikssonar væri sjálfsagt eins-
dæmi í sögu skipabygginga á
Íslandi. Sjómenn, útgerðar-
menn og síldariðnaðurinn í
landinu hefði ákveðið að eig-
in frumkvæði að leggja á sig
ákveðið gjald, með öðrum
orðum lækka annars mögu-
legar tekjur sínar um ákveð-
inn hundraðshluta til að
standa straum af byggingar-
kostnaðinum“20. Davíð Ólafs-
son, stjórnarformaður Haf-
rannsóknstofnunarinnar, veitti
skipinu móttöku og þakkaði
ráðherra. Hann minntist á
þann mun sem nú væri orð-
inn á aðstöðu fiskifræðinga
og haffræðinga frá því er áður
var og taldi að enginn vafi
væri á því að skipið ætti eftir
að verða landi og þjóð til
mikils gagns21. Árni Friðriks-
son fór í sína fyrstu ferð til
síldarleitar viku síðar.
Öflugur sonar
Allt frá því að hugmyndin um
nýtt síldarleitarskip leit dags-
ins ljós á haustdögum 1965
höfðu þeir Jakob og Sigurður
Lýðsson átt í viðræðum við
norska rafeindafyrirtækið Sim-
onsens AS öðru nafni Simrad
um kröfur Íslendinga til fiski-
leitartækjanna í væntanlegu
fiskileitarskipi. Þessar viðræð-
ur leiddu í ljós að engin þau
sonar-tæki sem Simrad hafði í
reglulegri framleiðslu gætu
svarað þeim kröfum sem
gerðar voru. Niðurstaðan var
sú að fyrirtækið myndi hefja
framleiðslu á nýjum flokki
tækja sem nefndur var Simrad
Survey Sonar og var tækið
sem sett var í Árna Friðriks-
son með framleiðslunúmer 1.
Vegna hins skamma fyrirvara
sem Simrad hafði til að hefja
framleiðslu á þessum nýju
sonar-tækjum náðist ekki að
fá þetta fyrsta tæki fyrir af-
hendingu skipsins. Skipið
kom því heim með bráða-
birgða sonar-tæki frá Simrad.
Þegar það fór í venjubundna
eftirlitsskoðun til Brooke Mar-
ine skipasmíðastöðvarinnar
sex mánuðum síðar var
bráðabirgðatækið tekið úr
skipinu og Survey-sonarinn
settur á sinn stað.
Heimildir
1. Ingvar Hallgrímsson, 1971. Rann-
sóknaskipið Bjarni Sæmundsson.
Hafrannsóknir 1970, Smárit Haf-
rannsóknastofnunarinnar 3, 6-13.
11. Gunnlaugur E. Briem, 1971. Ræða
Gunnlaugs E. Briem, formanns
bygginganefndar hafrannsókna-
skipsins Bjarna Sæmundssonar, við
komu skipsins til Reykjavíkur, 18.
des. 1970. Hafrannsóknir 1970,
Smárit Hafrannsóknastofnunarinn-
ar 3, 14-17.
12. Leiðabók rs. Bjarna Sæmundssonar
1973.
13. Verður orkuskortur áfram í Höfn.
Morgunblaðið, 30 desember 1973,
bls. 48.
14. Smyrlabjargaárvirkjun farin í gang.
Morgunblaðið, 8. janúar 1974, bls.
2.
15. Arnþór Gunnarsson, 2000. Saga
Hafnar í Hornafirði: 1940-1975. 2.
Bindi, bls. 90-91. Hornafirði: Sveit-
arfélagið Hornafjörður, 548 bls.
16. Þjóðskjalasafn Íslands, Sjávarút-
vegsráðuneytið 1991-B/62.
17. Athugun á smíði sérstaks síldarleit-
arskips. Úr ræðu Eggerts G. Þor-
steinssonar, sjávarútvegsráðherra,
á aðalfundi L:Í.Ú. Morgunblaðið
27. nóvember 1965, bls. 15.
18. Vilja kaupa 30 millj. kr. leitarskip.
Morgunblaðið 28. nóvember 1965,
bls. 32.
19. Skýrsla stjórnar LÍÚ frá starfsárinu
1965-1966.
20. Ms. Árni Friðriksson til landsins í
gær. Morgunblaðið 12. september
1967, bls. 1.
21. Frá komu Árna Friðrikssonar:
Tímamót í fiskimálum Íslendinga.
Alþýðublaðið 12 september 1967,
bls 1 og 14.
S A G A H A F R A N N S Ó K N A S K I P A N N A
Starfsstöðvar Ísfells og Ísnets:
• Ísnet Þorlákshöfn - Óseyrarbraut 28
• Ísnet Vestmannaeyjar - Flötum 19
• Ísnet Húsavík - Barðahúsi
• Ísnet Akureyri - Oddeyrartangi
• Ísnet Sauðárkrókur - Háeyri 1
• Ísfell / Ísnet Hafnarfjörður
Ísfell ehf • Óseyrarbraut 28 • 220 Hafnarfjörður • Sími 5200 500 • isfell@isfell.is
www.isfell.is
Ísfell er eitt öflugasta fyrirtækið á Íslandi í þjónustu við sjávarútveginn. Fyrirtækið rekur alhliða heildsölu
með útgerðar-, björgunar- og rekstarvörur ásamt veiðafæragerð undir nafninu Ísnet. Sterk staða Ísfells
markast helst af góðu vöruúrvali, þjónustu og mikilli þekkingu starfsfólks á íslenskum sjávarútvegi.
Hafðu samband við sölumenn okkar og kynntu þér vöruúrvalið og þjónustuna!
Allar gerðir bindivéla
Stál- og plastbönd