Ægir - 01.02.2012, Blaðsíða 33

33
R A N N S Ó K N I R
Nýlokið er athyglisverðri
Evrópu rannsókn á laxi sem
staðið hefur frá árinu 2009.
Verkefnið bar yfirskriftina
SALSEA-Merge og var Matís
meðal rannsóknaraðila í því.
Áhugi er fyrir að byggja nýtt
verkefni í Norður-Ameríku og
á Grænlandi á sömu hug-
myndafræði og reynslu en í
þessum rannsóknum er aflað
aukinnar vitneskju um laxa-
stofna sem ganga í ár og um
hafsvæði.
„Verkefnið gekk út á að
erfðagreina laxa á öllu út-
breiðslusvæðinu í Evrópu, allt
frá Norður-Spáni í suðri til Ís-
lands og Rússlands í norðri. Í
heild voru greind sýni úr
26.813 laxfiskum úr 284 ám á
þessu heimssvæði. Þannig
kortlögðum við stofnana í án-
um, greindum mismunandi
erfðafræðilegar einingar sem
gaf okkur betri mynd af
erfðafræðilegum mun laxa-
stofnanna á svæðinu,“ segir
Kristinn Ólafsson, sérfræðing-
ur í erfða- og líftækni hjá
Matís, sem hafði með hönd-
um erfðagreiningar sýna úr
íslenskum ám.
„Einn helsti hvatinn að
þessu verkefni er staða laxa-
stofna syðst á þessu svæði,
þ.e. á Spáni og þar í kring.
Vegna loftslagsbreytinga er
laxastofninn þarna í hættu en
auk þess er mjög mörgum
spurningum um laxinn ósvar-
að, m.a. hvað gerist þegar
laxinn gengur úr ánum til
sjávar og hvað veldur aukinni
dánartíðni þar.“
Þátttakendur í verkefninu
voru rannsóknarstofnanir líkt
og Matís, háskólar og stofn-
anir sem annast veiðistjórnun
á laxi. Auk Matís frá Íslandi
tók Veiðimálastofnun einnig
þátt í Salsea-Merge verk-
efninu.
„Með úrvinnslu þessara
sýna varð til mjög stór gagna-
banki sem gefur mynd af
laxastofnunum og samanburð
á þeim. Til að fá sem skýrasta
mynd af samanburði komum
við okkur saman um 14
erfðamörk sem allir greindu á
sama hátt. Með þennan mikla
fjölda sýna og gagnagrunninn
sem orðinn er til við úr-
vinnslu þeirra hafa nú opnast
möguleikar til að taka laxfisk
í sjó og greina hvaðan hann
er upprunninn. Þetta hefur
verið sannreynt nú þegar og
gefur okkur hugmynd um
hvernig laxinn hagar sér þeg-
ar hann gengur í sjó. Vissu-
lega erum við ekki komin
með tæki sem gefur svar við
öllum okkar spurningum en
samt sem áður gefur þetta
okkur skýrari mynd en við
höfðum áður,“ segir Kristinn.
Þar sem veiðar á laxi í sjó
eru ekki leyfðar hér við land
hefur Fiskistofa tekið sýni úr
laxi sem veiðist sem meðafli í
makrílveiðum. Á þennan hátt
segir Kristinn að stóra rann-
sóknin nýtist til að fá skýrari
mynd af háttalagi laxanna í
íslensku ánum.
„Við vonumst eftir þátt-
töku í sams konar verkefni
sem verður vonandi að veru-
leika í Norður-Ameríku og á
Grænlandi. Ef af því verður
fæst mynd af öllu því svæði
sem Norður-Atlantshafslaxinn
er á. Verkefnið yrði þá unnið
með sama hætti og í Evrópu,
þ.e. að grunnvinna verður
hafin með sýnum og erfða-
greiningu á fiskum úr ám og í
kjölfarið færi fram greining á
sýnum úr fiskum í sjó,“ segir
Kristinn.
Sýni og gagnagrunnur gera að verkum að hægt er að greina hvaðan lax er upprunninn.
Erfðafræði beitt í rannsóknum
á Norður-Atlantshaflaxi
Kristinn Ólafsson, sérfræðingur í erfða- og líftækni hjá Matís.