Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Qupperneq 12

jr
Adrepur
Nokkur orð um páfadóm
í síðasta Tímaritshefti skrifar ritstjórinn, Þorleifur Hauksson, ádrepu um gagn-
rýnina á Mál og menningu. Af því að ég er Þorleifi hjartanlega ósammála og
tel auk þess brýnt að þessi efni séu rædd opinberlega tæpitungulaust, þá langar
mig til að drepa hér á örfá atriði málinu viðkomandi.
Gagnrýnendur Máls og menningar hafa fyrst og fremst fundið skipulagi
félagsins ýmislegt til foráttu, það sé ólýðræðislegt, andstætt öllum sósíalisma og
því dauðanum merkt. Þorleifur tekur undir þetta að nokkru: „Rekstrarform
Máls og menningar er að sjálfsögðu umdeilanlegt. Stjórnskipan þess er sjálf-
sagt ekki sérlega lýðræðisleg, þó væri auðvelt að nefna dæmi um hliðstæð félög
sem búa við mun ólýðræðislegra fyrirkomulag." Og síðar: „Það er engin ástæða
til að halda í gamlar og úreltar starfsvenjur ef völ er á öðru betra, og sjálfsagt
að gera breytingar á skipulagi Máis og menningar, en þær verður þá að gera
að vel athuguðu máli. Mætti t. d. byrja á því að smðla að örari endurnýjun
innan félagsráðs.“ Sem sé: breytinga er þörf. En hvað er hægt að gera? Ekkert
— nema að vel athuguðu máli mætti kannski smella einu rauðu beri oná
súkkulaðitertuna mánaðargamla. En hverju breytir það? Orari endurnýjun innan
félagsráðsins umturnar ekki þeirri ömurlegu staðreynd að tertan er mygluð.
Mér finnst Þorleifur skoða þetta mál nokkuð svo eitt og sér, það er eingöngu
sem skipulagsvanda hér og nú. Sama gildir um þá sem hann er að svara. En svo
við svífum ekki með þetta alltsaman ofar skýjum og freistumst til að taka mið
af halastjörnunni einni, þá held ég sé nauðsynlegt að glöggva sig á því hvar
og hvernig apparatið er tilkomið, hvernig það hefur breyst milli tanngarða
tímans og hvaða hættur steðja að því aðrar en ólýðræðisleg rekstrarskipan.
Mál og menning er ekki og hefur aldrei verið sósíalískt félag í þeirri merk-
ingu að það hafi fyrst og síðast miðað starf sitt við heildarhagsmuni verkalýðs-
stéttarinnar. Mál og menning er þjóðfylkingarfyrirbæri, stofnað á tímum kreppu
og fasisma nokkru eftir að íslenskir stalínistar höfðu skroppið útúr einangrun
sinni og upphafskreddu og tekið upp aðra gagnstæða, sem sé þá að nú bæri að
fylkja liði með öllum „þjóðlegum öflum“ hverrar stéttar sem þau væru. Með
þessu er ég ekki að segja að upphaf Máls og menningar hafi einvörðungu ráðist
af kúvendingu Kominterns 1934—35 og kröftugum viðbrögðum Kommúnista-
flokks íslands við því brambolti öllu. Hér skiptir líka miklu að þeir róttæku
2