Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Síða 27

Heimur fagurbókmennta og heimur vikublaða
hann Aksel Sandemose, hún er ægilega spennandi, farðu heim og lestu
hana. Menn reyndu sem sagt að keppa við dægurbókmenntir á þeirra for-
sendum.
Síðar hefur meðal höfunda yngri kynslóðar komið upp sú hugmynd að
berjast við skemmtibókmenntir með því að notfæra sér form þeirra í rót-
tækum tilgangi, og má sem dæmi nefna Svend Age Madsen, sem samdi
m. a. skáldsögurnar „Liget og lysten“ (1968) þar sem ofið er saman saka-
málasögu, ástarsögu, ,science-fiction‘-sögu og klámsögum, og „Tredie gang
sá tar vi ham“ sem er heimspekilegur reyfari (1969).
A átmnda áramg hefur sú breyting átt sér stað að menn em farnir að
skoða dægurbókmenntir í víðara samhengi og gagnrýna þær frá þjóðfélags-
legu sjónarmiði. Um þessa gagnrýnu inntaksgreiningu ætla ég nú að gefa
nokkur dæmi. En aðalatriðið er sú spurning hvort vikublöð, sem dæmi um
léttbókmenntir, eigi eitthvað skylt við veruleikann.
Auglýsingaeðli vikublaða
Á forsíðu vikublaðs birtist oftast stúlka, ung, falleg, brosandi, í tískufötum.
Þannig auglýsir blaðið sjálft sig, en hvert vikublað hefur sitt fasta forsíðu-
myndmál sem gerir vöruna í senn gamalþekkta og glænýja í augum kaup-
enda. Kaupið þetta: þetta er góða, gamla blaðið sem þú þekkir svo vel,
en það er alltaf nýtt efni í því. Þegar flett er upp, sjáum við auglýsingar.
Auglýsingar um sápu og sjampó og uppþvottaefni og kaffi — allt saman
til heimilisnotkunar. Auk þess selur blaðið sjálft prjóna- og saumaupp-
skriftir, gjafavömr, töskur o. fl. I greinum er oft fjallað um ákveðnar vömr,
og skýrt tekið fram verðið og hvar hægt sé að kaupa þær (a. m. k. er sölu-
staðurinn nefndur á öftusm síðum blaðsins).
I einu tölublaði af Alt for damerne frá september 1977 em vömauglýs-
ingar á samtals 30 síðum af hundraði. En á jafnmörgum síðum er talað
jákvæðum orðum um aðrar vörur sem maður gemr keypt, annaðhvort hjá
blaðinu sjálfu eða í nafngreindum búðum. Þetta þýðir að 60% af öllu
efni blaðsins eru auglýsingar, beinar eða óbeinar. Talan er smndum hærri
frá viku til viku, smndum lægri, en hún fer aldrei niður fyrir 50%. Sam-
fara þessu er umbrot og uppsetning í Alt for damerne mjög aðlaðandi, hér
er um að ræða blaðahönnun af bestu gerð. Eg nefni þennan mikla fjölda
auglýsinga af því að það er mjög útbreidd, en mjög röng skoðun að efni
vikublaða sé ekkert nema hjúkrunarkonusögur og þvílík ævintýri.
TMM 2
17