Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Síða 33

Heimur fagurbókmennta og heimur vikublaða
Þjóðfélag og kjamafjölskylda
Blöð eins og Billed-Bladet og Se og H0r birta myndir og frásagnir af aðals-
mönnum, auðkýfingum og — í vaxandi mæli — körlum og konum sem
hafa hlotið frægð gegnum sjónvarp og skemmtiiðnað. Leikarar eru eini
þjóðfélagshópurinn sem við hitrum á vinnustað, þegar þeir taka þátt í
kokkteilveislum og frumsýningarpartíum. En við hliðina á þessum mynd-
skreyttu sögum úr heimi sem hinn venjulegi lesandi kemst aldrei nærri
eru birtar sólskinsfrásagnir um menn eins og þig og mig; þarna eru hjón
sem eru blind og átmtíuogníu ára gamall karl sem ferðast um Jótland á
reiðhjóli til þess að selja bændum ullarnærföt. Svona verða allir glaðir:
hinn skjóti glæsiferill í anda einstaklingshyggju og líberalisma getur orðið
framtíð okkar allra — hver veit — en ef miður gengur er gott að þekkja
þann stað sem guð ætlaði okkur, og lifa í auðmjúkri sælu. I Familie-Jour-
nalen frá 19. september 1977 er sagt frá tveimur mönnum sem hafa náð
á sinn áfangastað í tilverunni: annars vegar mikill skipaeigandi, sem byrj-
aði sem foreldralaus og fátækur piltur, hins vegar Einar Pedersen bóndi,
sem er ljósmyndaður á hjóli sínu og sem sagt er frá undir hinni dásamlegu
fyrirsögn: „Einar lever i pagt med den vestjyske natur".
Tilraun vikublaða til að koma til móts við lesandann gengur sem sagt
mjög langt. Það er alltaf gert ráð fyrir að lesandinn lifi í kjarnafjölskyldu
með tveimur börnum og hefðbundinni hlutverkaskiptingu karls og konu.
Hjónabandið er efsta stig mannlegrar gæfu, kona sem eignast ekki börn
er skrýtin, maður sem vinnur heima er óþekkt fyrirbæri. Það er dregin
upp mynd af manneskju og þjóðlífi sem endurspeglar hinar afturhalds-
sömusm hugmyndir um karla og konur, fjölskyldu og þjóðfélag. Heimur
vikublaða er heimur heimilis og hjónabands. Ef blöðin fara út fyrir þessi
mörk og segja frá fólki sem gerir eitthvað, er jafnframt tekið fram hvernig
fjölskyldulífi þess sé háttað og séð til þess að það sé sett nákvæmlega á
mörkum hversdagsins og hins óþekkta heims kvikmyndastjarna og prinsa.
Enda þótt mikilvægar breytingar eigi sér stað í þjóðfélögum okkar breyt-
ist hinn hugmyndafræðilegi kjarni vikublaða ósköp lítið. Þó hefur af-
staðan til útivinnu kvenna breyst. A sjöunda áratug var algengt í Dan-
mörku, ekki síst í blöðum fyrir fólk á höfuðborgarsvæðinu, að fjalla um
útivinnu kvenna sem möguleika, þó að best væri að þær gegndu aðeins
hlutverki móður, húsmóður og ástkonu. En á áttunda áratug hafa blöðin
tekið nýja sveiflu, og mjög áberandi afturkippur hefur orðið í afstöðu
21