Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 104

Tímarit Máls og menningar
fylgi munnlegri arfsögn, sem var frábrugðin Landnámu.5 Virðast þeir
einna helzt gera ráð fyrir því að draumurinn sé upphaflegur og eigi rætur
sínar að rekja til landnámsmannsins. A hinn bóginn hafa þeir rétt að mæla
þegar þeir draga í efa hina einföldu skýring Sigurðar Nordals á muninum
milli Landnámu og Hrafnkels sögu og skoðun hans á skyldleika frásagn-
anna.
Ef vér lítum á vitrunina sjálfa og sleppum frávikum í nafngifmm, sjá-
um vér glöggt að Hrafnkels saga hefur atriði, sem vantar í Landnámu.
I fyrsta lagi leggur draummaður Hallfreði ráð hvert hann eigi að fara, og
í öðru lagi er spáð um örlög landnámsmannsins. Hvorugt atriðið er að
finna í Landnámu, sem getur þess eins, að Hrafnkell er beðinn að standa
upp og fara á brott sem skjótast. Nú hagar því þannig til um vitranir í
íslenzkum fornsögum og Landnámu, að margar þeirra verða raktar til út-
lendra fyrirmynda, og er því ekki ófyrirsynju að mönnum geti komið til
hugar, að svo sé einnig háttað um draum þeirra Hrafnkels og Hallfreðar.
Eins og allir vita, þá fjalla fyrsm tólf kaflar Jósúabókar um sigurvinninga
Gyðinga á „fyrirheitsjörð" og níu hinir næsm um landnám þeirra og
landaskipti þar. Islenzka þýðingin á þessum hluta biblíunnar er ef til vill
verk Brands Jónssonar, þótt vel megi vera, að til hafi verið eldri þýðingar.
í fyrsta kafla Jósúabókar er svofelld vitmn:
Og eftir andlát Moysi vitraðist guð drottinn Jósue, svo segjandi: „Moyses
minn þjónn er andaður. Nú rís þú upp og flyt allan minn lýð yfir ána
Jórdan, á þá jörð er ég mun gefa Gyðingalýð. Hvern þann stað sem þér
komið fótum á mun ég selja undir yðvart vald, sem ég sagði Moysi, frá eyði-
mörk og fjalli Líbanó allt til hinnar miklu ár Evratem, alla jörð þeirra
þjóða er Ethei heita til hafsins mikla móti sólar setri. Þetta er ummerki
yðvars ríkis. Engi maður skal yður mega móti standa, svo lengi sem þú
lifir...5 6
í Jósúabók skiptir förin yfir ána Jórdan miklu máli, og í Hrafnkels
sögu er Hallfreði ekki einungis ráðlagt að færa bú sitt vestur yfir Lagar-
fljót, heldur er það einnig tekið fram síðar að hann hafi fært bú sitt út
5 Dietrich Hofmann, „Hrafnkels und Hallfreðs Traum: Zur Verwendung miind-
licher Tradition in der Hrafnkels saga Freysgoða", Skandinavistik VI (1976),
19.—36. bls. — Óskar Halldórsson, Uppruni og þema Hrafnkels sögu, Reykja-
vík 1976.
6 Stjórn, útg. Unger, 349. bls.
90