Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Page 112

Tímarit Máls og menningar
ítá. vestrænum einokunarkapítalisma, og
ekki er heldur með þessu ráðist á hina
lenínísku hugmynd um öreigabylting-
una sem „díalektíska" umturnun borg-
arabyltingar. En til þess að réttlæta hina
lenínísku hugmynd væri nauðsynlegt
að sanna tilveru sósíalismans í Rúss-
landi. Það væri hins vegar aðeins hægt
með því að rugla saman veruleika og
hugmyndafræði. Einungis ef menn teldu
sósíalismann takmarkast við afnám
einkaeignar, væri hægt — og þó ekki
með fullum rétti — að kalla rússneska
samfélagið sósíalískt. En þar eð Rúss-
land er ekki frábrugðið dæmigerðum
auðvaldsríkjum í öllum öðrum félags-
legum efnum, þá er ekki hægt að halda
því fram að rússneska byltingin hafi nú
þegar leitt til sósíalisma.
Á alþjóðlegan mælikvarða og fyrir
alþjóðlega verkalýðshreyfingu hefur
lenínisminn leitt til hvers ósigursins á
fæmr öðrum, reyndar oftast barátm-
lausra ósigra. Þó svo að þetta hrun al-
þjóðlegrar byltingarhreyfingar hafi fyrst
orðið algert eftir dauða Leníns, ber
lenínisminn ábyrgð á því sem grund-
völlur stalínískrar stefnu. Þótt oft hafi
verið reynt að horfa framhjá stalínism-
anum þegar fjallað er um lenínismann,
þá er það augljóslega ekki hægt, því
eftir stendur sú staðreynd, að með hug-
myndinni um ríkiskapítalískt flokks-
alræði var andbyltingin þegar búin að
taka sér bólfesm í lenínískri bylting-
arkenningu. Samt sem áður eru mikil-
væg atriði sem skilja þá að Lenín og
Stalín, þ. á m. að annar innleiddi það
alræði sem honum virtist nauðsynlegt,
meðan hinn útfærði það í sitt öfga-
fyllsta form. Einnig greindi stíll þeirra
þá að: í höndum Leníns varð sannleik-
urinn að lýðskrumi, á meðan Stalín leit
á lýðskrumið sem sannleika.
Það kann vel að vera, að alþjóðleg
verkalýðshreyfing hefði engu að síður
hrunið saman, þótt 3. alþjóðasambandið
hefði haft aðra stefnu. Einnig er hugs-
anlegt, að i Vestur-Evrópu hefði ekki
myndast nein kommúnísk hreyfing,
sjálfri sér samkvæm, jafnvel þótt lenín-
isminn hefði aldrei náð að breiðast út
fyrir Rússland. Það breytir hins vegar
engu um það, að eins og málum var
komið ollu eigin þarfir rússnesku bylt-
ingarinnar og hugmyndir Leníns því að
sú bylting var dæmd til að veita alþjóð-
legri gagnbyltingu byr í seglin og auk
þess til að verða sjálf að and-byltingar-
sinnuðu afli. Gagnvart vestur-evrópsku
kommúnistaflokkunum táknaði afstaða
3. aiþjóðasambandsins ekkert annað en
afneitun hvers kyns byltingarsinnaðrar
stefnu — og leiddi loks til baráttulausrar
uppgjafar fyrir alræði fasismans.
Vestrænu kommúnistaflokkarnir sem
voru endurvaktir eftir seinni heimsstyrj-
öldina eru einvörðungu tengdir lenín-
isma rússnesku byltingarinnar á hug-
myndafræðilegan hátt. I starfsháttum
eru þeir einfaldlega endurbótaflokkar,
sem greinast lítt frá sósíaldemókratísku
flokkunum. Þeir eru að minnsta kosti
reiðubúnir til að taka þátt í kapítalísk-
um ríkisstjórnum og til að verja borg-
aralegt lýðræði, sem þeir lofsyngja enn
á ný — sem hina einu færu leið til sósí-
alisma. „Hreinræktaða lenínista" er þess
vegna ekki lengur að finna í kommún-
istaflokkunum, heldur meðal ýmissa
andstæðinga stalínismans, sem tefla
ranglega skildum kennisetningum Len-
íns fram gegn hinni „sviknu" byltingu.
Raunsanna þýðingu bolsévikabylting-
arinnar var ekki hægt að sjá fyrir, og
hún varð ekki með öllu ljós fyrr en
eftir síðari heimsstyrjöld. Á það skal
minnt, að Lenín byggði afstöðu sína til
98