Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Blaðsíða 123

Stafur Prosperós
viðleitni. En eins og fyrri daginn hafa myndhvörf og líkingar Shakespeares
tvenna merkingu. Eyjan er veröldin, veröldin er leiksvið, og allt fólk er þar
leikarar. Prosperó hefur aðeins sett sýningu á svið, stutta og hverfula eins og
lífið sjálft.
Leikararnir
voru, svo sem ég gat um, allir andar
og hurfu í loftið líkt og rokinn eimur.
Og eins og þessi glapsýn, gerð úr engu,
mun gnæfur turn við ský og hnarreist höll,
musteri vígt, vor mikli hnöttur sjálfur,
já, öll hans dýrð, hjaðna sem svipult hjóm
og eftir láta hvorki ögn né eyðu
fremur en sýning sú. (IV,1)
I leikslok sýnir Prosperó Napólíkóngi son hans að tafli við Míröndu. í leikhúsi
Shakespeares var þessi sýna að líkindum leikin á innra sviði. Veggir þess urðu
eðlilegur rammi, og unga parið minnti á vel þekkt renisans-málverk af pilti og
stúlku sem eru að tefla skák. Hvað er lagt undir í þessu tafli?
Míranda. Þú leikur á mig, vinur.
Ferdínand. Nei, mín væna;
ekki þó væri veröld öll í boði.
Míranda. Þú svikir leik, ef ríki væri að vinna;
og samt mundi ég segja leikið rétt. (V,l)
Tvisvar á fjórum stundum hefur legið við, að morð yrði framið í því skyni að
vinna konungsríki, og það á eyðiey. Þó hafa þau, Ferdínand og Míranda, einskis
orðið vör. Allt hefur farið fram á bak við þau. Þau tefla skák um ríki1, sem eins
gætu verið hundrað. Fyrir hvorugu þeirra er konungsríki til. Ferdínand og
Míranda eru utan við veraldarsöguna, utan við baráttuna um völd og krúnu.
Loks kemur Míranda fram á aðalsviðið. I fyrsta sinn á ævinni sér hún svo
margt manna: konunginn, bróður konungsins og föruneytið allt. Hún segir
furðu lostin:
Ó, undur!
hér er svo margt af yndislegum verum!
Vænn er mannheimur; veröld ný og góð
með slíku fólkí!
1 f frumtexta stendur „a score of kingdoms". Þýá.
TMM 8
113