Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Blaðsíða 18

Sverrir Kristjánsson
1. maí 1974
Á þessum fyrsta maidegi skál kjörorðið vera: Við verjum landið. En það er ekki
jafngildi þeirrar vesalmennsku sem gengur undir grámuggulegri dulu dusil-
dómsins sem hefur letrað á leppa sína: Varið land. Því að hér eru þáttaskilin milli
volæðis og auðugrar vesældar annarsvegar og gunnfána kænunnar, hinna fá-
tæku og smáu, milli þeirra sem draga flaggið i hálfa stöng hvenær sem blakar á
strái, og hinna sem sigla sinni litlu kænu fullum seglum þótt þrútið sé loft og
þungur sjór.
Fyrsti maí er ekki dagur kirkjualmanaksins, þótt hann kunni að vera skráður
i annál þess stjörnufræðings sem um það sér. Hann er og annað og meira. Þessi
dagur er kjörin hátíð vestrænna verkamanna í Evrópu þegar björk og lind
sprettu laufi.
Samþykktin um þennan verkalýðsdag vargerð í París á Bastiljudaginn 14. júií
1889 og hinn fyrsta maí var fyrsta almenna kröfugangan háð i Evrópu og
Ameríku — aðalkrafan var 8 stunda vinnudagur. Þessi krafa var tákn þess að
verkamenn frá sundurleitum þjóðum sameinuðust um frumstæðustu kröfu —
að eiga kost á að varpa af sér reiðingi vinnuoksins, stytta þær stundir sólar-
hringsins er þeir mólu gullið i kvörn hins kapítaliska arðráns. Og þetta var
upphaf mikilla tíðinda.
Nú eru liðin 84 ár siðan steinlagðar götur evrópskra og ameriskra borga
dunuðu undir fótataki verkamanna, þeirra sem hlýddu kallinu. Nú eru þeir allir
komnir undir græna torfu. En ennþá heyrum við bergmálið frá hljóðaklettum
þessarar fyrstu göngu verkamanna. Þeir voru ekki tiltölulega margir. Land-
fræðilega voru þessar fyrstu maígöngur tengdar litlum hlutum Evrópu og
Ameríku. En nú glymur hnötturinn allur undir þessu háttbundna göngulagi
vinnandi manna, ekkert land hefur skorist úr leik, engin heimsálfa hefur skartað
með fjarveru sinni á þessum degi, enginn kynþáttur, vinnandi mannkynið allt,
svart og hvítt, gult og brúnt stígur í dag sinn dans um hið græna tré maídagsins.
Vordaginn mikla 1890 urðu valdstéttir Evrópu mjög forvirraðar svo ekki sé
meira sagt. Heimskar eins og þursar héldu þær að skuggalegir menn, komm-
únistar og sósíalistar, hefðu valið þennan dag til þess að velta við þjóðfélaginu,
svipta þær eignum sínum og lífsmunaði, eyða blessaðri menningunni, svipta
8