Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Blaðsíða 84

Tímarit Máls og menningar
skáldið og náttúrufræðingurinn Jónas, málfræðingurinn og fagurkerinn
Konráð, lögfræðingurinn Brynjólfur og upplýsingarmaðurinn og fram-
kvæmdamaðurinn Tómas. Fjölnir varð uppreisnartákn, boðberi nýrra tíma,
enda þótt útgefendurnir ættu ekki alltaf skap saman.
Baráttumaður allt annarrar gerðar var Jón Sigurðsson, sem kom til
Kaupmannahafnar 1833. Hann las klassíska málfræði hjá Madvig og Brondsted,
heimspeki hjá Poul Martin Maller og hagfræði hjá A.F. Bergsoe. Ungur stúdent
varð hann styrkþegi Arnastofnunar og síðar ritari Árnanefndar og varð kunn-
ugri Árnasafni en nokkur annar samtímamaður hans. Fílólógísk menntun hans
var undirstaða mikillar útgáfustarfsemi, þar sem hann ruddi nýjar brautir, og
víðtækrar þekkingar á sögu Islendinga. Þessi fræðilegi grundvöllur ásamt
sjaldgæfum forustuhæfileikum gerði hann að pólitískum leiðtoga Islendinga
ævilangt.
Þróun Hafnarháskóla á 19. öld hafði vitaskuld úrslitaáhrif á námsgreinaval
islenskra stúdenta. Ný menntasvið drógu stúdenta að sér, enda þótt gömlu
aðalgreinarnar, guðfræði og lögfræði, væru fjölmennastar framan af öldinni.
Eftir að prestaskóla var komið á fót í Reykjavík 1847 fækkaði guðfræðistúd-
entum i Höfn verulega; sumir hófu guðfræðinám í Höfn en luku þvi í
Reykjavík. Hinsvegar fjölgaði stúdentum i öðrum greinum að mun. Lög-
fræðingar voru stærsti hópurinn, enda engin furðá, þar sem æ fleiri þeirra áttu
starfa visan í íslenskri stjórnsýslu. Háskólakennsla í lögfræði komst ekki heldur
á hér heima fyrr en 1908; þangað til var Kaupmannahöfn eini staðurinn þar sem
Islendingar stunduðu lögfræðinám. Læknastúdentum fór ört fjölgandi í Höfn á
19. öldinni. Að visu prófaði landlæknir fáeina íslenska læknastúdenta í Reykja-
vík, en eiginleg læknismenntun komst ekki á fyrr en læknaskólinn var stofnaður
1876. Kennsluskilyrði voru þar frumstæð framan af, og margir íslendingar
stunduðu læknanám í Höfn eftir sem áður, þó að nokkrir þeirra lykju prófi í
Reykjavik.
En smátt og smátt bættust aðrar námsgreinar i hópinn. Vinsælust var lengi
fílólógía, sem út af fyrir sig var ekkert undrunarefni, vegna þeirrar stöðu sem
islensk og norræn fræði höfðu í Höfn. I fyrstu lásu flestir klassíska fílólógiu, þar
sem embættispróf i norrænni filólógíu var ekki til fyrr en á siðari helmingi
aldarinnar; fyrsti maðurinn sem lauk meistaraprófi i þeirri grein var Benedikt
Gröndal (1863). Margir þeirra sem framan af lögðu stund á filólógiu luku aldrei
embættisprófi, en það kom ekki i veg fyrir að ýmsir þeirra urðu hinir ágætustu
fræðimenn; ekki þarf annað en að nefna menn eins og Jón Sigurðsson, Konráð
74