Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Qupperneq 13

Ádrepur
Hughes, heldur þvert á móti, þar sem Sylvia fjölyrðir mjög um nærgætni,
hjálpsemi og skilning eiginmanns síns. Af bréfunum verður ekki annað séð en
sambúð þeirra hafi verið óvenjulega farsæl og báðum til mikils góðs sem
skáldum og manneskjum, þótt svo sviplega hafi farið að lokum, en um þann
harmleik treysti ég mér ekki til að ræða eða fella dóma.
Og er þá komið að túlkun kvæðisins Haukur á grein. Eg viðhef þau orð að
það sé „opinberun á hugarfari harðstjórans í mannheimi, óhugnanleg sálgrein-
ing á fasisma“. Þetta finnst Svölu of einskorðandi túlkun og spyr hver sé
„tilkominn með að segja að ljóðið fjalli ekki um miskunnarleysi og óhugnað
karlaveldis“. Ég fæ ekki séð að mín túlkun sé það þröng að hún útiloki túlkun
Svölu, því að hvað er grimmd karlaveldis annað en ein tegund harðstjórnar í
mannheimi, en ég get ekki fallist á að ljóðið fjalli aðeins eða fyrst og fremst um
miskunnarleysi og óhugnað karlveldis. Það er krufning á ákveðnu hugarfari sem
finnst í margvíslegum birtingarformum og hver lesandi getur að sjálfsögðu
túlkað, eins og Svala segir, „út frá eigin reynslu og lestri“. Það er hins vegar
fráleitt að ég hafi með túlkun minni útilokað þann skilning sem Svala leggur í
kvæðið. Min túlkun útilokar aðeins að hægt sé að leggja í kvæðið þann skilning
einvörðungu.
Þá er svarað þeim aðfinnslum Svölu sem snerta grein mína í TMM. En Svala
heldur áfram að hella úr skálum reiði sinnar út af Sylviu Plath, þó svo að hvorki
ég né TMM komi því máli hið minnsta við. Tilefni reiðinnar i þetta sinn eru
þakkir sem móðir Sylviu (sem gaf út bréfasafn hennar) færir Ted Hughes fyrir
að veita góðfúslega birtingarrétt að bréfunum. Það sem hneykslar Svölu er að
Ted Hughes skuli „samkvæmt lögum karlveldisins“ eiga útgáfurétt að öllu sem
Sylvia Plath skrifaði, vegna þess að þau voru enn gift þegar hún lést. Þetta kann
að virðast óréttlátt við fyrstu sýn, en hefur Svala hugsað málið til hlítar?
I fyrsta lagi er ansi hæpið að tala um „lög karlveldisins" í þessu sambandi, þar
sem þessi lög ná jafnt til karla og kvenna. Hefði Ted Hughes dáið en ekki Sylvia
Plath hefði birtingarréttur að öllu sem Ted Hughes skrifaði (líka þeim bréfum
sem Ted skrifaði móður sinni) runnið til Sylviu. En hvert finnst Svölu að
birtingarrétturinn hefði átt að renna eftir andlát Sylviu? Hljóta ekki hagsmunir
barna hennar að vega þyngst? Og er ekki Ted Hughes faðir þeirra og forsjár-
maður?
I öðru lagi virðist Svölu það þyrnir í augum að einhver geti átt birtingarrétt
að bréfum sem hann hvorki skrifaði né fékk í pósti. Ekki held ég það væri
heillavænleg regla að viðtakendur bréfa ættu birtingarrétt þeirra. Einkabréf eru
viðlcvæmir hlutir og ritendur þeirra verður að vernda fyrir birtingu án samráðs
3