Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Blaðsíða 76

Tímarit Máls og menningar
Komið á hagsmunatengslum
Ósk Bandaríkjastjórnar um varanleg yfirráð á íslandi dundi eins og reiðarslag á
Islendingum, hverjar svo sem stjórnmálaskoðanir þeirra voru. Ég hef áður birt
hér í tímaritinu minnisblöð Kristins E. Andréssonar um leynifundi stjórn-
málamanna afþessu tilefni (TMM, lsta hefti 1977). Alme'nn viðhorf hvarvetna
á landinu voru þau að þessari kröfu vesturheimska stórveldisins bæri að hafna og
var það gjört. í alþingiskosningunum 1946 lýstu allir stjórnmálaflokkar þeirri
stefnu sinni að öngvar erlendar herstöðvar skyldu heimilaðar á Islandi. Ekki létu
bandarísk stjórnarvöld sér þó segjast, sá er ekki háttur stórvelda. I stað innlim-
unar var farið að tala um bandalag og sitthvað fleira fagurt. Eftir að Islendingar
höfðu hafnað innlimunarkröfunni, voru vesturheimsku dátarnir látnir klæða sig
úr einkennisbúningum en héldu áfram óbreyttri iðju. Einkennisbúningar komu
aftur vegna Kóreustríðs (!!), og þá var tekið til við að gjöra hernámið ábatasamt
fyrir valda aðila úr hernámsflokkunum þremur og ríkissjóð sjálfan. íslenskir
aðalverktakar eru auðugasta og traustasta stórgróðafyrirtæki á íslandi með útibú
í New York. I þeirri samsteypu eru stærst fyrirtæki Geirs Hallgrímssonar (hann
vann þar sjálfur sem framkvæmdastjóri að loknu lögfræðiprófi), SÍS innan
hlutafélagsins Regins, verktakasamsteypa sem Alþýðuflokkurinn stofnaði á
Suðurnesjum og ríkissjóður sjálfur. Einnig var Olíufélagið h. f. stofnað að
undirlagi Exxon-auðhringsins bandaríska og fékk í Hvalfirði aðstöðu til
hernaðarþjónustu.
Þó hér sé um að ræða öflugasta auðhring á Islandi hefur nákvæm vitneskja
um starfsemi hans verið torfengin. Meðan ég átti sæti á þingi flutti ég marg-
sinnis fýrirspurnir um ýmsa þætti í önnum auðhringsins en jafn oft var neitað að
svara þeim, ýmist með því afli sem felst í uppréttum höndum eða tilvísun í
lagakróka. Nú ættu svör að geta legið á lausu þegar hernámsandstæðingur
gegnir starfi fjármálaráðherra — en þá virðist áhuginn vera rokinn veg allrar
veraldar.
„Gegn trylltri öld“
Þessi aðferð bandarískra stjórnvalda bar furðu fljótt tilætlaðan árangur. Menn
gleymdu innlimunarkröfunni frá 1945 og féllust á að meta kröfugjörð stór-
geimför, kjarnasprengjur, eldflaugar, tunglfarir, kapítalisma, kommúnisma
o. s. frv. Andstæðingar erlendrar hersetu hafa fallið í sömu villuna. Afleiðingin
62