Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Blaðsíða 120

Tímarit Máls og menntngar
hennar. Liney er auk listfengi sinnar ein-
hver greindasti höfundur okkar nú um
stundir.
Si/ja Aðalsteinsdðttir.
LEIKDÓMAR
ÁSGEIRS HJARTARSONAR
Fyrir rúmum tuttugu árum kom út hjá
Hcimskringlu bókin Tjaldið fellur, safn
leikdóma og greina Ásgeirs Hjartarsonar
frá árunum 1948 til 1958. Af einhverjum
ástæðum hefur dregist úr hömlu að út
kæmi safn eða úrval úr þeim greinum, sem
hann ritaði eftir ’58, en Ásgeir var leik-
listargagnrýnandi Þjóðviljans allt til vors
'12. Skömmu fyrir jól kom sú bók loks út
hjá Iðunni og ber heitið Leiknum er lokið.
I hana hefur Ólafur Jónsson valið um
fimmtíu leikdóma og greinar frá þessu
timabili, auk þess sem hann skrifar eftir-
mála um höfundinn og bókina.
Ekki verður þess freistað hér að gera
tæmandi úttekt á leikdómaraferli og
skrifum Ásgeirs Hjartarsonar. Það verk-
efni verður vonandi unnið þegar farið
verður að stunda skipulegar rannsóknir á
íslenskri leiklistarsögu, t. d. á vettvangi
Háskólans. Hvorki Tjaldið fellur né
Leiknum er lokið fullnægja raunar sem
efnislegur grundvöljur fræðilegrar grein-
argerðar; báðar flytja bækurnar takmarkað
úrval úr greinum Ásgeirs og er megin-
áhersla lögð á sýningar Reykjavíkurleik-
húsanna tveggja. Þannig eru dómar hans
um barnasýningar, skólaleiki, áhuga-
mannasýningar og söngvaleiki felldir burt
og hefði þó verið nógu fróðlegt að sjá
hvernig Ásgeir tók á slíkri leiklist. Tjaldið
fellur er þó betra heimildarit en Leiknum
er lokið að því leyti að þar er að finna alla
dóma Ásgeirs um sýningar Leikfélags
Reykjavíkur og Þjóðleikhússins á árunum
’48 til ’58. Ólafurjónsson hefur því miður
ekki haft jafn frjálsar hendur við undir-
búning siðari bókarinnar og má endalaust
deila um hversu vel val hans hefur tekist.
Þegar á allt er litið er ég sáttur við valið;
ég sakna að vísu ýmissa sýninga frá siðasta
áratug, en treysti mér ekki til að sýna fram
á að þær hefðu átt meiri rétt á birtingu i
þessari bók en þær sem þar hafa fengið
inngöngu. Mér þykir þó rétt að benda á að
slikar umkvartanir hefðu átt mun minni
rétt á sér, hefði bókinni fylgt heildarskrá
um greinar Ásgeirs, helst frá upphafi ferils
hans. Slík skrá mundi hafa margháttað
gildi og tel ég mistök hjá útgefanda, að
hún skyldi ekki vera tekin saman og birt
sem bókarauki.
Islensk bókaforlög ráðast ekki oft i út-
gáfu á greinum bókmennta og leiklistar-
gagnrýnenda; ég minnist þess ekki að
öðrum en Ásgeiri Hjartarsyni, Bjarna
Benediktssyni og Ólafi Jónssyni hafi verið
sýndur slikur sómi. Skýringin á þessari
deyfð kann að vera nokkuð margþætt og
ætla ég mér síst að leggja mat á hvoru er
fremur um að kenna, áhugaleysi bókaút-
gefenda eða ófullkomleik þeirra skrifa sem
blöð og fjölmiðlar birta sem gagnrýni á
menningu og iistir. Ljóst ætti að vera að
fátt minnir betur á nauðsyn vandaðrar
gagnrýni en útgáfa á skrifum fremstu
gagnrýnenda, auk þess sem slikar bækur
eru ómetanlegar menningarsögulegar
heimildir um ákveðin tímabil, verk eða
listamenn. I þessum efnum má fara ýmsar
leiðir; t. d. er nokkuð um það erlendis að
gefnar séu út bækur með skrifum gagn-
106