Tímarit Máls og menningar - 01.03.1981, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar
bæri í hennar augum. Henni finnst að
gagnkvæm virðing eigi að rikja þar á milli
cn fastar reglur verði að gilda í þeim sam-
skiptum. Þóra hefur orðið fyrir því sjálf að
giftast upp fyrir sig, hún var lágstéttar-
stúlka en giftist heldri manni. Reglurnar
hefur hún samt haldið og fársjúk getur
hún ekki hugsað sér að fara í flík af
tengdamóður sinni, löngu látinni, þær
voru ekki af sömu stétt: „ég var ég og hún
var hún,“ segir Þóra, hörð á sinni mein-
ingu.
Leifarnar af dönsku kaupmannsættinni
í þriðja gamla húsinu, Brandsenshúsi, eru
aumkunarverðar. Þar búa gömul systkini,
ógift og barnlaus, úrkynjuð borgarastétt,
hún illyrmi, hann fordrukkinn aumingi.
Eftir þeirra dag verður ekkert eftir sem
minnir á ættina, því húsið fer líka.
Oðruvtsi hefur farið fyrir afkomendum
Þóru og Steins yngra i Steinshúsi. Þau
hafa saman alið af sér blómlega peninga-
menn, harða og óvægna frá æsku, sem
hafa komið sér vel áfram í Ameríku.
Yngsti sonurinn einn er „misheppnaður".
Kristján átti að verða listamaður, en eitt-
hvað hefur brugðist og hann er orðinn
óbreyttur verkamaður, horfinn aftur til
stéttar móður sinnar.
Yfirgömlu húsunum voka braskararnir
— þau eru einskis virði sjálf en standa á
dýrum lóðum, „og það er blóðugt að
langa í lóðirnar en geta ekki náð í þær.“
(6) í sögulok hefur þeim orðið að óskum
sínum, þá er gamla Island dautt og grafið.
Heimur undirgefinna kvenna
Eins og fyrri skáldsaga Líneyjar, Kerl-
ingarslóðir, er Aumingja Jens aðallega um
konur, mæður, tengdamæður, systur,
dætur, vinkonur; konur sem hjálpast að,
styðja hver aöra og styrkja nema þar sem
stéttahatrið ryður samkenndinni brott.
Rósa María, aðalpersóna sögunnar, er
sjómannsdóttir en missti föður sinn ung
og ólst upp hjá móður sinni sem var
saumakona. I erfiðleikum þeirra mæðgna
á þeim löngu liðnu dögum var Þóra í
Steinshúsi mikil hjálparhella — eins og
Rósa Mar'ta er henni nú. Rósa María fetaði
í fótspor móður sinnar og varð sauma-
kona, og við sjáum hana eins og einn
hlekk í óslitinni keðju vinnusamra kvenna
(101):
Fyrsta morgunverkið er að draga
upp gömlu vinnukonuklukkuna.
Gleymist það, finnst henni það boða
eitthvað illt.
I meira en hálfa aðra öld hefur litla
koparlóðið tifað innan við gleriö.
Amma hennar og móðir áttu þessa
klukku og hömuðust við að vinna í
takt við hana. Hún lika.
Þegar Rósa María er að niðurlotum
komin af þreytu og vökum er það dóttir
hennar, Björg, sem kemur henni til
hjálpar og upplyftingar. Konur eru kon-
um bestar — það er rauði þráðurinn í
sögum Líneyjar, og fallegasta svipmyndin
af því er saga Þóru af Guðrúnu, alfríðu
stúlkunni sem flúði ill örlög á beru blóð-
inu og kom Þóru til hjálpar þegar hún
varð átta ára að taka að sér heimili og
yngri systkini eftir að mamma hennar dó.
Þessar gjöfulu konur eru óendanlega ríkar
í fátækt sinni.
Rósa María lifir líka ríku lífi við að gefa
og þiggja gjafir og gegna skyldum sínum.
104