Morgunblaðið - 16.12.2014, Side 18

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Það sem af er árinu hafa um 440
einstaklingar sótt um greiðsluaðlög-
un hjá umboðsmanni skuldara
(UMS) og er meirihlutinn leigj-
endur sem lent hafa í greiðsluvanda
vegna skulda annarra en fasteigna-
skulda.
Þannig eru um 320 þessara 440
umsækjenda ekki
með fasteignalán.
Þegar umsókn
um greiðsluað-
lögun hefur verið
samþykkt fara
umsækjendur í
greiðsluskjól og
eru afborganir af
lánum þá frystar.
Að sögn Svan-
borgar Sigmars-
dóttur, upplýs-
ingafulltrúa umboðsmanns
skuldara, eru um 80% umsækjenda
búsett á höfuðborgarsvæðinu og ná-
grannasveitarfélögum, og eru þá
Kraginn, Suðurnes, Akranes, Sel-
foss og Hveragerði meðtalin. Tæp-
lega 41% umsækjenda býr í Reykja-
vík, en leiguverð er hæst á
höfuðborgarsvæðinu.
Ríflega helmingur leigir
Það rennir frekari stoðum undir
að leiguverð reynist mörgum skuld-
urum ofviða að 45,5% umsækjenda
um greiðsluaðlögun í ár búa í leigu-
húsnæði á almennum markaði og
7,6% eru í félagslegu leiguhúsnæði,
eins og sýnt er á grafi hér til hliðar.
Samtals býr ríflega helmingur um-
sækjenda því í leiguhúsnæði. Til
samanburðar býr tæplega þriðj-
ungur umsækjenda í eigin fasteign.
Á öðru grafi má sjá að greiðslu-
geta umsækjenda fer minnkandi, en
hún er aðeins um 12.500 krónur á
mánuði að meðaltali á þessu ári.
Svanborg segir það hluta skýr-
ingarinnar á minnkandi greiðslu-
getu að leigjendum sé að fjölga. Þá
sé leiguverð að hækka og vegna
þess að leigan er inni í föstum út-
gjöldum, en ekki afborganir af lán-
um, kemur hærri leiga fram sem
skert greiðslugeta. „Þetta hefur
áhrif til lækkunar greiðslugetu. Við
tökum líka eftir því að tekjur fólks
eru að lækka,“ segir Svanborg og
útskýrir hvers vegna meðalupphæð
skulda hjá umsækjendum um
greiðsluaðlögun hjá embættinu hef-
ur farið lækkandi, vegna lægra
hlutfalls fasteignaskulda.
„Þetta eru einstaklingar sem leita
til okkar vegna annarra skulda en
fasteignaveðskulda. Þeir geta verið
með námslán, bílalán, ógreidda sím-
reikninga, dagvistunargjöld, trygg-
ingar, leikskólagjöld, meðlags-
skuldir, sakarkostnað og sektir,
yfirdráttarheimildir, kreditkorta-
skuldir, smálánaskuldir og ýmsar
aðrar skuldir. Þá hefur yngri hópur
komið til okkar á þessu ári en áður,
oftast er fólk komið í vanda vegna
þess að tekjur duga ekki til að end-
ar nái saman. Á nokkrum árum get-
ur myndast skuldahali. Það er alveg
sama hversu oft skuldirnar eru
gefnar eftir, sumir umsækjendur
munu ekki ná endum saman.
Við erum að sjá ákveðinn tekju-
vanda hjá fólki sem hefur ekki
tekjur fyrir framfærslu. Við tökum
saman allar tekjur og berum saman
framfærsluviðmiðin okkar og reikn-
inga sem fólk þarf að borga. Það er
alltaf að hækka hlutfallið sem leitar
til okkar með neikvæða greiðslu-
getu. Þeir einstaklingar hafa ekki
tekjur til þess að ná endum saman
miðað við fjölskyldustærð og lenda
því í þessum skuldavanda.“
87% til 100% eftirgjöf
„Ef umsókn þessara einstaklinga
um greiðsluaðlögun er samþykkt þá
fá þeir sömu aðstoð og aðrir við að
semja um skuldir sínar í samræmi
við greiðslugetu. Ef hún er ekki að
fara að breytast til frambúðar –
tíminn sem samningar um greiðslu-
aðlögun nær til er að jafnaði að
styttast – fær fólk gefið eftir að
meðaltali 87% af skuldum sínum og
jafnvel 100%. Það fólk er að megn-
inu til með samningskröfur,“ segir
Svanborg og tekur fram að námslán
séu t.d. undanskilin.
„Námslán eru lögum samkvæmt
utan greiðsluaðlögunar og ekki
færð niður. Þau eru að jafnaði fryst
á tímabili greiðsluaðlögunar og svo
eftir að samningi lýkur fer fólk að
greiða af þeim aftur. “
Embætti Umboðsmanns skuldara
var stofnað í ágúst 2010. Því hafa
borist 5.390 umsóknir um greiðslu-
aðlögun einstaklinga. Búið er að
taka afstöðu til 5.296 mála. Af þeim
eru 334 mál í vinnslu hjá umsjónar-
mönnum, þar sem reynt er að ná
samningum við kröfuhafa fyrir
hönd skuldara. Um 770 umsóknum
hefur verið synjað og 367 umsóknir
hafa verið afturkallaðar að frum-
kvæði umsækjenda áður en mál fór
til umsjónarmanns. Á þriðja þús-
und samningar hafa verið gerðir.
Hleypur á milljarðatugum
„Í greiðsluaðlögun eru komnir á
2.587 samningar. Við vitum ekki al-
veg hvernig þessum samningum
reiðir af, því margir þeirra eru enn
í gildi og svo fáum við ekki alltaf að
vita ef fólk stendur ekki við samn-
ingana og fær því ekki eftirgjöfina í
lokin. Því þarf að taka tölunum
með smá fyrirvara,“ segir Svan-
borg og fer yfir tölurnar. „En í
þessum 2.587 samningum eru kröf-
ur upp á 54,8 milljarða; 22 millj-
arðar eru samningskröfur, þar af
18,5 milljarðar sem eru innan
samnings og 3,59 milljarðar utan
samnings. Um 16 milljarðar af
samningskröfum verða gefnir eftir
í samningum. 32,78 milljarðar eru
veðkröfur, í 1.175 samningum, og
eru þær allar innan samnings.
Eignir í þessum 1.175 samningum
eru upp á 22,82 milljarða, þannig
að veðkröfur umfram eignir eru
9,96 milljarðar. Ef allir þeir geta
sótt um afmáningu og munu sækja
um, er hugsanleg eftirgjöf í kjölfar
afmáningar 8,7 milljarðar að auki,“
segir Svanborg.
Hundruð í greiðsluaðlögun í ár
Morgunblaðið/Ómar
Reykjavík séð frá Höfðatorgi Hækkandi leiguverð á höfuðborgarsvæðinu
hefur þrengt að hinum tekjulægstu í samfélaginu. Margir leita til UMS.
 Meirihluti umsækjenda um greiðsluaðlögun í ár er ekki með fasteignalán heldur leigir húsnæði
 Upplýsingafulltrúi UMS segir greinilegt að tekjur fjölda fólks dugi ekki til almennrar framfærslu
Meðaltal skulda/eigna
Meðalverðmat eigna Meðalupphæð skulda Meðalgreiðslugeta
Heimild: Umboðsmaður skuldara
37.150.194
22.823.373
57.796 26.802 24.340 19.549 12.497
2010 2011 2012 2013 2014
16.508.411
18.162.152
13.019.547 11.711.138
21.959.435
19.397.022
9.400.409
34.769.533
Umsækjendur – Aldur
25 ára
og yngri
26-35 ára 36-45 ára 46-55 ára 56-65 ára 66 ára+
2010 2011 2012 2013
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Heimild: Umboðsmaður skuldara
5%
34%
27%
16%
12%
6%
Umsækjendur – Búsetuform
2010 2011 2012 2013 2014
Eig
in
fas
tei
gn
Fé
lag
sle
g
lei
ga An
na
ð
Bú
se
tu
ré
ttu
r
Ek
ki
sk
rá
ð
Hú
sn
æð
is-
lau
s
Le
iga
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Heimild: Umboðsmaður skuldara
31,4%
45,5%
7,6% 7,9% 0,7% 2,9%4,0%
Svanborg
Sigmarsdóttir
18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 2014
Ökufærni er lykilatriðið
þegar ungmenni hefja akstur.
Hvar fær ungmennið þitt kennslu?
Hluti námsins fer fram í fullkomnum ökuhermi
Áhersla lögð á færni nemenda og öryggi þeirra í umferðinni
Allt kennsluefni innifalið
Ökukennsla www.bilprof.is
Upplýsingar og innritun í síma 567 0300 • Opið 10-17 alla daga.
Hringdu
núna
og bóka
ðu
ökuskól
ann
ÖKUSKÓLINN Í MJÓDD
– yfir 40 ár í fagmennsku.
Þekking og reynsla í fyrrirúmi
Spurð hvernig „meðal-
samningurinn“ um greiðslu-
aðlögun lítur út segir Svanborg
Sigmarsdóttir, upplýsinga-
fulltrúi umboðsmanns skuldara,
að líkleg meðaleftirgjöf af
samningskröfum sé 6.150 þús.
og að skuldari þurfi að standa
skil á kröfum að upphæð 1.568
þús. „En að meðaltali er hver
skuldari með námslán upp á um
það bil 1,3 milljónir. Að auki eru
þeir sem eru með veðkröfur um-
fram eignir, og halda eigin
heimili, með skuld að meðaltali
upp á 27,9 milljónir. Okkar mat
á eignum segir að meðaleignin
sé að virði 19,4 milljónir.
Veðkröfur umfram eignir eru
því um það bil 8,4 milljónir
króna. Eftirgjöf í kjölfar afmán-
ingar er því að meðaltali 7,4
milljónir að auki,“ segir hún.
Að meðaltali
6,15 milljónir
EFTIRGJÖF Í SAMNINGUM