Ský - 01.04.2007, Síða 41

sk‡ 41
í sífellt minnkandi hringi kringum neyslu
áfengis, lyfja og hvers þess efnis sem getur
komið henni í vímu. Ásta lést 21. desember
1971, 41 árs gömul.
Í Morgunblaðinu 30. desember 1971
birtist kveðja frá Rithöfundasambandi
Íslands til Ástu látinnar og þar segir:
„Margslungin lífsátökin ollu þessari við-
kvæmu konu miklu hjartabrimi og stundum
ar skammt milli glits og dökkva. Því urðu
ritverk hennar máski minni að vöxtum en
vinir hennar hefðu óskað en nóg til þess
að hún setti svip á bókmenntir samtíðar
sinnar og engan myndi undra þótt þessi sér-
kennilegi höfundur yrði viðfangsefni ungra
vísindamanna í bókmenntum á komandi
tímum.“
Sársauki og kúgun
Í Tímariti Máls og menningar árið 1986 gerði
Matthías Viðar Sæmundsson það sem hann
kallar tilraun til túlkunar á verkum Ástu
og telur þau hluta af nýrri smásagnagerð
á Íslandi sem hafi komið fram um 1950.
Matthías segir: „Ásta hafði um margt sér-
stöðu í hópi nýju höfundanna. Að sumu
leyti var hún tengdari hefðinni en þeir.
Deildi á stéttaskiptingu og fátækt, tvöfalt
siðgæði, fordóma og mannúðarleysi líkt og
Gestur Pálsson, umhverfið þó oftast Reykja-
vík samtímans. Söguhetjur hennar eru að
jafnaði lítilmagnar, sem bíða ósigur vegna
ofríkis samfélags, ástæðurnar efnislegar og
tímabundnar en ekki tilvistarlegar, algildar.
Engu að síður kvað við nýjan tón með
sögum hennar, einkum þeim fyrstu, þar sem
hefðbundnum formgerðum smásögunnar
er raskað á ýmsan hátt. Þessar sögur eru
útmálun tilfinningalífs sem beygt er undir
kröfur myndræns og táknauðugs tungutaks.
Brotakenndar og sagðar í fyrstu persónu.
Einlægnin slík að lesendur trúðu (og trúa)
því að um lifaðan veruleika væri að ræða, en
ekki umskapaðan, túlkaðan. Raunsæi þeirra
felst þó ekki í veruleikastælingu heldur til-
finningalegu innsæi. Sviðið er vitund tveggja
persóna eða sögusjálf sem segja má að lifi á
mörkum tveggja heima, því að vera þess er
sífelld togstreita og hreyfing milli andstæðra
skauta. Stíllinn er expressjónískur og vana-
bundin skynjun framandgerð með ýmsum
hætti. Að þessu leyti er um móderníska texta
að ræða, nýmæli í íslenskri smásagnagerð.“
Í sama hefti tímarits Máls og menningar
skrifar Dagný Kristjánsdóttir grein þar sem
hún fjallar um Dýrasögu Ástu Sigurðardóttur
og beitir hugtökum sálgreiningar. Dagný
leggur til grundvallar þá skoðun að samband
rithöfundar og lesanda sé nokkurs konar
yfirfærslusamband eins og myndast milli
sálgreinanda og sjúklings. Hún vitnar einnig
til kenninga Shoshana Feldman um að öll
frásögn feli í sér hið ósagða og sá sem skrifar
búi yfir leyndarmáli sem hann vill en vill þó
ekki segja frá. Dýrasaga er ein óhugnanleg-
asta smásaga Ástu en hún lýsir kúgun og illri
meðferð fullorðins manns á stjúpbarni sínu
og býr sagan yfir takmarkalausum krafti og
óhugnaði. Dagný leiðir rök að því að í lýs-
ingum sínum sæki Ásta í sína eigin upplifun
af kúgun og misbeitingu.
Hver sem orsökin var nákvæmlega sést
skýrt af verkum Ástu Sigurðardóttir að hún
gekk ekki heil til skógar. Hún gekk í gegnum
lífið löskuð af sársauka og gerði allt sem
hún gat til þess að slökkva hann en tortímdi
sjálfri sér um leið. sky
,
Ásta Sigurðardóttir
Hafnarstræti 92 - Akureyri - www.bautinn.is
Bautinn
Velkomin
til okkar