Dagrenning - 01.12.1958, Blaðsíða 42

staðar, aðallega rót sína að rekja til
seinagangs í efnahagsþróuninni, fátækt-
ar og óhagkvæmri skiptingu jarðeign-
anna. Þótt fjárhagsafkoman skipti
miklu máli, er þó ekki nema hálf sagan
sögð með því. Prófessor Alexander held-
ur því fram, að orsök óánægjunnar sé
einnig: 1) aðkallandi þörf á breyting-
um á sjálfri þjóðfélagsbyggingunni í
éðlilegt og öruggt lýðræðisskipulag, og
2) rótgróin tortryggni íbúanna um að
öll fjárhagsleg samvinnuáform séu mið-
uð við það, að gera þá að nýlenduþjóð-
um.
Annar misskilningur af sömu rót er
sá, að það sé fyrst og fremst fátæktin,
sem opnar kommúnismanum leiðina inn
í ríki Suðui'-Ameríku. Prófessor Alex-
ander bendir á, að kommúnisminn eigi
miklu minna fylgi að fagna meðal fá-
tækustu stéttanna heldur en millistétt-
anna, menntamanna og stúdenta. Hann
sýnir fram á, að hjá þessum stéttum
sé það ekki efnahagsástandið, heldur
miklu fremur marg misheppnaðar til-
raunir til þess að koma á þjóðfélags-
legum og stjórnmálalegum umbótum,
sem hafi neytt marga úr þeirra röðum
til þess að gerast stuðningsmenn komm-
únismans. Sú hagfræðilega þróun, sem
tilkoma iðnaðarins hafði í för með sér,
olli ekki verulegri breytingu á fjárhags-
afkomu þessara stétta, en hún bætti dá-
lítið lífskjör smábænda og verkamanna
í flestum ríkjum Suður-Ameríku. Af-
leiðingin varð sú, að kommúnistar fengu
lítið fylgi meðal þessara stétta.
Sökum þess að menntamenn og stú-
dentar láta jafnan til sín taka í þjóð-
félagslegum umbótum og það er eðli
þeirra, að vera fyrstir til að fagna nýj-
um hugmyndum, grípa þeir fegins
hendi þau meðöl, sem ætla má að lækni
þjóðfélagslegar meinsemdir. Þeirra
heitasta áhugamál er að losa lönd sín
við leifar lénsskipulagsins og koma á
auknu frelsi og þjóðfélagslegu réttlæti.
Þar sem spyrnt hefir verið gegn þess-
ari þróun, hefir jarðvegurinn reynst
frjór fyrir kommúnismann. En með
hverju skrefi, sem stigið hefir verið í
framfaraátt, hefir um leið verið lagður
steinn í götu kommúnista.
Prófessor Alexander nefnir Guate-
mala og Chile til þess að rökstyðja þá
skoðun sína, að á hverjum stað sé þjóð-
félagsbylting bezta varnarmeðalið gegn
útbreiðslu kommúnismans. Sökum þess
að í hvorugu þessara ríkja hefir orðið
slík bylting, hafa kommúnistar getað
náð talsverðum áhrifum þar. Það skal
tekið fram, að í Suður-Ameríku merkir
hugtakið „þjóðfélagsbylting" ekki ger-
breytingu ríkjandi skipulags í einu vet-
fangi, heldur hægfara umbætur og þá
skipan eignaréttarins á landinu, sem
teljast má sanngjörn skipting, eftir nú-
tíma skilningi. í stuttu máli táknar það,
að uppræta lénsskipulagið, sem er arf-
ur frá nýlendutímabilinu og efldist á 19.
öldinni, eftir skilnaðinn við Spán, þeg-
ar landeigendur fengu vald, sem ríkið
hafði áður haft. Meðal þessara leifa
lénsskipulagsins eru jarðeignalögin,
sem vernda eignarétt fáeinna manna
yfir víðlendum svæðum, og ánauðar-
fyrirkomulagið, sem fær landeigendum
óskorað vald yfir vinnuafli verkamanna
sinna. Sem dæmi þess, hvað þrifizt get-
ur í skjóli þessa fyrirkomulags, má
nefna það, að landeigendur í Andes-
fjöllum hafa talið umráðarétt sinn yfir
daglaunamönnum svo óskoraðan, að
þeir senda þá til vinnu í námunum og
hirða svo afraksturinn sem tekjur bú-
gai'ðsins.
40 DAGRENNING