Morgunblaðið - 30.01.2015, Síða 4

Hvað vilja VR-félagar leggja áherslu á
í kjarasamningum
2015 2013 2010
Beinar
launahækkanir
Að tryggja
kaupmátt
Atvinnuöryggi Annað
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Heimild: Könnun VR
48%
35%
26%
44%
3% 5%
8% 6%
25%
8%
49%
43%
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Traust félagsmanna VR til atvinnu-
rekenda og stjórnvalda hefur beðið
hnekki, segir á vef VR, en þar er
greint frá nýrri viðhorfskönnun
meðal félagsmanna um hvaða
áherslur þeir vilja í komandi kjara-
viðræðum. Var könnunin kynnt á
trúnaðarráðsfundi VR í fyrrakvöld.
Innan við helmingur svarenda,
eða 46%, er hlynntur hugmyndum
um þjóðarsátt. Hefur stuðningur
við þjóðarsátt innan VR snarminnk-
að, miðað við fyrri kannanir. Árið
2010 voru 67% hlynnt þjóðarsátt og
63% árið 2013.
Mun færri nefna
atvinnuöryggi
Könnunin sýnir að tæplega helm-
ingur félagsmanna, eða 48%, vill
leggja áherslu á beinar launahækk-
anir í komandi kjarasamningum. Er
það mun hærra hlutfall en í fyrri
könnunum. Árið 2010 vildi fjórð-
ungur leggja áherslu á beinar
hækkanir og rúmur þriðjungur var
þeirrar skoðunar fyrir tveimur ár-
um.
Atvinnuöryggi virðist ekki vera
ofarlega í huga VR-félaga þessa
dagana. Árið 2010 svöruðu 25% því
til að leggja ætti áherslu á atvinnu-
öryggi en núna voru aðeins 3% á
því að þetta ætti að vera meg-
ináhersla félagsins. Í könnuninni
2013 voru 8% þessarar skoðunar. Á
vef VR segir að þetta endurspegli
stöðuna á vinnumarkaði á þessum
tíma.
Könnunin var gerð dagana 8. til
15. janúar sl. meðal 3.000 manna
úrtaks úr félagaskrá VR. Heild-
arsvörun var 37% en minni í ein-
staka spurningum. Á vef VR segir
að niðurstöðurnar séu samanburð-
arhæfar við fyrri kannanir árið
2010 og 2013.
Á sama tíma og þverrandi stuðn-
ingur er hjá VR við þjóðarsátt þá
eru 44% félagsmanna á því að
tryggja þurfi kaupmátt í næstu
samningum. Í síðustu könnun lögðu
49% áherslu á þann þátt og 43% ár-
ið 2010.
Kröfur umfram verðbólguspár
Í könnuninni nú voru félagsmenn
einnig spurðir hvaða leiðir væru
bestar til að tryggja kaupmátt og
stöðugleika, á skalanum 1 til 5. Sér-
stök hækkun lægstu launa var oft-
ast í efsta sætinu, næst kom sú
áhersla að launakröfur yrðu um-
fram verðbólguspár og þar á eftir
krafa um krónutöluhækkun launa
frekar en prósentuhækkanir. Færri
lögðu áherslu á sömu prósentu-
hækkun fyrir alla og að auka rétt-
indi á kostnað launahækkana.
Þá var spurt um aðgerðir til að
styrkja stöðu heimilanna. Eins og í
fyrri könnunum VR voru flestir á
því að hækka þyrfti persónuafslátt
og skattleysismörk. Einnig vilja
margir afnema virðisaukaskatt af
matvöru og afnema verðtryggingu
á neytendalánum. Færri vildu
leggja áherslu á að fjölga búsetuúr-
ræðum.
Í könnun VR voru félagsmenn
jafnframt spurðir um tiltekin rétt-
indamál. Á vef félagsins segir að
niðurstaðan hafi verið nokkuð af-
gerandi. Vilja VR-félagar að áunnin
réttindi fylgi þeim á milli atvinnu-
rekenda og að vinnuvikan verði
stytt. Voru þessar áherslur einnig
ofarlega á blaði árið 2013.
Kröfugerð VR liggur að mestu
fyrir, að launaliðnum undanskild-
um. Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær telur formaður VR
vænlegast að fara blandaða leið
krónutölu- og prósentuhækkunar.
Millitekjuhópurinn er stærstur inn-
an raða VR.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Verslun Félagar í VR undirbúa nú launaliðinn í kröfugerð fyrir komandi
kjarasamninga. Tekið verður m.a. mið af viðhorfskönnun félagsins.
Flestir í VR á móti þjóðarsátt
 Ný viðhorfskönnun meðal félaga í VR vegna komandi kjaraviðræðna  Minnkandi stuðningur er við
þjóðarsátt á vinnumarkaði  Fleiri vilja beinar launahækkanir  44% svarenda vilja tryggja kaupmátt
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Leiguverð á höfuðborgarsvæðinu
hefur hækkað langt umfram verðlag
frá ársbyrjun 2011 eins og sýnt er í
töflu hér fyrir neðan. Vísitala leigu-
verðs hækkaði þannig um tæp 40%
frá janúar 2011 til desember 2014
en á því tímabili hækkaði vísitala
neysluverðs, sem er mælikvarði á
verðlagsþróun, um 16,2%.
Viðmælendur Morgunblaðsins
eru sammála um að takmarkað
framboð hafi þrýst upp leiguverð-
inu.
Svanur Guðmundsson, löggiltur
leigumiðlari og framkvæmdastjóri
hjá vefnum húsaleiga.is, áætlar að
það vanti 7-8 þúsund íbúðir til að
mæta þörf fyrir íbúðir til kaups og
leigu á Íslandi. „Framboðið er svo
til ekkert. Það hefur lítið breyst á
síðustu fimm árum. Það er mikil
þörf fyrir ódýrar leiguíbúðir en það
hefur lítið sem ekkert verið byggt af
slíkum íbúðum. Fyrir vikið býr ungt
fólk lengur í foreldrahúsum. Það er
illa komið fram við þá sem minna
mega sín. Það er mikið talað um
nýjar byggingarreglugerðir og lög
og reglur. Menn vilja ekki koma
með neinar bráðabirgðalausnir. Á
sama tíma þykir mönnum í lagi að
fólk sofi í bílum. Ég sé reglulega
fólk sofandi í bílum í bílastæða-
húsum í miðborginni,“ segir Svanur.
Um 40 þúsund íbúðir leigðar út
Svanur segir áætlað að um 30% af
alls 130 þúsund íbúðum á Íslandi
séu leigð út, eða um 40 þúsund íbúð-
ir. Leigumarkaðurinn skiptist í
nokkra hluta. Um helmingur til-
heyri félagslegum íbúðum, stúd-
entaíbúðum og leigufélögum eins og
Búseta og Búmönnum. Hinn helm-
ingurinn sé leigður út á almennum
markaði, alls um 20 þúsund íbúðir.
Hildigunnur Hafsteinsdóttir, lög-
fræðingur Neytendasamtakanna,
segir fyrirspurnum um leigumark-
aðinn fjölga stöðugt. Fram kemur í
nýrri ársskýrslu Leiðbeininga- og
kvörtunarþjónustu Neytenda-
samtakanna fyrir árið 2014 að þá
voru skráð samtals 8.038 erindi og
var það um 27% aukning frá fyrra
ári. Af þessum erindum voru 2.017
vegna húsaleigu. Það er 37,5%
aukning milli ára. Flest erindin
varða viðhald og ástand eignar.
Margir vilja í miðborgina
„Það er stöðug umframeftirspurn
eftir leiguhúsnæði. Við merkjum
það á leiguverði og því sem fólk seg-
ir okkur. Það á einkum við miðborg
Reykjavíkur þar sem margt ungt
fólk vill búa. Leigumarkaðurinn
hefur lítið verið rannsakaður. Það
er því erfitt að segja til um hver um-
frameftirspurnin er,“ segir Hildi-
gunnur.
„Það er haldið utan um leiguverð
samkvæmt þinglýstum samningum.
Við erum mjög ánægð með það en
höldum að það segi ekki alla sög-
una. Það er alls ekki öllum leigu-
samningum þinglýst. Það þarf ekki
að gera það. Það er lítill hvati fyrir
leigjendur, ef þeir sjá hvort eð er
ekki fram á að eiga rétt á húsa-
leigubótum, t.a.m. vegna tekna, til
að þinglýsa samningum. Hvatinn
fyrir leigusala er enginn, og hvetja
þeir raunar sumir til þess að samn-
ingum sé ekki þinglýst, enda lík-
legra að leiga vegna þinglýsts
samnings sé gefin upp til skatts.
Þannig að okkur finnst vanta frek-
ari hvata til þess að þinglýsa leigu-
samningum þannig að þeir séu allir
uppi á borðinu,“ segir Hildigunnur.
Leigan of há fyrir almenning
Jóhann Már Sigurbjörnsson, for-
maður Samtaka leigjenda á Íslandi,
segir stöðuna á leigumarkaði
óbreytta milli ára. Leigufélög séu
að hækka leiguverð. „Leiguíbúðir
eru orðnar alltof dýrar í verði. Það
er mjög lítið framboð af íbúðum
sem leigjendur geta staðið skil á.
Það er hins vegar nóg framboð af
mjög dýrum íbúðum. Leigjendur
eru ekki með kaupgetu til að leigja
þessar dýru íbúðir,“ segir Jóhann.
Í lok apríl 2014 birti Hagstofa Ís-
lands skýrsluna Félagsvísar: Leigj-
endur á almennum leigumarkaði.
Þar kom m.a. fram að árið 2007
leigðu 8,6% einstaklinga á aldrinum
25-34 ára húsnæði á almennum
markaði. Hlutfallið varð hæst árið
2012, eða 28%, en lækkaði árið eftir
í 23,7%. Upplýsinganna var aflað
með könnun og leiddi hún einnig í
ljós að 28,9% einstaklinga í lægstu
tekjutíundinni voru í leiguhúsnæði
2013, borið saman við 18,5% árið
2008. Hlutfall efnalítils fólks sem
leigir húsnæði hækkaði því mikið
eftir hrunið. Kolbeinn H. Stef-
ánsson, sérfræðingur hjá Hagstof-
unni, segir erfiðleika tekjulágra við
að kaupa húsnæði eiga þátt í þessari
aukningu. Unnið er að uppfærslu
þessara gagna og verða þau birt í
vor.
Ekkert lát á hækkun leiguverðs
 Vísitala leiguverðs á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað um 40% frá ársbyrjun 2011  Þessi
hækkun er langt umfram verðlagsþróun  Sérfræðingar segja skort á íbúðum þrýsta á hækkanir
Morgunblaðið/Ómar
Reykjavík séð úr Hallgrímskirkjuturni Húsaleiga á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað mikið á síðustu árum.
Vísitala leiguverðs íbúðarhúsnæðis á
höfuðborgarsvæðinu
Ár Mánuður
Vísitala leiguverðs á
höfuðborgarsvæðinu
Breytingar á vísitölu
neysluverðs frá janúar 2011
2014
2014
2014
2014
2014
2013
2013
2013
2013
2012
2012
2012
2012
2011
2011
2011
2011
desember
október
júlí
apríl
janúar
október
júlí
apríl
janúar
október
júlí
apríl
janúar
október
júlí
apríl
janúar
139,4
139,5
137,7
132,7
128,9
128,3
126,0
121,5
118,7
118,4
117,2
113,0
111,0
108,9
105,5
102,6
100,0
16,2%
16,5%
16,2%
15,9%
14,4%
14,3%
13,5%
13,2%
11,0%
10,3%
9,3%
9,6%
6,5%
5,8%
4,5%
2,9%
Heimild: Þjóðskrá Íslands/Hagstofa Íslands
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JANÚAR 2015