Morgunblaðið - 07.02.2015, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 2015
Hópflug Tjaldar fljúga yfir Skerjafjörð í kvöldsólinni. Flestir íslenskir tjaldar eru farfuglar og hafa vetursetu á Bretlandi en slæðingur heldur til við suður- og vesturströndina á veturna.
Ómar
Þriðjudaginn 3. febr-
úar var Dagur B. Egg-
ertsson í viðtali hjá
Helga Seljan í Kastljósi
RÚV, og var borg-
arstjórinn og læknirinn
strax í upphafi þáttar
spurður um hugsanlega
lokun flugbrautar 06/24
á Reykjavíkurflugvelli.
Fyrir þá, sem eru vel
nettengdir, vísa ég á
málefnalega „kvikmyndagagnrýni“ á
svör borgarstjóra, og finna má á You-
Tube á slóðinni http://youtube/-
fcPTQDzYXw.
Í upphafi er rétt að minna á, að við-
varandi deila ríkis og Reykja-
víkurborgar um tilvist og framtíð
Reykjavíkurflugvallar hefur nú stað-
ið samfleytt í rúma tvo áratugi, eða
frá tilkomu R-listans sáluga árið
1994. Sturla Böðvarsson gegndi emb-
ætti samgönguráðherra árin 1999-
2007 og beitti sér ítrekað fyrir raun-
hæfri lausn deilunnar. Hann lagði
m.a. til að á norðausturhluta flugvall-
arins yrði reist alhliða samgöngu-
miðstöð, en ein af forsendum slíks var
að NA/SV-flugbrautinni yrði lokað.
Til slíkrar lokunar kæmi hins vegar
ekki nema að áður hefði aftur verið
opnuð til notkunar flugbraut með
sömu stefnu á Keflavíkurflugvelli, og
einnig að hér yrði um að ræða sam-
komulag ríkis og borgar um óskerta
framtíð flugvallarins.
Umrædd flugbraut á Keflavíkur-
flugvelli er enn lokuð, og Reykjavík-
urborg hefur nú að yfirlýstu mark-
miði aðalskipulags, að Reykjavíkur-
flugvelli verði lokað eftir aðeins sjö
ár. Samt sem áður telur núverandi
meirihluti borgarfulltrúa Reykjavík-
ur að borgin eigi einhvern „umsam-
inn“ rétt til lokunar NA/SV-
flugbrautarinnar.
Reykjavíkurborg studdi framan af
tillögu um alhliða samgöngumiðstöð,
og ég þekki þokkalega til þeirrar um-
ræðu þar sem samgönguráðherra
skipaði mig til setu í tveimur nefnd-
um á árunum 2000-2005, sem fjölluðu
um undirbúning verksins. Þann 10.
nóv. 2010 urðu hins vegar afgerandi
þáttaskil í málinu, þegar Jón Gnarr
borgarstjóri og Dagur B. formaður
borgarráðs gengu á fund Ögmundar
Jónassonar innanríkis-
ráðherra til þess að til-
kynna formlega að
Reykjavíkurborg hefði
nú ákveðið að hafna öll-
um stuðningi við um-
rædda samgöngu-
miðstöð. Frá og með
þeim tímapunkti er því
engin marktæk eða
raunhæf forsenda fyrir
lokun NA/SV-brautar.
Í upphafi Kast-
ljósþáttarins vitnaði
borgarstjóri til „sam-
komulags ríkis og Reykjavíkurborgar
frá árinu 1990“ um lokun braut-
arinnar. Í bréfi skipulagsfulltrúa
Reykjavíkurborgar, dags. 10. mars
2014, til þeirra, sem sendu inn at-
hugasemdir og mótmæli við tillögu að
nýju deiliskipulagi Reykjavík-
urflugvallar, var vitnað til sama skjals
sem „samnings samgönguráðherra“.
Þar sem bæði borgarstjórinn og skipu-
lagsfulltrúinn hafa langa reynslu af
opinberri stjórnsýslu er hér í báðum
tilvikum um að ræða augljósar blekk-
ingar í málflutningi þeirra. Umrætt
skjal var aðeins álit nefndar, sem þá-
verandi samgönguráðherra, Stein-
grímur J. Sigfússon, skipaði undir for-
mennsku Álfheiðar Ingadóttur
líffræðings, og er dagsett 30. nóv.
1990. Með því fylgdu 10 tillögur nefnd-
arinnar til ráðherra. Hvorki ráð-
herrann né ráðuneytið tóku neina af-
stöðu til þessara tillagna, og umrætt
skjal var ekki sent Flugráði til um-
sagnar. „Status“ þess í opinberri
stjórnsýslu er því nákvæmlega enginn.
Síðar í þættinum segir borgarstjóri
„við erum með fleiri en einn samning
um lokun flugbrautarinnar“. Þar er
væntanlega verið að vísa til skjals án
fyrirsagnar, sem Hanna Birna innan-
ríkisráðherra og Jón Gnarr borg-
arstjóri undirrituðu 25. okt. 2013, og
fjallaði m.a. um lokun flugbrautar 06/
24. Í upphafi segir að „ríki og Reykja-
víkurborg muni vinna í samræmi við
áður undirritaða samninga“ án þess að
þeir séu tilgreindir. Í bréfi innanríkis-
ráðuneytis til Isavia, dags. 30. des.
2013, er hins vegar vísað til fimm
slíkra meintra skjala. Í hinu fyrsta,
bókun frá 14. júní 1999, er hvergi
minnst á flugbrautina. Næstu tvö
skjölin eru minnisblöð frá 11. feb. 2005
og 8. apríl 2009, og fjalla um fyrirhug-
aða alhliða samgöngumiðstöð á norð-
austurhluta vallarins, og tengdar
framkvæmdir. Eftir að Reykjavík-
urborg sló það verkefni út af borðinu
10. nóv. 2010, eru þessi tvö skjöl alfar-
ið gildislaus.
Síðustu tvö skjölin eru frá 1. mars
og 19. apríl 2013, og varða „skipulag
og uppbyggingu“, sem fæli í sér sölu
hluta lands ríkisins á svæði flugvall-
arins. Bæði þessi skjöl eru með öllu
marklaus eftir að Alþingi ákvað við
lokaafgreiðslu fjárlaga áranna 2014
og 2015 að hafna með afgerandi hætti
að í þeim væru heimildarákvæði til
sölu nokkurs hluta lands ríkisins und-
ir flugvellinum.
Að undanförnu hefur oft verið vitn-
að til skýrslu, sem byggist á nýju
gagnasafni vindmælinga, og leiði til
hærri nothæfisstuðuls vallarins en
fyrri skýrslur bentu til. Flugvöllur
með tvær flugbrautir sé með 97,0%
nothæfisstuðul en ekki 93,8% sam-
kvæmt fyrri gögnum. Það sem meg-
inmáli skiptir hins vegar er mismun-
urinn milli flugvallar með tveimur
flugbrautum og núverandi þremur
flugbrautum. Ef flugbraut 06/24 yrði
lokað, myndi flugvöllurinn lokast fyr-
ir áætlunar- og sjúkraflugi í níu við-
bótardaga á ári. Nú er árlega reiknað
með um 550 ferðum sérbúinna
sjúkraflugvéla flugfélagsins Mýflugs.
Á níu dögum þarf því að jafnaði að
fljúga um 14 ferðir með sjúklinga til
Reykjavíkur, og helmingur þeirra
skilgreindur sem forgangsflug. Í
þessu tilviki kæmust því árlega ekki
sjö sársjúkir eða stórslasaðir til
Reykjavíkur til meðferðar.
Er það virkilega rétt skilið, að
borgarfulltrúar Reykjavíkur og hlut-
aðeigandi stjórnvöld telji að fyr-
irhugað fasteignabrask félaganna
Valsmanna hf. og Hlíðarfótar hf. á
Hlíðarendasvæðinu skuli njóta hærri
forgangs en brýnir sjúkraflutningar
til eina háskóla- og hátæknisjúkra-
húss Íslands?
Eftir Leif
Magnússon »Reykjavíkurborg
studdi framan af
tillögu um alhliða sam-
göngumiðstöð, og ég
þekki þokkalega til
þeirrar umræðu.
Leifur Magnússon
Höfundur er verkfræðingur.
Verk- og vindeyðandi viðtal
Gunnar Helgi Krist-
insson, prófessor við
HÍ, hefur sent frá sér
bók er ber nafnið „Hin
mörgu andlit lýðræð-
is“. Meginviðfangsefni
hennar er lýðræð-
iskerfi sveitarfélag-
anna á Íslandi og út-
færsla
sveitarfélaganna á
lýðræði, þátttökukerfi
þeirra og valdakerfi. Bókin byggist
á rannsóknarverkefni við Háskóla
Íslands á tímabilinu 2008-2012 þar
sem safnað var margvíslegum gögn-
um frá 22 stærstu sveitarfélögunum
og þau greind með bæði meg-
indlegum og eigindlegum hætti. Ný-
lega var haldið fjölsótt málþing í
Norræna húsinu þar sem Gunnar
Helgi kynnti helstu niðurstöður
rannsóknarinnar og umræður fóru
fram um þær. Það er ástæða til að
fagna alveg sérstaklega útkomu
ofangreindrar bókar og óska Gunn-
ari og hans samstarfsfólki til ham-
ingju með gott verk. Það er mikill
fengur fyrir sveitarstjórnarfólk að
fá í hendurnar þessa bók, m.a. með
tilliti til eflingar sveitar-
stjórnarstigsins.
Íbúasamráð
Það yrði of langt mál að geta allra
niðurstaðna sem Gunnar kemst að.
Mig langar þó að nefna samspil á
milli þess að traust ríki á viðkom-
andi sveitarfélagi og ánægju íbúa
með þjónustu. Sveitarfélög njóta
miðlungsmikils trausts miðað við
aðra opinbera aðila á Íslandi. Mest
traust ber almenningur til lögreglu
(88%) og svo dómstóla (66%) og fast
þar á til sveitarfélaga með um 60%.
Í rannsókninni kemur fram að þau
sveitarfélög sem njóta mests
trausts hjá íbúum sínum eru Horna-
fjörður, Seltjarnarnes og Garðabær.
Þessi þrjú sveitarfélög hafa líka
nokkra sérstöðu hvað varðar meg-
inþætti íbúasamráðs. Þau raða sér í
efstu sæti hvað varðar kynningu,
samræðu og áhrif íbúa. Rannsóknin
sýnir fram á að sterkt og marktækt
samband er á milli þess
hvort íbúum finnist
unnið af sanngirni og
óhlutdrægni innan
sveitarfélaganna og
hversu mikið traust
þeir beri til sveit-
arstjórna. Sambandið
er sérstaklega sterkt
milli trausts á sveit-
arstjórn og mats á því
hvort allir hagsmunir
komist að með sann-
gjörnum hætti. Einnig
virðast náin tengsl vera milli þess
hvort íbúum finnist unnið af sann-
girni innan sveitarfélags og þess
hversu ánægðir þeir eru með þjón-
ustuna sem það veitir. Athyglivert
er að sterk og fagleg stjórnsýsla er
líklegri til að auka stuðning og
traust á sveitarfélögum en efling
hins pólitíska valds, jafnvel þótt sú
efling ætti sér stað í gegnum aukna
þátttöku íbúanna.
Kröfuharðir íbúar
Í nýlegri þjónustukönnun Capa-
cent, sem gerð var í 19 stærstu
sveitarfélögum landsins, koma
Garðabær og Seltjarnarnes heilt yf-
ir best út hvað varðar ánægju íbúa
með þá þjónustu sem sveitarfélögin
veita. Í Garðabæ hefur m.a. verið
lögð mikil áhersla á samráð við
íbúa, stöðugleika og faglega stjórn-
sýslu. Við leggjum áherslu á góða
þjónustu og reynum að bregðast
hratt og vel við ábendingum. Í
Garðabæ eru íbúarnir mjög kröfu-
harðir um góða þjónustu og því
fögnum við enda má færa rök fyrir
því að þjónustan væri ef til vill ekki
jafn góð ef íbúarnir væru ekki
kröfuharðir.
Ánægja og traust
í sveitarfélögum
Eftir Gunnar
Einarsson
Gunnar Einarsson
»Mest traust ber
almenningur til
lögreglu (88%) og svo
dómstóla (66%) og fast
þar á til sveitarfélaga
með um 60%.
Höfundur er bæjarstjóri í Garðabæ.