Morgunblaðið - 17.02.2015, Síða 28

28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. FEBRÚAR 2015
✝ Oddný ElísabetThorsteinsson
fæddist á Ill-
ugastöðum í Laxár-
dal í Skagafirði 15.
ágúst 1922. Hún
lést á Hjúkrunar-
heimilinu Sóltúni 4.
febrúar 2015.
Foreldrar henn-
ar voru Lúðvík Rú-
dolf Kemp, bóndi
og vegavinnuverk-
stjóri, f. 1889, d. 1971, og El-
ísabet Stefánsdóttir Kemp, f.
1888, d. 1984. Oddný var sjö-
unda í röðinni af níu systkinum.
Þau voru Júlíus, f. 1913, Ragna
f. 1914, Stefán, f. 1915, Friðgeir,
f. 1917, Aðils, f. 1920, Björg-
ólfur, f. 1921, Helga Lovísa, f.
1925, og Stefanía, f. 1927. Stef-
án og Stefanía eru á lífi.
Oddný varð kjörbarn föð-
ursystur sinnar Oddnýjar Stef-
ánsdóttur kennara, f. 1891, d.
1977, og manns hennar Björg-
ólfs Stefánssonar, f. 1885, d.
1938, skókaupmanns í Reykja-
vík. Þar ólst hún upp ásamt al-
bróður sínum Björgólfi og
uppeldissystur Sigríði Stefáns-
dóttur, f. 1932, d. 1995.
Oddný lauk stúdentsprófi frá
rekstrarhagfræðingur, maki
Elsa Guðmundsdóttir, hagfræð-
ingur. 3) Eiríkur, f. 17.9.1959,
kvikmyndagerðarmaður, maki
Valborg Snævarr, hæstarétt-
arlögmaður. Dóttir Eiríks er
Oddný Eva, maki Darri Hilm-
arsson. Sonur Valborgar og
stjúpsonur Eiríks er Ármann,
maki Zeynep Sidal Snævarr.
Oddný og Pétur bjuggu í
Reykjavík þar til Pétur var skip-
aður sendiherra í Moskvu 1953.
Bjuggu þau þar árin 1953-1960,
í Bonn í Þýskalandi 1960-1962, í
París 1962-1965 og í Wash-
ington D.C. 1965-1969. Oddný
var sendiherrafrú erlendis í alls
16 ár. Hún tók virkan þátt í
starfi eiginmannsins og vann
mikið landkynningarstarf. Það
hlutverk hélt áfram eftir að Pét-
ur varð ráðuneytisstjóri í utan-
ríkisráðuneytinu árið 1969 og
eftir að hann var skipaður
sendiherra í fjarlægum löndum
með búsetu á Íslandi árið 1976.
Ferðaðist Oddný með honum til
Austurlanda tvisvar á ári næsta
áratuginn, í tvo-þrjá mánuði í
senn, og var aðstoðarmaður
hans og ritari í þessum ferðum.
Oddný samdi og þýddi barna-
bækur og las upp í útvarpi. Hún
hlaut ýmsar viðurkenningar um
ævina, m.a. riddarakross Fálka-
orðunnar, Dannebrogorðuna og
stórriddarakross.
Útför Oddnýjar fer fram frá
Dómkirkjunni í dag, 17. febrúar
2015, og hefst athöfnin kl. 15.
MR 1940 og prófi í
viðskiptafræði frá
University of
Minnesota 1943.
Hún stundaði versl-
unarstörf í Los
Angeles og San
Francisco 1944.
Var innkaupastjóri
í New York 1945 og
verslunarstjóri hjá
Skóverslun B. Stef-
ánssonar 1946-
1948.
Árið 1948 giftist Oddný Pétri
J. Thorsteinsson (f. 1917, d.
1995), sendiherra. Synir þeirra
eru 1) Pétur Gunnar, f. 26.9.
1955, lögfræðingur, maki Birna
Hreiðarsdóttir, lögfræðingur.
Börn þeirra eru a) Pétur Björn,
maki Agla Margrét Egilsdóttir.
Synir þeirra eru Pétur Leví og
Egill Ísak; b) Katrín Þórdís,
maki Agnar Freyr Helgason.
Dætur þeirra eru Anna Vigdís
og Birna Elísabet; c) Tómas
Gunnar; d) Anna Ásthildur; e)
Elsa Matthildur, dóttir Birnu og
stjúpdóttir Péturs, maki Magn-
ús Salberg Óskarsson. Þeirra
börn eru Pétur Mikael, Hjördís
Júlía og Dagur Salberg. 2)
Björgólfur, f. 30.10. 1956,
Þegar ég hugsa um hana
Oddnýju er merkilegt að fyrst
kemur upp í huga minn litla
stelpan sem leitaði til pabba
síns þegar hún var hrædd um
að Beta mamma kæmi að sækja
hana. Beta mamma var kyn-
móðir hennar en sterki pabbinn
sem verndaði hana var fóstur-
faðir hennar, Björgólfur Stef-
ánsson en hann og kona hans
tóku Oddnýju unga í fóstur.
Betu mömmu kynntist Oddný
seinna og talaði alltaf fallega
um hana, sagði hana umfram
allt hafa verið skemmtilega, en
hún var látin gefa systur
mannsins síns ung börn sín tvö,
Oddnýju og Björgólf, án þess að
hafa mikið um það að segja.
Oddný sagði oft þá sögu og fann
til með Betu mömmu, en svona
var hlutskipti kvenna í þá daga,
karlarnir réðu þessu einfald-
lega.
Litla stelpan, sem talaði mik-
ið sem gömul kona af hrifningu
og ást um fósturforeldrana og
kærleiksríkt uppeldi, varð
seinna heimskona sem fór um
allan heim. Oddný kynntist
menningu annarra landa en um-
fram allt kynnti hún menningu
þjóðar sinnar á erlendri grundu.
Hennar hlutur í störfum eig-
inmanns síns, Péturs Thor-
steinsson sendiherra, var mikill
– það er óumdeilt. Hennar starf,
hennar „karríer“, var að standa
við hlið hans hvort sem var í
starfi eða öðru. Glæsileg, fögur,
greind, forvitin, en umfram allt
hafði hún áhuga á öðrum – bar
hag fólks fyrir brjósti. Það sem
gerði hana öðruvísi en aðra var
að hún framkvæmdi, hún lét
verkin tala. Sem eitt dæmi um
það má nefna umfjöllun í nýút-
kominni bók, Sagan þeirra sag-
an mín, en tilvikin eru fjölmörg
og margir sem þekkja dæmi um
greiðvikni og velvild Oddnýjar.
Hún annaðist eiginmann sinn
af fágætri natni síðustu ár hans
en eftir fráfall hans lét hún ekki
deigan síga. Hún hélt lífi sínu
áfram þótt stóra ástin í lífi
hennar væri farin.
Oddný var umfram allt móðir
drengjanna sinna sem hún elsk-
aði mjög, hún talaði oft um það
síðustu árin hvað hún væri
heppin að eiga þrjá fallega og
góða drengi.
Hún sagði mér samt oft
kankvís, eins og í trúnaði undir
lokin, að ég væri svo heppin, ég
hefði fengið gullmolann hennar,
fallegasta drenginn hennar! Þá
hlógum við dátt, tengdamæðg-
urnar, eins og við værum í sér-
stöku samsæri, í leynilegum fé-
lagsskap um þennan sérstaka
dreng! En ég er viss um að hún
hefur sagt það sama við hinar
tengdadæturnar.
Oddný kom oft til okkar Ei-
ríks síðustu árin í bíó og kvöld-
mat. Við settum gamla, góða
mynd í tækið og horfðum á
stóran skjáinn. Oddný gleymdi
stað og stund, horfði á kjólana
og skartið. Þekkti leikarana frá
gamalli tíð, eins og Cary Grant
og Audrey Hepburn, stundum
voru staðir sem hún þekkti frá
gamalli tíð, eins og Les Halles í
París í myndinni Irma la Douce
– og þá kom saga …
Nú verða sögurnar ekki
fleiri. Við minnumst þeirra og
hennar. Nú er hún aftur komin
til pabba síns. Þar er líka stóra
ástin hennar, hann Pétur, með
faðminn opinn. Hún brosir blítt
og fellur í faðm hans. Tjaldið
fellur. Fallegu lífi er lokið, þetta
ljós er slokknað. Við sem eftir
sitjum drúpum höfði, full þakk-
lætis.
Takk fyrir allt og allt, þín
vinkona og tengdadóttir,
Valborg (Valla).
Látin er í hárri elli tengda-
móðir mín, Oddný Thorsteins-
son. Margs er að minnast og
margt að þakka eftir hátt í
fjörutíu ára samfylgd. Oddný
sem einnig var kölluð Didda lét
ekkert stoppa sig í því sem hún
ætlaði sér og var á margan hátt
á undan sinni samtíð. Hún varð
semidúx í MR 17 ára að aldri og
sigldi í seinni heimsstyrjöldinni
til náms í Bandaríkjunum. Heim
kom hún til Íslands reynslunni
ríkari.
Oddný var víðlesin og óend-
anleg uppspretta fróðleiks sem
barnabörnin nutu svo sannar-
lega góðs af. Hún var einstak-
lega fær tungumálamanneskja
og veitti hún barnabörnunum
ómetanlega aðstoð við heima-
nám í íslensku, dönsku og
þýsku. Hún var óþreytandi að
gæta þeirra um lengri eða
skemmri tíma, og þá var tæki-
færið gjarnan notað og farið í
Þjóðminjasafnið, Árbæjarsafn
og önnur söfn borgarinnar þar
sem menningararfurinn var
settur í áhugavert samhengi. Og
það var ekki amalegt að komast
í ævintýraheim Oddnýjar ömmu
þar sem álfar, tröll og þjóð-
sagnapersónur lifnuðu við í frá-
sögnum hennar. Hana munaði
reyndar ekki um að semja leik-
rit í fullri lengd, Hildi álfa-
drottningu og svo skrifaði hún
bókina um Sigga hrekkjusvín
sem óspart var lesin fyrir
barnabörnin.
Oddný var heimsmanneskja
en stóð jafnframt föstum fótum
í íslenskri menningu. Hún var
óþreytandi að kynna Ísland
þegar hún bjó erlendis og lagði
hún ómetanlega vinnu af mörk-
um í því efni sem þakka ber.
Hún fylgdist grannt með af-
komendum sínum allt fram á
það síðasta og gladdist við
hvern unninn áfanga. Bunki
sendibréfa sem hún sendi okkur
fjölskyldunni þegar við dvöldum
erlendis er til marks um trygg-
lyndi hennar og ræktarsemi
sem voru í raun hennar aðals-
merki.
Á sama grunni hélt hún ára-
tugum saman tengslum við
fjölda fólks víðsvegar um heim
sem hún hafði kynnst á dval-
arárum sínum erlendis.
En Oddný var föst fyrir og
ekki varð skoðunum hennar á
mönnum og málefnum haggað.
Ekkert þýddi að malda í móinn,
hún stóð á sínu og þar komu
engar málamiðlanir til álita.
Minningin um Oddnýju mun
lifa meðal afkomenda og ástvina
um ókomna tíð. Blessuð sé
minning merkrar konu.
Birna Hreiðarsdóttir.
Amma mín var mikilsháttar
kona, og var mér stoð í lífinu
frá því að ég man eftir mér.
Þegar ég var ungur bjó ég er-
lendis en á sumrin bjó ég hjá
ömmu Oddnýju og Pétri afa.
Amma hafði að því er virtist
þrotlausa orku, og þeyttist með
okkur út um allan bæ og stund-
um út á land. Þetta var hálf-
gerður leikur því við ætluðum
að skoða öll söfn og fara í allar
sundlaugar. Hún var ávallt blíð
og góð og ég á margar góðar
minningar frá þessu tímabili.
Ég get ekki farið í sund án þess
að heyra röddina hennar segja
„beygja, sundur, saman“, og ég
met það mikils.
Oft tók hún fram segulbands-
tæki og spilaði fyrir mig upp-
töku af sögum um „Fávís og
vini hans“. Þessar sögur fannst
mér með eindæmum skemmti-
legar. Ég vissi það ekki þá en
þetta voru rússneskar sögur
sem amma hafði sjálf þýtt yfir á
íslensku og lesið upp í Ríkisút-
varpinu.
Eftir sjö ára dvöl erlendis
flutti ég til Íslands 10 ára að
aldri og var Oddný amma alltaf
til staðar og hjálpaði mér mikið
við lærdóminn. Hún var frábær
kennari enda veitti ekki af því
ég var bara hálftalandi á ís-
lensku á þessum tíma. Þessu
hélt hún áfram alveg þangað til
ég var kominn í menntaskóla.
Ég flutti síðan til Íslands frá
Bandaríkjunum árið 1996 til að
hefja nám í MR og bjó fyrsta
veturinn hjá ömmu og afa þar
sem fjölskylda mín var enn úti.
Þetta var mjög skemmtilegt ár
og mér tókst að kynnast ömmu
vel á þeim tíma. Internetið var
tiltölulega nýtilkomið á þessum
tíma og sýndi ég ömmu heima-
síður allra helstu safna í heim-
inum og það sem þau voru með
til sýnis. Þetta þótti henni
ömmu ákaflega áhugavert, enda
alltaf opin fyrir nýjungum.
Amma hafði einstaka frá-
sagnargáfu og var ávallt að
segja sögur. Þegar ég segi mín-
um börnum söguna um Búkollu
reyni ég eftir fremsta megni að
gera það eins og amma hefði
gert það, því hún hafði svo
skemmtilegan hátt á því. Hún
sagði oft sögur frá því að hún
var lítil og ólst upp í miðbæ
Reykjavíkur, og þá var ávallt
bróðir hennar Björgólfur í aðal-
hlutverki.
Ein skemmtilegasta sagan
sem hún sagði mér var frá þeim
tíma sem hún bjó í Moskvu.
Hún var þá með afa í veislu með
mörgum af helstu ráðamönnum
Sovétríkjanna. Í matnum sat
hún við hliðina á flugvélahönn-
uðinum Andrei Tupolev. Í miðju
matarboðinu leit hann á diskinn
hjá ömmu og sagði að það væri
óásættanlegt að hún væri með
venjulegt brauð, en sjálfur Ní-
kíta Krústsjov væri með dýr-
indis brauð frá Úkraínu. Hann
þreif gaffal af disk ömmu,
sleikti hann, stóð upp og mars-
eraði að borði Krústjovs með
gaffalinn hátt á lofti. Þegar
hann kom að borði Krústsjovs,
með gaffalinn ennþá uppi, var
þögn.
Svo stakk Tupolev gafflinum
í brauðið hjá Krústsjov og sagði
honum að það væri kona í veisl-
unni sem þyrfti alvöru brauð.
Tupolev hélt síðan brauðinu
hátt á lofti alla leið aftur og
setti á diskinn hennar ömmu.
Við þetta hlógu allir dátt og
Krústsjov manna mest.
Ég mun alltaf sakna ömmu
Oddnýjar og hún á stóran hlut í
mér. Á þann hátt mun hún lifa
áfram og ég mun koma áleiðis
til barna minna því sem ég fékk
frá ömmu minni.
Pétur Björn Thorsteinsson.
Það er alltaf sárt að missa
fólk sem manni þykir vænt um
og hefur haft jákvæð áhrif á líf
manns. Þegar jafn góð kona og
Oddný fellur frá á það svo sann-
arlega við. Það hjálpar að tak-
ast á við fráfall hennar að hugsa
til þess hve góðu lífi hún lifði.
Þá eru margar góðar minningar
sem maður á og mun geyma í
hjartanu. Oddný var einstaklega
glæsileg kona sem mér fannst
eldast með reisn. Hún var einn-
ig góður sögumaður og hafði frá
mörgu að segja. Mér fannst
endalaust áhugavert að heyra
hana segja frá reynslu sinni af
öðrum löndum og menningu.
Þegar ég hugsa um hana þá
kemur líka minningin um hve
innilega hún bauð mig og
mömmu velkomin í fjölskyld-
una. Við vorum strax hluti af
fjölskyldunni hennar. Mér hlýn-
ar um hjartarætur er ég hugsa
um hve væn og hlý hún var við
mig. Hún reyndi að kenna mér
dönsku, sem var ekki auðvelt
verk. Samt tókst henni að koma
nægilega miklu inn í kollinn á
mér til að standast prófið.
Þannig var hún alltaf tilbúin til
að aðstoða mig við námið þegar
ég var yngri. Hún hvatti mig
áfram og hafði ótakmarkaða trú
á því að ég gæti gert hvað sem
ég vildi í lífinu. Svona hvatning
og hrós, komandi frá frábærum
námsmanni eins og henni, var
ómetanlegt. Hún var góð fyr-
irmynd fyrir mig að reyna að
vera jákvætt afl í lífi annarra.
Maður getur gert svo mikið
bara með því að sýna öðrum
áhuga og vera hvetjandi, eins
og Oddný var við mig.
Þó að hún væri ansi veik síð-
ustu dagana var það henni alltaf
mikilvægt að passa upp á fólkið
sitt. Er ég og móðir mín komum
til hennar skömmu fyrir andlát-
ið setti hún hendur sínar yfir
hendur mömmu. Hún hafði svo
miklar áhyggjur af því að
mömmu væri kalt og reyndi því
að gefa henni hita. Svo sagði
hún við mig að ég ætti að passa
upp á mömmu.
Besta gjöfin sem hún gaf mér
kom tveimur dögum áður en
hún féll frá. Þá sagði ég henni
að ég og eiginkona mín ættum
von á lítilli stelpu. Eins og sjálf-
sagt margir sem eru að verða
foreldrar í fyrsta skipti hefur
maður áhyggjur af því hvort
maður geti reynst barninu
nægjanlega gott foreldri. Ég
veit ekki hvort hún skynjaði
þetta, en það kom alveg ein-
staklega fallegt bros á andlit
hennar eftir að ég sagði henni
frá litlu dömunni. Hún horfði
svo djúpt í augun á mér og
sagði hiklaust og af fullkominni
einlægni að ég yrði góður pabbi.
Síðan þá hef ég ekki efast um
að ég muni reynast dóttur
minni vel, hún gaf mér sjálfs-
traust. Ég held að það sé erfitt
að gefa fallegri gjöf en þessa
sem amma Oddný gaf mér með
þessum orðum.
Blessuð sé minning hennar.
Ármann Snævarr.
Elsku amma okkar.
Takk fyrir að passa okkur.
Takk fyrir að leika við okkur.
Takk fyrir að syngja með okk-
ur. Takk fyrir að dansa við okk-
ur. Takk fyrir að lesa fyrir okk-
ur. Takk fyrir að hjálpa okkur
með heimalærdóminn. Takk fyr-
ir að kenna okkur að synda.
Takk fyrir að fara með okkur á
söfn og á listasýningar. Takk
fyrir að vera alltaf til staðar
fyrir okkur. Takk fyrir að vera
stórkostleg amma og stórkost-
leg manneskja. Við elskum þig
og munum ávallt sakna þín.
Þín
Anna Ásthildur, Tómas
Gunnar, Katrín Þórdís
og Pétur Björn.
Oddný Elísabet
Thorsteinsson
✝ Ólöf Þórhalls-dóttir fæddist á
Eiðum 28. apríl
1922. Hún lést á
dvalarheimili aldr-
aðra Hulduhlíð á
Eskifirði 3. febrúar
2015.
Foreldrar henn-
ar voru Þórhallur
Helgason frá Skóg-
argerði í Fellum,
fæddur 1. mars
1886 og Sigrún Guðlaugsdóttir
frá Fremstafelli í Köldukinn,
fædd 30. júní 1898. Systkini
hennar eru Anna, Helga og Ás-
mundur og látinn er Guðlaugur.
Ólöf var elst þeirra systkina.
Ólöf fluttist ársgömul með for-
eldrum sínum á Seyðisfjörð en
þaðan í Ormsstaði í Eiðaþinghá
1929 og ólst þar upp. Ólöf stund-
aði nám í Alþýðu-
skólanum á Eiðum
og síðan í Hús-
mæðraskólanum á
Laugum. 1947 hélt
hún til Danmerkur
til að stunda nám í
vefnaði við vefn-
aðarskóla í Jebjerg
á Jótlandi. Lauk
þaðan námi 1949
með sveinsprófi.
Ólöf kenndi vefnað
í Húsmæðraskóla Akureyrar til
fjölda ára.
Ólöf giftist Lucien Lúðvík
Messiain 1964 og hófu þau bú-
skap á Akureyri, lengst af
bjuggu þau á Skólastíg 3.
Útför Ólafar verður gerð frá
Höfðakapellu, Akureyri, í dag,
17. febrúar 2015, og hefst at-
höfnin kl. 13.30.
Það er margt sem kemur
upp í hugann þegar ég hugsa
um Ollu föðursystur mína;
dugnaður, listakona, gleðja,
gæta og hugsa vel um aðra,
grænn Land Cruiser, yndis-
legar barnabækur, skúra gólf
og svona mætti lengi telja.
Ég hef oft hugsað um það
hvað Olla var ótrúlega dugleg
þrátt fyrir fötlunina sem hún
hlaut af lömunarveiki sem
barn.
Ég held að hún hafi verið
duglegust þeirra systkina því
hún hefur ekki viljað vera eft-
irbátur þeirra og fyrir vikið
þurft að erfiða mun meira.
Olla var vefnaðarkennari á
Akureyri og mikil hannyrða-
kona. Mörg falleg verk eru eft-
ir hana bæði ofin og saumuð út.
Mér þykir óskaplega vænt um
tvo útsaumaða dúka sem hún
gaf mér fyrir mörgum árum
sem hún saumaði þegar hún
var í húsmæðraskóla fyrir
u.þ.b. 70 árum. Einhverra hluta
vegna fór ég að klappa þessum
dúkum þegar ég frétti að hún
værir látin, fannst hún þá vera
eitthvað nær mér.
Það var alltaf mikil spenna
þegar við systkinin vissum að
von væri á Ollu og Lucien að
norðan, alltaf var ég að gá
hvort að ekki sæist í græna
jeppann þeirra niðri á vegi.
Gleymi svo aldrei þegar hann
loks birtist á holtinu rétt fyrir
ofan pípuhliðið heima á Orms-
stöðum. Sennileg hefur það
ekki spillt fyrir tilhlökkuninni
að við vissum að von væri á
glaðningi. Svo var annað sem
ég var ekki alveg eins hrifin af
en það var þegar Olla spurði
mig (að mér fannst í hvert
skipti sem hún kom austur)
„jæja ertu nú búin að læra að
blautskúra?“ Eitthvað fór þetta
fyrir brjóstið á mér, fannst hún
alveg eins geta spurt bræður
mína að þessu. En í dag þegar
ég skúra, brosi ég með sjálfri
mér og hugsa til Ollu minnar.
Olla gaf okkur oft bækur,
vandaðar barnabækur. Þetta
voru uppáhalds bækur hjá mér
sem ég les í dag fyrir mín börn
aftur og aftur.
Þegar ég var flutt í Kópa-
voginn hringdi hún stundum en
aldrei til að tala lengi. Bara
rétt til að fá fréttir af okkur og
segja okkur hvað hún væri að
gera. Hún fylgdist alltaf vel
með og vildi ekki að neinn van-
hagaði um neitt. Það var ein-
mitt Olla sem gaf mér þver-
flautu. Henni fannst alveg
ómögulegt að ég hefði ekki að-
gang að flautu eftir að ég flutt-
ist í Kópavog og tapaði öllu nið-
ur. Það leið ekki langur tími þá
var hún búin að hafa samband
við hljóðfærabúð og kaupa
flautu. Eins var það Olla sem
gaf elsta barninu mínu fyrstu
skóna áður en ég var sjálf
nokkuð farin að huga að þeim
kaupum og sendi mér frá Ak-
ureyri.
Svona var Olla í mínum
huga.
Kveðja,
Anna Sigrún Ásmunds-
dóttir og fjölskylda.
Ólöf Þórhallsdóttir