Morgunblaðið - 08.04.2015, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. APRÍL 2015
Leiktæki Í Fjölskyldu- og húsdýragarðinum í Laugardal í Reykjavík er nóg að gera og tækið Sólardans vekur gjarnan lukku, þó ekki séu allir sáttir við að verða að hætta leik þegar hæst stendur.
Eggert
Ríkissjóður heldur
áfram að skattleggja
störfin í landinu í formi
launatengdra gjalda. Á
komandi ári mun ríkis-
sjóður að óbreyttu
leggja, á föstu verðlagi,
rúmlega 42 þúsund
milljónum króna meira
á greidd laun, en alda-
mótaárið 2000. Raun-
hækkunin jafngildir
rúmlega 230 þúsund
krónum á hvern vinn-
andi Íslending.
Þessar upplýsingar
má lesa úr svari fjár-
málaráðherra við fyrir-
spurn Steingríms J.
Sigfússonar um launa-
tengd gjöld og þróun
þeirra. Þar skiptir
tryggingagjaldið lang-
mestu. Markaðsgjald
og gjald í Ábyrgðarsjóð
launa eru einnig hluti
af launatengdum gjöld-
um (nú samtals 0,1%) en í fram-
kvæmd eru þau gefin upp sem hluti
af tryggingagjaldi og er við það mið-
að hér á eftir.
Minna svigrúm
Eðli máls hækkar tryggingagjald
launakostnað fyrirtækja. Því hærra
sem gjaldið er því hærri er launa-
kostnaðurinn. Svigrúm fyrirtækja til
að fjölga starfsmönnum og/eða
hækka laun þeirra sem fyrir eru,
verður takmarkaðra eftir því sem
ríkið seilist lengra í að skattleggja
störfin í formi launatengdra gjalda.
Þótt álagningarhlutfall trygginga-
gjaldsins hafi lækkað nokkuð frá
stjórnartíð Samfylkingar og Vinstri
grænna, er það nær 40% hærra en
það var um aldamótin og 35% hærra
en árið sem fjármálakerfið féll.
Árið 2000 var tryggingagjaldið
5,23% en er á þessu ári 7,49% og á að
lækka í 7,35% á næsta ári. Hæst fór
gjaldið í 8,65% á árunum 2010 og
2011 þegar Steingrímur J. Sigfússon
stjórnaði ríkisfjármálunum. Sem
hlutfall af landsfram-
leiðslu var trygginga-
gjaldið 4,1% á árum
Steingríms J. en var
2,8% um aldamótin.
Tryggingagjaldið væri
liðlega 23 þúsund millj-
ónum króna lægra á
þessu ári en reiknað er
með í fjárlögum ef hlut-
fall þess af landsfram-
leiðslu væri það sama
og í byrjun aldarinnar.
Með skattmann
á launaskrá
Þegar forystumenn
launafólks og atvinnu-
rekenda setjast niður
við erfiða kjarasamn-
inga hljóta þeir að leiða
hugann að því hvernig
möguleikar fyrirtækja
til að greiða hærri laun
og fjölga starfsmönnum
eru skertir með þung-
um álögum á laun. Með
óbeinum hætti greiða
launamenn álögurnar í
formi færri starfa og
lægri launa.
Skattar á launagreiðslur fyrir-
tækja eru yfirleitt vond aðferð við að
fjármagna útgjöld ríkisins. Umsvif
fyrirtækja verða minni en ella, hagn-
aður þeirra lægri og þar með verður
ríkissjóður af hærri tekjuskatti af at-
vinnurekstri. Laun starfsmanna
verða lægri og störfin færri og aftur
ber ríkissjóður skarðan hlut frá borði
með lægri tekjuskatti einstaklinga.
Hið sama á við um sveitarfélögin sem
fá minna í sinn hlut í formi útsvars.
Verst er þó að tryggingagjaldið
vinnur gegn litlum fyrirtækjum og
dregur úr möguleikum þeirra til
vaxtar. Með nokkurri einföldum má
halda því fram að tíu manna fyrirtæki
sé með ellefta manninn – skattmann
– á launaskrá.
Ofsköttun viðurkennd
Ríkisstjórn Samfylkingar og
Vinstri grænna gekk hart fram í
hækkun skatta á fyrirtæki og ein-
staklinga. Um 200 breytingar á
skattkerfinu voru gerðar og jafnvel
sérfræðingar áttu erfitt með að fylgj-
ast með breytingunum.
Árið 2008 var tekjuskattur fyrir-
tækja 15% en stjórn norrænnar vel-
ferðar ákvað að hækka hann í 20%.
Tryggingagjaldið var hækkað
hressilega eins og áður hefur verið
bent á.
Undir gunnfána hærri skatta og
flóknara skattkerfis var svo hafist
handa við að gera forréttindasamn-
inga – ívilnunarsamninga. Afsláttur
af tryggingagjaldinu skyldi verða 50-
100% og tekjuskattur hinna útvöldu
fyrirtækja vera sá sami og árið 2008.
Með þessu viðurkenndu stjórnvöld í
reynd að ofsköttun kæmi í veg fyrir
fjárfestingar og atvinnusköpun.
Og þannig hefur boltinn haldið
áfram að rúlla. Í stað þess að ganga
hreint til verks og skera upp skatt-
kerfi vinstri stjórnar eru forrétt-
indasamningar gerðir. Tekjuskattur
er lægri en hjá öðrum fyrirtækjum,
50% afsláttur er veittur af almennu
tryggingagjaldi, afsláttur gefinn af
fasteignagjöldum og jafnvel boðið
upp á sérstaka þjálfunarstyrki fyrir
verðandi starfsmenn hinna útvöldu
fyrirtækja.
Hugmyndafræði forréttinda
Í desember síðastliðnum skrifaði
ég um úrelta hugmyndafræði for-
réttinda og fyrirgreiðslu, sem íviln-
unarsamningar stjórnvalda við ein-
stök fyrirtæki byggja á. Þar sagði
meðal annars:
„Þegar stjórnvöld telja nauðsyn-
legt að gera sérstaka ívilnunarsamn-
inga við fyrirtæki er það ekki merki
um jákvætt viðhorf til uppbyggingar
eða skynsamlega langtímastefnu í
atvinnumálum. Ívilnunarsamningar,
hvort heldur er um skattamál eða
aðra þætti sem marka umgjörð at-
vinnulífsins, eru birtingarmynd úr-
eltrar hugmyndafræði fyrirgreiðslu
og forréttinda sem eru óskilgetin af-
kvæmi klíkukapítalismans.“
Í greininni var því haldið fram að
ívilnunarsamningar við útvalin fyrir-
tæki væru merki um sjúkt ástand.
Skattalegir ívilnunarsamningar feli í
sér viðurkenningu stjórnvalda á því
að „sú umgjörð sem íslenskt skatt-
kerfi sníður atvinnulífinu sé óhag-
stætt“.
Forréttindasamningar eru með
öllum óþarfir ef skattaleg umgjörð
fyrirtækja og annað regluverk er
hagfellt og með hvötum til efnahags-
legra framkvæmda. Þá er ónefnt
það innbyggða óréttlæti sem fólgið
er í skattalegum sérréttindum.
Forskriftin fyrir hendi
Hitt er svo annað að þeir ívilnun-
arsamningar sem gerðir hafa verið
eru ágæt forskrift að því hvernig
nauðsynlegt er að breyta skattaum-
hverfi atvinnulífsins í heild sinni:
Tekjuskattur verði 15% og trygg-
ingagjald svipað og það var 2007/08
eða 5,34%. Lækkun trygginga-
gjaldsins gefur fyrirtækjum aukið
svigrúm til að koma til móts við kröf-
ur um hærri laun – 23 þúsund millj-
ón króna svigrúm – án þess að velta
hækkuninni út í verðlagið. Kaup-
máttur ráðstöfunartekna hækkar og
gæti hækkað nokkru meira ef sveit-
arfélögin nýttu tækifærið til að
lækka útsvarsprósentuna samhliða
því sem skattstofn einstaklinga
hækkar.
Forystumenn launafólks og at-
vinnurekenda gerðu fátt betra en að
sameinast í kröfunni um að stjórn-
völd geri „ívilnunarsamninga“ við öll
íslensk fyrirtæki. Hagur launafólks
batnar verulega og í kaupbæti fáum
við heilbrigðara umhverfi þar sem
öll fyrirtæki sitja við sama borð.
Eftir Óla Björn
Kárason
»Forystumenn
launafólks og
atvinnurekenda
gerðu fátt betra
en að sameinast
í kröfunni um að
stjórnvöld geri
„ívilnunarsamn-
inga“ við öll
fyrirtæki.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Forskrift að breyttu skattaumhverfi atvinnulífsins
Þróun launatengdra gjalda
Tryggingagjald álagningarhlutfall - vinstri ás
% af landsframleiðslu - hægri ás
9,0%
8,5%
8,0%
7,5%
7,0%
6,5%
6,0%
5,5%
5,0%
4,5%
4,0%
3,5%
3,0%
2,5%
2000 2016
Innheimt tryggingagjöld
á föstu verðlagi 2015 í milljónum króna
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
Heimild: Svar fjármálaráðherra við fyrirspurn um innheimtu launatengdra gjalda.
Árið 2014 er samkvæmt fjárlögum og fjáraukalögum, 2015 er samkvæmt fjárlögum og 2016 er áætlun.
2000 2016