Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.04.2015, Blaðsíða 52

Viðtal
52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.4. 2015
svo sterkt í dag hvað því fylgir mikill af-
sláttur af lífsgæðum að vera opinber persóna
og hvað ég gaf mikinn afslátt af lífsgæðum
mínum þennan langa tíma sem ég tók þátt í
stjórnmálunum.“
Það er snúið að orða það nákvæmlega
hvað bjátar á í íslenskum stjórnmálum. Ingi-
björg tekur undir að mikil fylgisaukning Pí-
rata upp á síðkastið stafi kannski ekki síst af
því að flokkurinn hefur ekki enn látið mótast
af íslensku pólitísku átakahefðinni, heldur
nær að standa fyrir utan hana.
Ingibjörg heldur því fram að engin „um-
ræða“ eigi sér lengur stað um hugmyndir og
hugsjónir og flokkarnir hafi ekki nægilega
skýra sýn á hvað þeir standa fyrir. „Þeir
sem eru í forystu í íslenskum stjórnmálum –
og þá á ég við alla þá sem sitja á Alþingi –
ættu að leggja sig fram um að standa fyrir
upplýstri pólitískri umræðu og reyna að
koma hugsjónum sínum og hugmyndum á
framfæri við umbjóðendur sína. Þeir skulda
kjósendum sínum það.“
Hinn gamli flokkur Ingibjargar er ekki
undanþeginn gagnrýninni. Í tengslum við ný-
afstaðinn landsfund Samfylkingarinnar lét
Ingibjörg í ljós þá skoðun sína að framboð
Sigríðar Ingibjargar Ingadóttur gegn Árna
Páli Árnasyni hefði verið misráðið og kom
það ýmsum á óvart. „Ábending mín, sem var
sett fram eftir að kosning hafði farið fram,
byggðist á því að flokkurinn hefur mótað sér
aðferð um hvernig flokksformaður skuli kos-
inn lýðræðislega af flokksfólki og framboð
Sigríðar Ingibjargar var á skjön við þá að-
ferð. Þetta var eiginlega að stytta sér leið að
formannsframboði, sem mér finnst ekki til
fyrirmyndar. Ef Sigríður hefði unnið for-
mannskjörið með einu atkvæði, en ekki Árni,
hefðu bæði hún sjálf og flokkurinn verið í
miklum vanda. Það er líka mikil einföldun að
halda að vandi Samfylkingarinnar liggi í for-
manninum. Vandinn er talsvert dýpri og út-
heimtir heiðarlega greiningu en ekki upp-
hrópanir og aftökur.“
Glötuð tækifæri sátta og sannleiks
Kannski landsdómsmálið lýsi vel þeim vanda
sem hrjáir íslenska stjórnmálamenningu og
hvernig átökin eru með þeim hætti að allir
virðast tapa.
Landsdómsmálið setti mark sitt á endalok
stjórnmálaferils Ingibjargar og á tímabili var
mögulegt að Ingibjörg yrði jafnvel sjálf
dregin fyrir dómstóla. Á endanum var Geir
H. Haarde einn ákærður.
Ingibjörg segir það hafa verið alvarleg
mistök að kæra forsætisráðherra til Lands-
dóms. Það hafi engu skilað en kynt undir
pólitískri heift og átökum. „Ýmsum finnst að
ég hefði líka átt að fara fyrir Landsdóm,
þrátt fyrir niðurstöðu rannsóknarnefnd-
arinnar um að ég hefði ekki brotið af mér í
starfi, en það hefði ekki gert málið neitt
betra. Þessi ákæra var byggð á mjög veikum
lagagrunni og þess vegna var þetta dómsmál
réttarfarslega og siðferðilega rangt. Að auki
var þetta pólitískt rangt vegna þess að tæki-
færinu til að gera upp við þá pólitík sem
leiddi til hruns var glutrað niður af fólki sem
sást ekki fyrir,“ segir hún. „Málið varð að
pólitískri aðför að einstaklingi. Í stað þess að
við gerðum upp við hrunið, og þá fjölmörgu
aðila sem áttu þátt í að móta þá pólitík og
það kerfi sem á endanum hrundi, var allur
fókusinn settur á þá einstaklinga sem voru í
ríkisstjórn síðustu mánuðina fyrir hrunið.“
Að mati Ingibjargar hefði verið réttast að
setja á laggirnar einhvers konar sannleiks-
og sáttanefnd. „Að sækja mál fyrir Lands-
dómi var til mikilla óheilla og situr eins og
fleinn í holdi margra þeirra sem þar áttu
hlut að máli. Þar eru allir meiddir, ekki síður
þeir sem stóðu að kærunni en hinir sem
voru settir á sakamannabekkinn. Nú er
tækifærið glatað og orðið of seint að gera
upp við hrunið á réttan hátt.“
Hugmyndafræði þriggja áratuga
Ingibjörg fagnaði á dögunum sextugsafmæli
sínu og af því tilefni gaf Samfylkingin út
bókina Mín eigin orð. Þar hefur verið safnað
saman úrvali blaðagreina, ritgerða og ræða
Ingibjargar frá síðustu tveimur áratugum.
Kannski má líta á bókina sem lokatiltekt,
þar sem hún leyfir hugmyndum sínum að
birtast eins og þær voru settar fram, án þess
að pólitísk samtímamál liti hvernig orð henn-
ar eru túlkuð. Í bókinni er t.d. Borg-
arnesræðan fræga endurbirt í heild, en Ingi-
björg segir margar einkennilegar sögur hafa
verið lengi á kreiki um um hvað ræðan
fjallaði í raun.
„Með þessari bók vildi ég reyna að koma á
framfæri þeim pólitísku hugmyndum sem ég
setti fram um samfélagið á þessum tuttugu
árum, greina frá sýn minni á stöðu Íslands í
alþjóðasamfélaginu, hvernig við eigum að
nota lýðræðið, hvaða máli skiptir að leggja
áherslu á jafnrétti kynjanna og standa vörð
um jafnaðarstefnuna. Þetta eru orð mín eins
og þau voru á hverjum tíma en ekki eft-
iráskýringar.“
Bókinni er hins vegar ekki ætlað að greiða
leiðina aftur inn í íslenskt stjórnmálalíf. Ingi-
björg segist „búin með sinn skammt“. Á
dögunum fór af stað hópur á Facebook þar
sem skorað var á Ingibjörgu að bjóða sig
fram til embættis forseta í kosningunum
2016. Ingibjörg segir þetta undarlegt uppá-
tæki, segist ekki taka þetta í mál og sig
langi ekki til að lifa lífinu aftur sem opinber
persóna.
Hún fæst heldur ekki til að nefna möguleg
forsetaefni. „Vandamálið er að við erum með
stjórnarskrárferli í upplausn og starfslýs-
ingin liggur ekki skýrt fyrir. Við eigum
marga frambærilega einstaklinga en það er
ekki hægt að segja hver hentar best í emb-
ættið því að mjög ólíkar hugmyndir eru
meðal fólks um hvert eigi að vera hlutverk
forseta Íslands. Ef aðalatriðið er að tala er-
lend tungumál og koma vel fyrir eru ófáir
sem koma til greina, en það hangir meira á
spýtunni þó að ekki sé alveg ljóst á þessum
tímapunkti hvað það er nákvæmlega. Ég
held að það sé ekki hægt að slá því á frest
að ræða inntak forsetaembættisins en því
miður virðist engin sátt ríkja um það emb-
ætti frekar en aðrar stofnanir samfélagsins.“
Aðspurð hvað stendur uppúr úr starfinu í Kabúl nefnir Ingibjörg þegar tókst að koma í veg fyrir að
lög um ofbeldi gegn konum yrðu felld úr gildi. Hér er hún með Abdul Rauf Ibrahimi þingforseta.
Ingibjörg tekur þátt í að opna markaðinn í Kauphöllinni í Istanbúl 6. mars. Þennan dag tóku kaup-
hallir víða um heim höndum saman með UN Women að minna á mikilvægi jafnréttis.
Starfinu fylgja margar opnunarathafnir. Hér klippir Husn Banu Ghazanfar, ráðherra kvennamála í
Afganistan, á borða og Ingibjörg fylgist með.
„Við konurnar sem störfuðum þarna á vegum alþjóðastofnana vorum svolítið stofnanagerðar í aug-
um heimamanna, fyrst og fremst séðar sem fulltrúar okkar samtaka og varla sem konur,“ segir Ingi-
björg um viðmót karlmanna í Afganistan. Klippt á borða í Parwan-héraði.
„Einn ágætur indverskur kunningi minn sagði að hann héldi að svona væri vistin í skandinavísku
fangelsi,“ segir Ingibjörg um dvölina í Kabúl. Hér er hún á skrifstofu sinni þar, með vinalegan gest.