Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.06.2015, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.6. 2015
Bækur
Á síðasta ári komu út þrjú forvitnilegkver sem höfðu að geyma skáldverkólíkrar gerðar, sögurnar Þar sem
sprengjurnar féllu eftir Örn H. Bjarnason,
Maðurinn sem hvarf eftir Sigurstein Másson
og 10.01 nótt eftir Ölmu Mjöll Ólafsdóttur.
Útgefandi þessara þriggja bóka heitir
Sagarana editora forlag og fyrir stuttu kom
annar skammtur bóka, þrjú kver til, en að
þessu sinni eftir erlenda höfunda; Fag-
urfræði kuldans eftir brasilíska listamann-
inn, rithöfundinn, tónskáldið, ljóðskáldið og
tónlistarmanninn Vitor Ramil, Vindurinn,
sem aldrei kom eftir danska verðlaunahöf-
undinn Josefine Klougart og Sumarfrí, aftur
eftir argentínska rithöfundinn Alejandro Di
Marzio, sem er reyndar búsettur hér á
landi.
Luciano Dutra, Brasilíumaður sem hefur
búið hér á landi í níu ár, er upphafsmaður
Sagarana editora. Hann segir að grunn-
ástæða útgáfunnar sé löngun hans til að
veita brasilískum menningarstraumum til Ís-
lands og íslenskum straumi til Brasilíu, enda
hafi hann séð það fyrir sér að útgefendur í
Brasilíu myndu vilja gefa einhverjar af bók-
unum út þar í landi. „Útgefendur í Brasilíu
hafa sýnt áhuga á að gefa einhverar af bók-
unum út þar eða að vera meðútgefendur,
láta prenta bækur og dreifa þar, en hingað
til hefur engin bókkanna komið út þar,“ seg-
ir Luciano, en hann er á leið til Brasilíu síð-
sumars og ætlar þá að nota tækifærið til að
ræða við áhugasama útgefendur.
Ekki rekið sem gróðafyrirtæki
Að þessu sögðu þá er Sagarana útgáfan ekki
rekin sem gróðafyrirtæki, heldur af hugsjón,
þó Luciano leggi áherslu á að forlagið eigi
að standa undir sér þó að hann sé kannski
ekki með hátt kaup fyrir vinnuna að útgáf-
unni.
Hann segist ekki síst byggja á því að
hann sé í þeirri stöðu á milli Íslands og
Brasilíu að það sé eiginlega skylda hans að
miðla menningu í báðar áttir. „Það hefur
mjög lítið verið gefið út af brasilískum bók-
menntum á íslensku, eiginlega bara Paulo
Coelho, en Ástin og dauðinn við hafið eftir
Jorge Amado var líka gefin út á íslensku
1957. Ég veit ekki til þess að annað hafi
verið gefið út af brasilískum bókmenntum
og reyndar ekki mikið heldur af portúgölsk-
um bókmenntum yfirleitt, þó að eitthvað hafi
verið þýtt af ljóðum. Svo langar mig líka að
það komi fram að grasrótarforlagið Með-
gönguljóð hafði líka mikil áhrif á mig og það
sem aðstandendur þess voru að gera, það
var mér mikil hvatning.“
Í kynningu á Facebook-síðu Sagarana seg-
ir að forlagið sé „fjölmálaforlag sem sérhæf-
ir sig í útgáfu og þýðingum milli norrænna
og rómanskra tungumála með áherslu á ís-
lensku og brasilíska portúgölsku“.
Að því sögðu þá voru fyrstu útgáfur for-
lagsins allar eftir íslenska höfunda, eins og
nefnt er í upphafi, en Luciano segir að það
hafi verið tilviljun að hann hafi fengið í
hendurnar íslensk verk til að byrja með. Af
fyrstu bókunum er aðeins ein á tveimur
tungumálum, Þar sem sprengjurnar féllu
eftir Örn H. Bjarnason eru á íslensku og
portúgölsku, en tvær nýju bókanna eru á
fleiri málum, Fagurfræði kuldans á íslensku
og portúgölsku og Vindurinn, sem aldrei
kom á íslensku, dönsku og portúgölsku, en
Sumarfrí, aftur er á íslensku eingöngu og
þess má líka gerast að hún gerist á Íslandi
og í henni kemur fyrir íslenskur rithöf-
undur.
Næsta útgáfa Sagarana verður þýðing á
smásagnasafninu Historietter eftir sænska
rithöfundinn Hjalmar Söderberg sem Lucia-
on segir að sé á lokametrunum, þýðingu lok-
ið og verið að vinna að umbroti og frágangi.
Einnig er í burðarliðnum þýðing á Livro do
Desassossego eftir Fernando Pessoa, sem
komið er út á öllum norrænum tungumálum
nema íslensku og færeysku, sem verður
hugsanlega tilbúin til útgáfu 2017 eða síðar;
„hún kemur út þegar hún kemur út“.
Svo segist hann vera með lista í kollinum
yfir brasilíska höfunda sem hann langar til
að gefa út og líka stendur til að gefa meira
út eftir íslenska höfunda, enda forlagið öðr-
um þræði stofnað til þess, en ekki þó langar
skáldsögur, Sagarana hafi einfaldlega ekki
burði til þess. „Þetta er áhugamál og ég
vinn mikið í þessu sjálfur, í stað þess að
horfa á sjónvarpið er ég að brjóta um bæk-
ur á kvöldin,“ segir hann og kímir.
FJÖLMÁLAÚTGÁFA
Menningastraumar yfir Atlantshaf
Luciano Dutra, stofnandi fjölmálaforlagsins Sagarana editora, vill veita brasilískum menningarstraumum til Íslands og íslenskum straumi til Brasilíu.
Morgunblaðið/Eggert
SAGARANA HEITIR NÝTT
BÓKAFORLAG, FJÖLMÁLAFORLAG,
SEM SENDI FRÁ SÉR ÞRJÁR BÆKUR
Á SÍÐASTA ÁRI OG SVO ÞRJÁR
BÆKUR TIL FYRIR STUTTU.
* Útgefendur í Brasilíuhafa sýnt áhuga áað gefa einhverjar af bók-
unum út þar eða að vera
meðútgefendur.
Fyrir um 30 árum var ég sem oftar um sumar hjá
mömmu minni í Grikklandi. Mér leiddist í hita-
bylgjunni í Aþenu – malbikið bráðnaði og loft-
gæði á pari við kerskála 2 í Straumsvík. „Lestu
Bréf til Láru, hún er efst í hill-
unni í stofunni – þú sérð ekki
eftir því,“ kallaði mamma úr eld-
húsinu. Í 42° hita í Aþenu í
ágústmánuði 1986 las ég: „Mér
fannst Akureyri leiðinlegur
bær.“ Ég gleypti bókina í mig og
las hana aftur viku síðar þar
sem ég lá á handklæði við Eyja-
hafið. Það var rétt hjá mömmu,
ég sá ekki eftir því að hafa lesið
Bréf til Láru.
Ég hef lesið Bréfið mörgum sinnum síðan og
glugga oft í hana. Það eru góðar minningar tengd-
ar bókinni. Þórbergur höfðaði líka ótrúlega
sterkt til mín þegar ég var unglingur og hann hef-
ur fylgt mér síðan. Orðsnilldin, hugmyndaflugið
og stíllinn setur hann á toppinn hjá mér hvað alla
rithöfunda varðar.
Bréfið stakk á kýlum á sínum tíma. Þórbergur
eirði engum – kvenfélög, kratar, íhaldsmenn og
síðast en ekki síst bændamenningin fengu mak-
lega greiningu meistarans. Það er endalaust hægt
að „kvóta“ í þessa bók. Ég ætla að láta tvö fylgja
hér. Bæði ódauðleg – hið fyrra um íhaldsmenn og
hið síðara um Bændahöllina við Hagatorg:
„Öll séní hafa verið byltingarmenn, enginn
íhaldsmaður hefur verið séní.“
„Ég settist niður í skógarrunn og skeit. Á set-
um sínum kemst maður í andlegt samfélag við
náttúruna. – Hver andskotinn! Að baki mér
krunkar kviðfullur hrafn um heimilisiðnað og
horfelli. „Íslenzk bændamenning,“ tautaði ég og
girti brækur mínar í fússi.“
BÆKUR Í UPPÁHALDI
GRÍMUR ATLASON
Grímur Atlason
hefur lesið Bréf til
Láru frá Þórbergi
Þórðarsyni mörg-
um sinnum og
gluggar oft í þá bók.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Þórbergur
Þórðarson
Luciano Dutra segist hafa mikinn áhuga
á að gefa meira út eftir Örn H. Bjarna-
son á vegum Sagarana. Örn, sem lést
fyrir níu árum, skrifaði talsvert af sögum
og birti í blöðum og tímaritum en Þar
sem sprengjurnar féllu er fyrsta sinn
sem saga eftir hann er gefin út á bók „og
um leið líka fyrsta tvímálabókin sem
Sagarana gefur út. Það stóð reyndar til
að hafa bókina á þremur tungumálum,
en það tók of langan tíma að fá leyfi frá
erfingjum danska þýðandans. Þegar
upplagið er búið ætlum við því að end-
urprenta 100 eintök þrímála.
Örn skrifaði margar frábærar smá-
sögur og mig langar til að gefa allar sög-
urnar hans út á bók, bæði þær sem
komu út og vonandi eru líka til ein-
hverjar óútgefnar.“
ÖRN H. BJARNASON