Húnavaka - 01.05.2007, Blaðsíða 95

INGVAR ÞORLEIFSSON, Sólheimum:
Svínavatn í sjón og raun
Flestum sem vanist hafa við að hafa vötn, ár eða sjó í sjónmáli frá sínum
dvalarstað finnst mikið skorta á ásjónu náttúrunnar ef breyting verður á.
Margbreytilegt veður og sólarljós spila stórt hlutverk í að móta ásýnd
vatnsins, allt frá ólgandi ölduróti að sléttum spegli náttúrunnar þegar vel
lætur. Endalaust mætti upp telja mikilvægi og breytileika vatnsins.
Vatn er í vetrarfjötrum, vatnið er djúpt og kalt, vatnið er mælt í lítr-
um, vatnið er lífinu allt.
Svínavatn er eitt af stærstu náttúrugerðu stöðuvötnum landsins. Það
er talið 11,7 km2 að stærð og rúmmál þess við 123 m hæð yfir sjó er um
146,6 G1 samkvæmt útreikningum vatnamælinga sem unnar voru af Sig-
urjóni Rist og fleirum. Dýpi er breytilegt og 38 metrar þar sem það er
dýpst.
Beigaðarhóll
Svínavatns er fjrst getið í Vatnsdælu þegar Ingimundur gamli, bóndi og
landnámsmaður á Hofi í Vatnsdal, sendi húskarla sína að leita svína sem
tapast höfðu og fundust ekki fyrr en annað sumar að hausti, „þá stygg
orðin. Göltur einn gamall fylgdi þeim sem kallaður var Beigaður. Ingi-
mundur safnaði mönnum til að henda svínin og kvað svo rétt mælt að
tvö höfuð væru hvívetna. Þeir fóru eftir svínunum og ráku þau að vatn-
inu sem nú kallast Svínavatn og vildu kvía þau þar við en gölturinn hljóp
í vatnið og svam yfir og varð svo móður að af honum gengu klaufirnar.
Hann komst á hól einn er nú kallast Beigaðarhóll og dó þar.“ (Land-
námabók).
Þessi frásögn er að stærstum hluta sennileg og varla hefur verið á færi
annarra en kunnugra að greina svo sannfærandi frá atburðum. Talið er
líklegt að Vamsdæla og Grettissaga hafi verið skrifaðar af munkum í Þing-
eyraklaustri.
Beigaðarhóll hefur sennilega frá þessum tíma verið þekkt örnefni á
austurbakka Svínavatns. Hann er sléttur grágrý'tisklettur um 15 til 20
metra hár. A þeim árum sem fráfærur tíðkuðust í sauðfjárbúskap hefur
lambastekkur, hlaðinn úr grjóti, verið á vatnsbakkanum við nær þver-
hnýptan klett hólsins sem hefur þá nýst sem réttarveggur. Nú hefur