Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Blaðsíða 159

158 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
eins og við Gröf og Reykjadal. Undirlendi er lítið nema Hrunavöllur
í heimalandi Hruna, þar voru engjar „víðlendar en ekki að sama skapi
grasgefnar.“78 Þessar jarðir hafa sjálfsagt verið mjög skógi vaxnar við
landnám og hafa að líkindum byggst síðar en Gröf með engjalöndum
Seljanna og Hvítárholts (Másstaða?).
Sé frásögn Landnámu um landnám Haukadalsmanna í Ytrihrepp „síð
landnámstíðar“ tekin bókstaf lega hefur sá hluti hreppsins byggst talsvert
seinna en meginhluti þess lands sem eignað var Naddoddssonum.
Fleira bendir til að þetta svæði hafi byggst fremur seint, undirlendi
er lítið og landið hefur sjálfsagt verið mjög skógi vaxið í öndverðu.
Jarðirnar Hlíð, Foss og Jata hafa ýmis einkenni skipulagðrar nýbyggðar
(„planned settlements“) eins og Orri Vésteinsson og félagar nefna svæði
með takmörkuðum landgæðum sem byggst hafi seint og verið skipt
reglulega, oftast í fremur litlar jarðir.79 Þessar þrjár jarðir eru þó ekki
landlitlar en þær eru hálendar, bæjarstæðin nálægt 200 m hæð yfir
sjávarmáli, og dýrleikinn undir meðallagi. Hlíð var talin 10 hundraða
jörð og Foss 15 hundruð.80
Engin greinileg tengsl er að sjá á milli kirkjusókna og landnáms marka
í Ytrihrepp, enda ýmislegt óljóst í þeim efnum, bæði um upphaf lega
sókna skipan og mörk landnáma. En miðstöðvar sóknanna voru á land-
náms jörðum eins og mörg dæmi eru um í öðrum byggðum. Kirkju-
staðirnir Reykjadalur og Gröf tengdust að öllum líkindum Berghyl og
Mynd 7. Horft er í suðaustur að Jötu. Bærinn stóð undir brekkunni fyrir miðri mynd.
Ingjalds hnúkur (nú kallaður Háhnúkur) á fjallinu lengst til hægri. Myndin var tekin 21.
apríl 2008, þremur dögum síðar en myndin á bls. 157. Hér er vorið seinna á ferðinni en í
Skipholti.