Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2009, Blaðsíða 194

FORVARSLA SKÁLARÚSTAR VIÐ AÐALSTRÆTI 193
Til að skoða nánar örformgerð torfsins voru útbúnar svonefndar
þunnsneiðar af mismunandi gerðum torfs.1 Þær voru síðan greindar
undir smásjá. Í nýja torfinu og 100 ára torfinu frá Glaumbæ mátti sjá
ílangar trefjar og sporöskjulöguð lífræn form. Þannig myndaðist þrívítt
net sem veldur því hve vel nýrra torfið hangir saman og hve sterkt það
er. Þá mátti sjá blöndu úr lífrænum efnum og steinefnum, loftholur
sem myndast þegar torfið þornar og einnig glerkorn úr eldfjallaösku.
Þunnsneiðar úr torfinu úr skálanum í Aðalstræti sýna allt aðra mynd.
Hér sést mikið af loftholum og form efnisins er mjög sundrað, stórar
sprungur kljúfa það í „eyjar“ úr lauslega samhangandi kornóttu lífrænu
efni. Einnig mátti sjá glerkennd gosefni, þakin f lyksum úr rotnuðu
lífrænu efni. Engar lífrænar trefjar sáust liggja þvert í gegnum efnið,
sem hefðu styrkt það.
Eftir þessar athuganir var greinilegt að torfið frá víkingaöld var
í eðli sínu meira ólífrænt en lífrænt. Þetta er vegna þess að þornaðar
niður brotnar torf leifar samanstanda einkum af lofti, fínkornóttum eld-
fjalla sandi og mjög rotnuðum lífrænum jurtaleifum. Rætur og aðrir
jurtahlutar sem upprunalega héldu torfinu saman og gerðu það heppilegt
byggingarefni hafa eyðst með tímanum og nú eru aðeins örsmáar agnir
eftir sem ekki hanga saman og því er efnið mjög viðkvæmt.
Byggt og fylgst með torfi
Meðan verið var að vinna að rannsóknunum á efninu hélt bygginga-
vinnan áfram í Reykjavík, við hótel og sýningarkjallara. Mikilvægt var
að gæta þess að rústin þornaði ekki eða skaddaðist. Veggir úr málm-
plötum voru reknir niður á fast umhverfis rústina og mynduðu hliðar
5. mynd. Þunnsneið úr torfi frá Glaumbæ (til vinstri) og úr Aðalstræti (til hægri) Svæðið
sem myndin sýnir er 2,6 x 3,5 mm. Ljósm. Jørn Bredal Jørgensen, Konservatorskolen, Kaup-
manna höfn.