Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.2011, Page 2

Klafinn á börnunum
2013 minni en 2003
Þórólfur Matthíasson hagfræðiprófessor
„Stór orð hafa verið höfð uppi um áhrif
samþykktar fyrirliggjandi lausnar á Ice-
save-málinu á hag barnabarna núlifandi
Íslendinga. Þekkt auglýsingarödd líkir
þeim sem vilja samþykkja samkomulag-
ið við barnasölumenn á 15. öld. Skoðum
staðreyndir:
Á árabilinu 1990 til 1998 sveiflaðist
hrein erlend skuldastaða Íslands á bilinu
milli 40 og 50 prósent af vergri lands-
framleiðslu. Næstu ár á eftir fóru hreinar
erlendar skuldir allt upp í 80% af vergri
landsframleiðslu.
Hver er skuldastaða Íslands nú? Hver
verður hún 2013/2014? Til að svara þess-
um spurningum þarf að gera sér grein
fyrir því hversu stór hluti af skuldastafla
Kaupþings, Glitnis og gamla Lands-
bankans verður afskrifaður. Sérfræðingar
Seðlabanka Íslands hafa lagt mat á þetta
og skrifað stórmerka skýrslu undir heitinu
„Hvað skuldar þjóðin?“. Niðurstaða þeirra
er að í árslok 2013 verði hrein erlend
skuldastaða íslensku þjóðarinnar á bilinu
7 til 27 prósent af vergri landsframleiðslu!
Icesave-skuldir eru inni í þessum tölum
(en Actavis er meðhöndlað sem erlent
fyrirtæki enda hafa kröfuhafar þar tögl og
hagldir).
Ef Icesave-samkomulagið verður sam-
þykkt verða skuldir Íslands sem hlutfall af
landsframleiðslu meira en helmingi lægri
á árinu 2013 en þær voru 2003. Hafi menn
ekki haft áhyggjur af skuldaklafa sem þeir
voru að leggja á börn sín og barnabörn
árið 2003 er helmingi minni ástæða fyrir
þá að hafa áhyggjur af þeim skuldaklafa
sem eftir stendur verði Icesave-samkomu-
lagið endanlega samþykkt. Það er líka
ástæða til að benda á að erlendir lánar-
drottnar eru ekki einasta að afskrifa lán
sem tekin voru á útrásartímabilinu 2003
til 2008. Þeir eru líka að afskrifa drjúgan
hluta af þeim lánum sem tekin voru ára-
tuginn þar á undan.“
2 | Fréttir 6. apríl 2011 Miðvikudagur
Hvað segja þau
um Icesave?
n „Við þurfum að skapa okkur traust á nýjan leik“ n „Ég þekki marga góða menn
sem segjast ætla að segja já, þótt ég voni að þeir skipti um skoðun“ n „Kostnaður
af frekari töfum verður alltaf miklu meiri en hugsanlegur ávinningur“
„Þetta er svona
eins og að gefa
sér það fyrir fram að
landið verði gjaldþrota
innan skamms.
Upp úr hjólförunum
Lára V. Júlíusdóttir, hæstaréttarlögmaður og háskólakennari
Bretar og Hollendingar
axla ekki ábyrgð
Hannes Hólmsteinn Gissurarson stjórnmálafræðiprófessor
Áhættan er
okkur í vil
Guðmundur Ólafsson hagfræðingur
„Ég ætla að samþykkja Icesave-samninginn. Þetta er
kostaboð og „góður díll“, eins og sagt er, miðað við það
lið sem við er að eiga hér. Ég sá að eitthvert félag, sem
kallar sig Gamma, taldi að áhættan af þessum samn-
ingi væri allt að 223 milljarðar króna. Þetta er hrein lygi.
Þarna er því haldið fram að verðminni króna hækki
skuldina þegar hið rétta er að veikar krónur verða fleiri
en skuldin stendur óhögguð í evrum eða pundum. Þess-
ir menn gera ráð fyrir 2 prósenta veikingu krónunnar
á ársfjórðungi, eða 8,24 prósenta verðbólgu, áratugum
saman. Þetta er svona eins og að gefa sér það fyrir fram
að landið verði gjaldþrota innan skamms. Skuldirnar
eru aftur á móti háðar gengi evru og punds og það hefur
áhrif á skuldina. Það eru allar líkur á því að gengi punds
og evru dali hægt og bítandi eins og verið hefur raunin
með flesta gjaldmiðla. Þannig eru allar líkur á því að
gengisáhættan sé engin og jafnvel okkur í vil. Þetta stafar
af því að verðbólga er í öllum löndum. Þannig er lang-
líklegast að skuldin lækki vegna þess að evra og pund
veikist lítillega. Þetta er óskiljanlegt rugl og alvarlegt að
menn skuli nota lygar málstað sínum til framdráttar.“
„Sjálfur ætla ég að segja nei, en ég þekki marga
góða menn, sem segjast ætla að segja já, þótt ég
voni að þeir skipti um skoðun. En Aðalsteinn
Jónasson lögfræðingur hefur sett fram afar skýr
rök fyrir því að segja nei, og geri ég orð hans að
mínum,“ segir Hannes Hólmsteinn Gissurarson í
pistli á Pressunni í vikunni.
Rök Aðalsteins eru ítarleg en varða efnislega
eftirfarandi sjö atriði: 1) Fjárhæð skuldbindingar
er háð algerri óvissu þrátt fyrir samning og upp-
hæðin getur hækkað um tugi, jafnvel hundruð
milljarða króna. „Vissulega er dómstólaleiðin
háð óvissu en hún er svo sannarlega ekki meiri
en af því að samþykkja samninginn. Þvert á móti
hafa menn fært góð rök fyrir því að sú leið sé í
raun áhættuminni.“ 2) Bretar og Hollendingar
axla enga ábyrgð samkvæmt samningnum. 3)
Samningsbrot leiðir ekki sjálfkrafa til skaðabóta-
skyldu. 4) Engin trygging er fyrir því að aðgangur
atvinnulífs að lánsfé muni aukast. 5) Samfélag án
ábyrgðar verður samfélag án frelsis. „Með lög-
unum um heimild til handa fjármálaráðherra til
að gangast í ríkisábyrgð fyrir Icesave-skuldinni
er ákvæðum laga nr. 121/1997 um
ríkisábyrgðir vikið til hliðar. Þjóðin
mun því ekki njóta góðs af þeirri vernd
sem þeim lögum var ætlað að veita.“ 6)
Freistnivandi leiðir til óábyrgrar hegð-
unar. „Ef íslenskt samfélag viðurkennir
að einkafyrirtæki geti stofnað til skuld-
bindinga á kostnað ríkisins skapast sú
hætta að stjórnendur fyrirtækja og ein-
staklingar freistist til að hegða sér
með óábyrgum hætti (freistni-
vandi), t.d. með óhóflegri
skuldasöfnun eins og gerðist
hjá mörgum fyrirtækjum í
aðdraganda hrunsins.“
7) Grundvallar-mann-
réttindi að fá að beina
réttarágreiningi til
dómstóla.
„Afstaða mín til Icesave-kjörsins á laugar-
daginn er skýr. Ég mun segja já. Ástæður
þess eru meðal annars þær að ég tel
áhættuna af því að semja nú mun minni
heldur en áhættuna af því að segja nei.
Við þurfum að skapa okkur traust á nýjan
leik á alþjóðavettvangi og það gerum við
ekki með langdregnum málaferlum á al-
þjóðavettvangi. Auk þess tel ég bráðnauð-
synlegt fyrir okkur sem þjóð að komast
upp úr hjólförunum sem við duttum í
með Icesave-umræðunni og snúa okkur
að brýnum úrlausnarmálum við uppbygg-
ingu efnahagslífsins.“