Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.2012, Blaðsíða 40

SárSaukafullt að
loSa Sig við ruSlið
40 Menning 7.–9. september 2012 Helgarblað
Þ
að er skortur á fullorðnu fólki
sem er tilbúið til að deila
reynslu sinni,“ segir Jónas
Sigurðsson, einn þekktasti
tónlistarmaður landsins.
„Fullorðið fólk tekur sjálft sig svo há­
tíðlega,“ segir hann og brosir svo­
lítið út í annað þar sem hann situr í
bakaríi í austurborginni og fær sér
morgunkaffið.
„Einhverjir þurfa að vísa veginn,
að segja sannleikann. Að lífið sé ekki
glansmynd. Að sjálfsvirðing sé lífs­
nauðsyn, að hamingjan og draumar
séu þessu virði að elta. Ungt fólk upp­
lifir sig sem lúsera þegar því tekst ekki
að finna hamingjuna í þessum glans­
myndum. Það fer sína leið en á röng­
um forsendum. Mér finnst mikilvægt
að koma þeim skilaboðum áfram að
það sé þess virði að leita hamingj­
unnar. Að fólk treysti á sjálft sig.“
Það brennur á Jónasi að segja fólki
frá því að það þurfi ekki að finna til,
að vera fast og lifa í kvíða. Hann veit
um hvað hann er að tala. Sjálfur týndi
hann sjálfsvirðingunni sem ungur
maður.
Hann er afslappaður og hefur
þægilega nærveru, kannski af því að
hann er á heimavelli. Í þetta bakarí
kemur hann oft með konu og börn­
um. Það er nálægt heimili hans. Við
hliðina á bakaríinu er ísbúð. Þang­
að fara þau líka oft saman og hann
gantast með að það sé mesta furða
að þau séu ekki öll vaxin eins og tröll.
Jónas er kominn til að hitta blaða­
mann og segja honum frá því sem
honum er helgast. Tónlistinni og
hamingjuleitinni sem honum finnst
mikil vægt að allir taki þátt í.
Sársaukafullt að losa sig við
ruslið
Þyrnigerðið, fyrsta smáskífan af
þriðju breiðskífu Jónasar Þar sem
himin ber við haf sem er væntanleg
í október, er persónulegt lag. Í því tal­
ar hann til þeirra sem þurfa að breyta
einhverju í lífi sínu.
„Þyrnigerðið táknar þetta rusl
sem við þurfum að ryðjast í gegnum
til þess að verða sterk og sátt. Allir
hafa sitt sem þjakar og heftir. En okk­
ur skortir leiðsögn. Glansmyndirnar
villa og það er ekki endilega til auð­
veld leið í gegnum lífið en við erum
mörg haldin ranghugmyndum um
slíkt. Sjáðu kvikmyndir eins og Rocky,
vonandi man einhver eftir honum,“
segir hann og hlær. „Maður horfir á
myndir þar sem fólk umbreytist og
þroskast og nær að takast á við eitt­
hvað stórfenglegt. En sársaukinn og
helvítið er túlkað í stuttu tónlistar­
atriði þar sem Rocky boxar út í loft­
ið og gerir armbeygjur. Í raun og veru
þá er þetta ekki svo einfalt, að losa
sig við ruslið tekur langan tíma og er
sársaukafullt.
Sannleikurinn er sá að flest fólk
skammast sín fyrir að hafa ekki lifað
lífinu á beinu brautinni. Það deilir því
ekki reynslu sinni með þeim sem eru
að hefja vegferð sína. Þannig erum
við mörg dæmd til að fara langa leið.
Týna okkur og finna til. En ég ákvað
að deila. Ég er ekki lengur hræddur
og þori að segja: Mér mistókst.“
Of viðkvæmur og of hræddur
„Mér fannst að minnsta kosti eins og
mér hefði mistekist,“ segir Jónas og
rifjar upp löngu liðna tíð þegar hann
varð landsþekktur poppari á tíunda
áratugnum með Sólstrandargæjun­
um. Hann keyrði sig út í túrum um
landið. Spilaði á ótal sveitaböllum
og djammaði og tónlistin var ekki
sú sem Jónas langaði sjálfan að búa
til. Heima var unnusta hans með ný­
fætt stúlkubarn. Honum fannst hann
svíkja sjálfan sig og fjölskylduna líka
og kvíðinn fór að sækja á hann. „Ég
tók mig of alvarlega. Var of harður
við sjálfan mig og of viðkvæmur og
hræddur.“
Jónas ákvað að hætta að spila
tónlist með Sólstrandargæjunum
og vildi losna úr hringiðunni. „Það
er ekki gott að standa í sviðsljósinu
ósáttur við það sem maður er að
gera,“ útskýrir hann. „Maður verður
að standa þar sterkur og með sann­
færingu.“
Langaði til að verða geimfari
Hann hætti í Sólstrandargæjunum
og hellti sér í viðfangsefni sem við
fyrstu sýn virðist afar ólíkt því að búa
til tónlist. Hann skráði sig í kerfis­
fræði í Háskóla Reykjavíkur. Frá því
hann var lítill snáði hafði hann ver­
ið heillaður af tækni. Hann hafði
einstakt lag á því að taka í sund­
ur tæki og setja þau aftur saman og
bernskuhetjan var sjálfur Neil Arm­
strong.
„Mig langaði að verða geimfari
þegar ég var lítill. Neil Armstrong
var algjörlega bernskuhetjan mín.
Ég dýrkaði hann og dáði. Heima
voru til árbækur og ég las þær sem
sögðu af tunglferðunum 1968–1969
upp til agna. Blaðsíðurnar eru slitn­
ar af lestri. Það er eitthvað við tölvur
og tækni sem heillar mig. Ég er rosa­
lega manískur og þegar ég uppgötv­
aði þessi fræði sökkti ég mér ofan í
þau. Ég las allar bækur sem ég fann
af ástríðu um kerfisfræði og forritun
og mikið var gott að skilja eitthvað
vel þegar ég skildi sjálfan mig illa. En
innst inni vissi ég að ég var að flýja.“
Gat aldrei setið kyrr
Eftir námið ákvað Jónas að bæta
við kerfisfræðinám sitt og flutti til
Danmerkur. „Þeir eru margir Ís­
lendingarnir sem flýja til Danmerkur,“
segir hann og hlær.
Hann fékk vinnu hjá Microsoft og
vann sig upp hjá fyrirtækinu.
„Í námi og vinnu fór ég að sjá sjálf­
an mig í jákvæðara ljósi. Hjá Microsoft
fór ég að vinna sjálfur við ráðningar­
viðtöl og vegna þess las ég bækur eftir
framámenn í tölvubransanum. Þá fór
ég að sjá þetta mynstur. Ég var að lesa
um menn sem fannst þeir ekki vera
klárir, fannst þeir ekki passa inn. En
þeir gátu lesið í tæknina og þeir höfðu
áhuga og ástríðu. Í æsku var þeim oft
lýst sem bráðgerðum og hvatvísum.
Ég fór að hugsa um sjálfan mig og
hversu hart ég hafði dæmt mig. Sjálfur
gat ég aldrei setið kyrr í skóla.
Ég gat alveg lært en fæturnir iðuðu
undir mér. Ég fór að sjá og skilja. Mér
fannst ég alltaf svo týndur en kannski
var leiðin sem ég valdi eina færa
leiðin. Hugur minn starfar hratt, það
getur verið góður eiginleiki, en þegar
ég missi stjórn á þessum eiginleika
þá skaða ég mig. Tek fljótfærnislegar
ákvarðanir og hvatvísar og verð svo
sárreiður út í sjálfan mig fyrir.“
Notaði áfengi til að
deyfa kvíðann
Í byrjun dvalar sinnar og fjölskyldunn­
ar í Danmörku leið honum vel. Hon­
um fannst hann öruggur í öðru landi
og í fyrsta skipti í mörg ár fannst
honum hann geta hugað að tón­
listinni aftur. En kvíðinn og eirðarleys­
ið sóttu fljótt að honum.
„Ég var loksins farinn að skapa aft­
ur. Í fyrstu fannst mér það frábært. Ég
sá það fyrir mér í hillingum. En svo
læddist kvíðinn að mér. Ég var svo
brenndur af poppinu. Þarna var ég;
tveggja barna faðir og forritari í Dan­
mörku og mér fannst ég bara vera bú­
inn. Útbrunninn og búinn að vera. Ég
var búinn að missa trúna á þessu og
svolítið á sjálfum mér líka. Mér fannst
þetta óspennandi heimur. Allt þetta
plögg og allt þetta rugl og djamm. Ég
gat ekki hugsað mér að taka þátt í því.
En ég gat heldur ekki slitið mig frá því
að búa til tónlist.“
Jónas segist hafa notað áfengi til
að deyfa kvíðann. Hann segist hafa
fest sig í vítahring sem hann á endan­
um ákvað að rjúfa. „Fyrir mig þá var
þetta eins og lúppa. Ég var með kvíða
og varð slæmur og fékk mér bjór um
kvöldið. Ég var ekkert að detta í það,
mér fannst ég vera að slaka á. Ég opn­
aði fyrsta bjórinn, dæsti og slakaði á
spennunni og svo fékk ég mér annan
og fór að hlusta á tónlist og spila demó.
Mér fannst tónlistin að sjálfsögðu geð­
veik,“ segir hann og hlær. „Ég fór þá oft
að hringja í félagana og segja þeim að
bóka stúdíó. Fullur falskrar orku. En
svo tók grár hversdagur við. Daginn
eftir fannst mér allt ömurlegt. Demó­
in ekki nógu góð. Þá hringdi ég í félag­
ana og afbókaði allt saman. Þetta gerði
ég aftur og aftur. Þangað til að ég ákvað
að horfast í augu við sjálfan mig og líð­
an mína.“
Sjálfsvirðinguna þarf að rækta
Hann hætti að drekka fyrirhafnarlaust.
Hann segist hafa þurft að leita að sjálf­
um sér og stunda mikla andlega vinnu.
„Ég get ekki lýst því hvað gerðist í orð­
um. Því ég breyttist ekki. Ég varð betri
ég,“ segir hann og brosir og þegir í dá­
góða stund. „Það er svolítið það sem
Þyrnigerðið fjallar um. Í laginu segir:
Og við hittumst handan við hafið þar
sem heimurinn beið. Við þyrnigerðið.
Það var þannig,“ útskýrir hann.
„Ég kynntist fólki sem átti við
vanda að etja og ég lærði líka af því og
dáðist að því. Fann fyrirmyndir í þessu
fólki. En ég var þjakaður. Ég var kom­
inn með alls konar kvíða og fælni og
ófrelsi. Ég horfði oft á Hare Krishna­
munkana sem koma syngjandi niður
götuna í Danmörku. Þeir eru svo sval­
ir og frjálsir, ég var að svipast um eftir
þessu frelsi. Þá hugsaði ég: Ég ætla að
prófa að drekka ekki í eitt ár. Ég hætti
að drekka nokkuð fyrirhafnarlaust.
Líðan mín og hugsanagangur breytt­
ist smátt og smátt. Í stað þess að deyfa
kvíðann með áfengi fór ég að horfast
í augu við hann. Ég mætti honum og
tókst á við hann. Svo held ég að tón­
listin mín hafi verið besta meðferðin.
Sjálfsvirðing vex ekki af sjálfu sér.
Ég ákvað að rækta hana hægt og bít­
andi. Ég gerði það með því að fara inn
í óttann og viðurkenna að ég er góð­
ur í að búa til tónlist. Af hverju fannst
mér ég ekki vera tónlistarmaður þegar
ég var með 100 lög í tölvunni sem ég
hafði samið? Ég þurfti að vaxa og horf­
ast í augu við sjálfan mig. Grafa og
grafa inn á við og standa svo með því
sem ég fann. Ég komst niður á jörðina,
sjálfstraustið jókst. Það er stundum
sagt að ef þú viljir sjálfsvirðingu þá
verðir þú að gera eitthvað sem þér
finnst virðingarvert. Þá vaknar þú einn
daginn og segir og trúir: Ég er fínn.“
Fékk ást og stuðning
Jónas fékk mikinn stuðning frá eigin­
konu sinni, Áslaugu, meðan hann fet­
aði sína leið. „Konan mín hefur alltaf
stutt mig. Á þessum umbrotatíma í
Danmörku gaf hún sér góðan tíma til
að hlusta á lögin og hvatti mig áfram.
Hún vissi líka að ég var breyttur og
fann það líklega á undan mér að ég
væri tilbúinn.“
Jónas og Áslaug urðu ástfangin rétt
rúmlega tvítug. Þau felldu hugi saman
í frystihúsinu í Þorlákshöfn þar sem
þau unnu, bæði af svæðinu. Hann
frá Þorlákshöfn og hún frá Stokkseyri.
Þau eiga tvö börn og eru náin. Spurð­
ur hvort ástin sé mikilvæg segir hann
hana vera mikilvægara en flest.
„Vorum að raða lausfrystum kola
á næturvöktum og urðum ástfangin,“
Jónas Sigurðsson er einn vinsælasti tónlistar-
maður landsins og hann er með köllun. Hann vill
að allir leiti hamingjunnar og losi sig við „ruslið“.
Það sem þjakar og heftir. Hann hefur samið lag um
reynslu sína: Þyrnigerðið. Sjálfur er hann þakklátur
fyrir að hafa fengið tækifæri til að breyta lífi sínu.
Hann hætti að drekka, horfðist í augu við óttann og
braust í gegnum þyrnigerðið.
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal
„Ég er ekki
lengur
hræddur og þori
að segja: Mér
mistókst
Týnda leiðin „Mér fannst
ég alltaf svo týndur en
kannski var týnda leiðin bara
eina leiðin fyrir mig að fara.“