Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2011, Blaðsíða 28

26 | Viðtal 11.–13. nóvember Helgarblað
Eins má spyrja hvað sé rangt
við þessar minningar og hvern-
ig annað fólk geti fullyrt að
þær séu rangar. Hvernig getur
fólk vitað hvort eitthvað óeðli-
legt fari fram á milli föður og
barns? Við vitum til dæmis að
fólk stundar kynlíf en við vitum
sjaldnast af því þegar það gerir
það.“
Skelfingu lostin kona hringdi
Hún áttar sig heldur ekki á
því af hverju hún ætti að ljúga
þessu, hver tilgangurinn væri.
„Ef ég væri að ljúga, af hverju
væri ég þá ekki löngu búin að
segja þessa sögu? Ég skil þetta
ekki,“ segir Guðrún Ebba og
hristir höfuðið. „Hvaða skila-
boð erum við að senda? Við vit-
um að fullt af fólki fylgist með
þessu máli. Ein kona hringdi
í mig í gær, skelfingu lostin og
sannfærð um að enginn myndi
trúa sér eftir Kastljósið. Hún var
ein af þeim sem pabbi meiddi.
Önnur kona hringdi hrædd og
reið í Drekaslóð,“ ráðgjafarmið-
stöð fyrir þolendur hvers lags
ofbeldis.
Guðrún Ebba segist ekki
geta neytt nokkurn mann til
að trúa sér. Það sé ekki skylda
neins að gera það. Sjálf kýs hún
hins vegar að trúa þeim sem
stíga fram og deila reynslu sinni
af ofbeldi. „Til dæmis þeim
konum sem voru á Bjargi. Ég
las frásagnir þeirra og skýrslu
vistheimilisnefndarinnar og tek
þeirri niðurstöðu að það séu
meiri líkur en minni á að þær
hafi orðið fyrir einhverju. Meira
þarf ég ekki að vita. Ég kýs einn-
ig að trúa konunum í Krossin-
um.“
Þurfti engan sérfræðing til
Hún kemur sér betur fyrir í sóf-
anum. „Það er náttúrulega búið
að nota nokkra möguleika sem
hægt var að hrekja. Fyrst var
því haldið fram að ég væri ekki
alkóhólisti. Síðan var sagt að ég
væri geðveik. Eldri dóttir mín er
læknir og var búin að taka geðk-
úrsana þegar þetta kom upp.
Hún spurði hvaða geðveiki ég
væri þá með því það er ekkert
til sem heitir óskilgreind geð-
veiki. Var ég með geðhvarfa-
sýki eða hvað? Nei. Á þessum
tíma hef ég heldur aldrei verið
greind þunglynd eða fengið lyf
til að hjálpa mér með svefninn.
Ég er auðvitað óvirkur alkó-
hólisti sem glímdi við búli-
míu og áfallastreituröskun. En
ég varð ekki fyrir neinu áfalli
áður en ég fór í meðferð og veit
ekki alveg hvað er verið að tala
um þegar því er haldið fram.
Jú, ég var í slagtogi við mann
sem var kannski ekki æskileg-
ur félagsskapur,“ segir Guðrún
Ebba og hlær, „en ég var bara
með honum í nokkra mánuði
og hann hafði ekki mikil áhrif
á mig. Hann kom engum hug-
myndum í kollinn á mér um að
ég væri alkóhólisti. Enda þurfti
engan sérfræðing til að sjá það
að ég væri alki.“
Drakk daglega
Hún hlær þegar hún segir að
það sé kannski spurning um
falskar minningar. „Afneitun-
in varðandi kynferðisofbeldið
er kannski eins og afneitunin
varðandi alkóhólismann. Alk-
inn sér vandann ekki sjálfur og
þeir sem eru í kringum hann
loka líka augunum fyrir því. Ég
drakk daglega. Ég var til dæmis
mjög drukkin síðustu jólin sem
ég átti heima hjá mömmu og
pabba árið 2002. Auðvitað var
ég ekki alltaf ofurölvi en ég gat
ekki verið án áfengis.
Enda höfðu stelpurnar mín-
ar ekki nokkra trú á því að ég
næði bata frá áfengisneyslunni.
Þær eru hins vegar mjög stolt-
ar af mér núna,“ segir Guðrún
Ebba og brosir. „Það er mjög
fallegt.
Og varðandi falskar minn-
ingar þá má það alveg koma
fram að fyrstu árin sem ég gekk
til sálfræðings var ég ekki að
vinna markvisst með ofbeld-
ið heldur snerist meðferðin
fyrst og fremst um að ná aftur
tengslum við dætur mínar og
byggja upp traust.“
Elín vildi vernda hana
„Það má líka koma fram að það
notar enginn sálfræðingur hér á
landi þessar aðferðir. Það þekk-
ist ekki mál sem tengist fölsk-
um minningum svo ég veit ekki
hvað þessum prestum gengur
til annað en að sá efasemdaf-
ræjum. Þetta gerist samt ekki í
einhverju tómarúmi og sum-
ir hafa sagt að þessar greinar
prestsins og sálfræðingsins um
falskar minningar hafi verið að-
dragandinn að yfirlýsingunni
frá fjölskyldunni minni,“ seg-
ir Guðrún Ebba en tekur það
fram að hún viti ekki hvort það
sé rétt.
Hún hefur allavega aldrei
heyrt fjölskylduna nota þess-
ar skýringar áður. „Þau hafa
aldrei sagt þetta við mig. Ég
talaði síðast við Skúla um jólin
2008 og mömmu í vor. Elín tal-
aði reyndar við systur mína sem
nefndi þetta þá en Elín sagði
mér ekki frá því fyrr en seinna af
því hún taldi of sárt fyrir mig að
heyra það og vildi vernda mig
fyrir því. Síðan fékk hún bréf frá
frænku minni þar sem þessar
hugmyndir voru reifaðar.“
Hætti að deyfa sig
og fór að muna
Eitt af því sem sálfræðingurinn
Reynir Harðarson gagnrýndi
í máli sínu um falskar minn-
ingar var að sálfræðingur Guð-
rúnar Ebbu hefði spurt hvort
hún hefði orðið fyrir einhverju
í æsku. „Ása er rosalega var-
kár sálfræðingur og spyr aldrei
beinna spurninga. Hún spyr
hvernig æska mín hefur verið
og eitthvað þess háttar. Það var
ekki einu sinni hjá henni sem
fyrstu minningarnar komu upp.
Þær komu upp hjá fjölskyldu-
ráðgjafa kirkjunnar sem ég fór
nokkrum sinnum til. Af því að
þá var ég búin að vera edrú í
nokkrar vikur og var hætt að
deyfa mig. Mest kom þó til mín
þegar ég hætti að kasta upp.
Þá var ég borgarfulltrúi og átti
stundum tíma fyrir sjálfa mig,
var kannski ein heima og fékk
sár minningabrot.“
Allt sem upp hefur komið
verið rökrétt og í samhengi við
annað í hennar lífi. „Ég hef allt-
af vitað að þessi minning var
þarna einhvers staðar. Líkt og
þegar þú hittir manneskju sem
var með þér í barnaskóla og
spyrð þig hvernig þú hafir getað
gleymt henni. Það er ekki eins
og þetta sé eitthvað sem stingi
verulega í stúf við mitt líf, ég
man ekki eftir geimverum eða
morðum.“
Bendir svo á að hún hafi eytt
átta árum af sínu lífi í sjálfs-
hjálp og heilu ári í að skrifa bók
um reynslu sína. „Það er ver-
ið að gera rosalega lítið úr mér
með þessum skýringum. Ég er
ekki viljalaust verkfæri og var
reyndar rekin úr meðferð fyrir
stjórnsemi,“ segir Guðrún Ebba
og hlær. „Á þessum tíma hef ég
verið í borgarstjórn, formað-
ur nefndar um endurskoðun
grunnskólalaga, tekið þátt í að
stofna Blátt áfram og Drekaslóð
og sinnt kennslu.“
Æfingar til að framkalla
falskar minningar
Hún heldur áfram og segir
þessar skýringar úr lausu lofti
gripnar. „Enda sá ég að sálfræð-
ingnum brá þegar Pétur Tyrf-
ingsson, formaður sálfræðinga-
félagsins, kom fram af fullum
þunga og fordæmdi þessar að-
dróttanir og hann áttaði sig á al-
varleika málsins.
Um leið breyttust skýr-
ingarnar á því hvernig þessar
fölsku minningar eiga að hafa
orðið til,“ segir hún. „Fyrst var
talað um viðtalsmeðferð. Svo
var sagt að ég hefði lesið mér
til og gert æfingar sem kölluðu
fram falskar minningar.“ Guð-
rún Ebba getur vart varist hlátri,
fáránleikinn er slíkur.
„Tveimur árum eftir að ég
fór að vinna með þessar minn-
ingar keypti ég bókina Cou-
rage to Heal. Þar eru æfingar
en ég gerði þær aldri. Hins veg-
ar fannst mér frábært að lesa
um það hvers maður getur bú-
ist við af fjölskyldunni ef maður
greinir frá kynferðisofbeldi. Það
þarf að tala um það að með því
að segja frá sifjaspellum getur
maður kallað á útilokun.“
Blítt ofbeldi
Í átta ár hefur hún þurft að verja
sig og standa með sjálfri sér,
vera sinn helsti bandamaður. „Í
átta ár hef ég heyrt mismunandi
útgáfur af því hvernig ég er en
samt hef ég alltaf haldið áfram.
Eflaust vonaðist fólk til að ég
myndi fara að hætta þessu, láta
af þessari vitleysu,“ segir Guð-
rún Ebba. „En það skiptir öllu
máli að ég hafi ekki hætt. Ég er
allt önnur kona núna en ég var
áður. Mér líður ekki illa á al-
mannafæri lengur. Skömmin er
farin. Ég er samt ekki komin á
endastöð, en ég vissi að ég þyrfti
að vera nógu sterk til að þola
það opinberlega að vera sögð
geðveik, lygari eða með falsk-
ar minningar. Ég er alveg nógu
sterk til þess. Ég get kannski
dottið niður í kvíða eða ótta
en ég þarf ekki að deyfa mig,
drekka, kasta upp eða halda við
einhvern mann. Og í fyrra sann-
aði ég það fyrir sjálfri mér að ég
get lifað af án þess að vinna yfir-
vinnu.
Í raun er það bara léttir að fá
þetta upp á yfirborðið því þetta
er ekki það versta sem ég hef
þolað og stuðningurinn er gríð-
arlegur. Þetta er bara blítt of-
beldi. Ég trúi því líka að maður
sé eins sjúkur og leyndarmálin.
En það skiptir ofsalega miklu
máli að hafa gott fólk í kringum
sig og gefa sér tíma.“
Þráði afsökunarbeiðni
Hún hefur líka fengið gríðar-
legan stuðning. „Ég hef endur-
nýjað samband mitt við frænd-
systkini mín sem áttuðu sig ekki
á því að þau hefðu tekið afstöðu
með afskiptaleysi og skilja ekki
hvað þau voru að spá. Mér þykir
vænt um það.
Eins hringdi æskuvinur hans
pabba í mig og sagðist taka hatt-
inn ofan fyrir mér. Æskuvinkona
mín hringdi og sagðist muna
eftir því þegar hún gisti heima
og pabbi kom að sækja mig um
nóttina. Hún hélt að alltaf að ég
hefði átt að passa Skúla.
Fólk hefur sagt að ég skuli
ekki voga mér að hætta núna.
Það er flott áskorun. Ég hef
fengið rosalega skýr skilaboð,
bæði frá prestum og fólki í
kringum mig, að láta þetta ekki
buga mig heldur bera höfuðið
hátt, því ég er í sannleikanum.
Þetta breytir engu. Það breytir
ekki sannleikanum þótt einhver
segi eitthvað annað um mig.
Auðvitað hefur það áhrif á mig
en ég er ekki eins og ég var, ég
festist ekki í óttanum og kvíðan-
um. Ég trúi því að sá æðri mátt-
ur sem ég trúi á finni bestu leið-
ina út úr þessu.
Það er heldur ekki veikleika-
merki að biðja um hjálp eða
viðurkenna að líf mitt hafi ekki
verið hundrað prósent eða fullt
af andstæðum. Það dregur ekki
úr trúverðugleika mínum.
Það er heldur ekki hægt
að segja að af því að pabbi var
svona maður þá geti hann ekki
hafa átt þetta í sér. Þetta getur
gerst í öllum fjölskyldum. Staða
og virðing getur verið skálka-
skjól fyrir ofbeldi. En ég bið
Guð að taka frá mér óraunhæf-
an ótta og óraunhæfar vænt-
ingar. Ég velti því til dæmis fyr-
ir mér hvort ég ætti að segja frá
því í bókinni að ég þráði það
að pabbi væri góður við mig og
þráði að heyra hann segja fyrir-
gefðu. Sumir skilja ekki hvernig
ég gat hugsað mér það, en hann
var pabbi minn og var oft góður
við mig. Þó að ég hafi verið beitt
kynferðisofbeldi var lífið ekki
einn táradalur. Lífið var stund-
um skemmtilegt. Ég kann að lifa
í sársauka og gleði.“
„Eða eru það
falskar minn-
ingar að ég leitaði í
menn sem voru giftir
eða höfðu vald yfir
mér og ég var háð
með einum eða öðr-
um hætti?
Spurning um ákvörðun Ólafur hampaði Guðrúnu Ebbu og lét mikið með hana. Hún segir að það geri sifjaspell svo flókin, að í gerandanum býr ekki
annaðhvort gott eða vont heldur hvort tveggja. Það sé því alltaf spurning um ákvörðun hvort fólk trúi frásögn þolandans eða ekki.
Samherjar Guðrún Ebba myndi ekki vilja fara í gegnum þetta ferli aftur þótt samstarfið hafi gengið vel, vegna þess
að Elín spurði stundum svo hvassra spurninga ð Guðrún Ebba fékk fyrir hjartað. Elín hefur samt reynt að verja Guð-
rúnu Ebbu og sagði henni ekki frá samtali sínu við systur hennar fyrr en seinna.