Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2011, Qupperneq 28

Ári á undan okkur öllum
28 Viðtal 18.–20. nóvember 2011 Helgarblað
V
ið Grófina í miðborg
Reykjavíkur stend-
ur eitt stakt hús. Þar
inni er að finna ein-
stakan mann sem í
dag gegnir hlutverki miðborg-
arstjóra. Hann heitir Jakob Frí-
mann Magnússon. Einnig verið
þekktur á lífsleiðinni sem Kobbi
Magg, Jobbi Maggadon og Jack
Magnet. Tónlistarmaður, póli-
tíkus og Stuðmaður. Jakob Frí-
mann hefur sent frá sér ævisögu
sína, Með sumt á hreinu, þar
sem hann talar tæpitungulaust
um ævi sína fram að þessu og
dregur ekkert undan. Dagurinn
sem viðtalið er tekið er dagur ís-
lenskrar tungu. Tilviljun reyndar
en skemmtileg þó því Jakob tal-
ar íslensku betur en flestir og var
þennan dag, ásamt Stuðmönn-
um, í þann mund að taka á móti
viðurkenningu frá mennta- og
menningarmálaráðherra fyrir
framlag sitt til íslenskrar tungu.
„Þessi viðurkenning er
ánægjuefni fyrir mig og alla í
minni sveit því það er sameig-
inleg trú okkar allra að íslenska
tungan sé bara hornsteinn alls
sem við stöndum fyrir hérna. Án
hennar værum við eins og hver
annar borpallur og plebejism-
inn væri tröllríðandi húsum. Ís-
lensk tunga er merkilegasta list-
form sem ég hef kynnst. Það er
eitt listform sem kemst nálægt
henni sem tjáningarform og það
er ameríski djassinn sem varð til
á síðustu öld við samruna evr-
ópskrar hljóðfræði, afrísks og
suðuramerísks hreinþokka og
þeirrar geggjunar sem var ekki
öll stunduð innan ramma lag-
anna. Bæði þessi listform kalla
á viðvarandi nám þannig að ég
lít á mig sem lærisvein í íslensku
tungutaki og landamæralausri
djasstónlist. Á báðum sviðum á
ég gríðarlega margt ólært og það
er spennandi tilfinning að vera
ekki kominn með allt á hreint,
heldur bara sumt,“ segir Jakob
Frímann.
Á eitt ár inni
Jakob Frímann dvaldi til fimm
ára aldurs hjá afa sínum og
ömmu á Akureyri. Afi hans var
merkismaðurinn Jakob Frí-
mannsson, kaupfélagsstjóri. Þar
segist Jakob hafa lært ágætlega
að tala en þegar foreldrar hans
fluttust heim frá Bandaríkjun-
um hófst námið fyrir alvöru. „Þá
hófst ákveðið aðhald og leiðrétt-
ingarferli við sérhvern vott af
þágufallssýki. Síðan var ég send-
ur í tímakennslu hjá ömmusyst-
ur minni, Sigríði Magnúsdótt-
ur, en hún og systur hennar,
bráðskarpar og skemmtilegar,
bjuggu saman að Hringbraut 81.
Þar öðlaðist ég ákveðið forskot
í íslensku, reikningi og skrift,“
segir Jakob.
„Ég lít svo á að ég búi enn
að þessu eina ári, því það setti
mig á undan jafnöldrum mín-
um bæði í skólakerfinu og við
fermingu. Þetta er árið sem ég
er enn að lifa, því eftir stúdents-
próf þegar ég loksins fékk frelsi
til að ástunda tónlist og tengda
tilraunastarfsemi, átti ég eitt ár
inni. Auðvitað var ætlast til þess
að ég notaði það ár til að víkka
sjóndeildarhringinn en kæmi
svo aftur heim og færi í lækna-
deild Háskólans. En anatómían
er enn rykfallin á borðinu hjá
mér og nú freista ég þess ekki
að lækna neinn nema þá helst
sjálfan mig, og þá af hvers kyns
órum og áráttu auk þess sem ég
lít auðvitað á tónlistina sem afar
heilandi mátt,“ segir Jakob.
Alltaf inni að spila
„Foreldrar mínir voru frábær
hjón á meðan þeirra hjóna-
band entist. Þau voru samstíga
í málvernd og áhuga sínum á
djassi og allri tónlist,“ segir Jak-
ob. Bæði voru þau menntuð í
klassískri tónlist og segir Jakob
aldrei hafa neitt annað komið
til greina en hann hæfi píanó-
nám strax sex ára gamall. Sem
og hann gerði. „Þegar unglings-
árin gengu í garð neyddist ég til
að sitja inni og spila á meðan
jafnaldrar mínir voru úti að spila
fótbolta eða gera eitthvað annað
skemmtilegt,“ segir Jakob.
Þessu sér hann ekki eftir í
dag enda var það á endanum
þessi agi í bland við hæfileik-
ana sem varð til þess að Jakob
fékk að ferðast um allan heim á
vængjum tónlistarinnar. „Þetta
mun ég aldrei geta þakkað for-
eldrum mínum nógsamlega.
Ávinningurinn var ekki einung-
is sá að dýrka og fá að gæla við
tónlistargyðjuna heldur er það
svo að þegar maður sest við
hljóðfærið og byrjar að spila þá
líður úr manni öll streita og all-
ar heimsins áhyggjur. Tónlistin
hefur því verið mér ómetanleg.“
Ætlaði að verða bóndi
Jakob hefur lengi haft mikið
dálæti á náttúrunni og stofn-
aði til að mynda Græna herinn.
Það var líka á vit náttúrunnar
sem hann hugðist hverfa eftir
stúdentsprófið en Jakob lang-
aði að verða bóndi. Foreldrar
hans gáfu honum tækifæri til
að kynnast búskaparháttum í
fjórum mismunandi löndum;
Þýskalandi, Danmörku, Skot-
landi og auðvitað á Íslandi. „Ég
get aldrei þakkað foreldrum
mínum nógsamlega fyrir þetta
því hugur minn stóð sterklega
til að verða bóndi í Svarfaðar-
dal. Þetta var jú auðvitað á hin-
um rómantísku og síðar hippa-
árum,“ segir Jakob.
Landbúnaðurinn heillaði
Jakob ungan. „Mig langaði
vissulega að rækta kartöflur og
rófur, mjólka kýr og huga að
sauðfé. Þetta fannst mér spenn-
andi á þessum árum en síðar
varð ég fyrir eins konar raunsæ-
iseldingu og ákvað frekar að ger-
ast geisladiskabóndi. Í stað þess
að stunda landbúnað hóf ég að
stunda andbúnað. Það merkir
að virkja fallvötnin milli eyrn-
anna á sjálfum sér, að fæða og
þróa hugmynd, hlutgera hana
og koma að lokum í verð sem lif-
andi er af,“ segir Jakob.
Leigðu óvart hjá eitur-
lyfjasala
Við tölum aftur um þetta ár sem
Jakob á inni. Árið eftir að hann
útskrifast úr menntaskóla, ári á
undan jafnöldrum sínum. Hvað
gerðist þetta merka ár? „Ég fékk
að láta drauminn um hljóm-
sveitarmennsku rætast,“ segir
Jakob en fram að því höfðu for-
eldrar hans sett honum stólinn
fyrir dyrnar og meinað honum
allt hljómsveitarstand. „Foreldr-
ar mínir höfðu markvisst staðið
gegn þeim áformum mínum af
ótta við að gjálífi öldurhúsaspil-
aranna yrði mér fjötur um fót.
Eftir á að hyggja var þetta afar
klókt af foreldrum mínum því
ella hefði ég að líkindum hætt
í skóla, og orðið ótæplega öl-
kær gutlari á krám og dagað þar
uppi,“ segir hann.
„Örlögin leiddu mig og
hljómsveitina Rifsberja sem
taldi þá nokkra meðlimi Stuð-
manna til Bretlands því okkur
var í raun meinað að starfa hér
heima þar sem við vorum með
breskan trommuleikara.
Það var búið að gefa okkur
fyrirheit um spilamennsku á
Bretlandseyjum en það stóðst
ekki og því urðu menn að bjarga
sér. Meðal annars við að þrífa
salerni gyðingafrúa og að af-
ferma grænkálhausa á græn-
metismarkaði í Covent Garden.
Við leigðum litla kytru í norð-
vesturhluta Lundúna. Sá staður
líktist helst lestarstöð, svo mik-
ill mannfjöldi gekk þar inn og
út en að auki hélt leigusali okk-
ar mikið af gæludýrum í húsinu.
Við komumst um síðir að því
að þetta var ein af höfuðstöðv-
um eiturlyfjadreifingar í Lund-
únum. Gæludýrin voru mikið á
flakki um húsið og virtust nokk-
uð samtaka í að gera stykkin sín
einkum í bæli Tómasar Tómas-
sonar,“ segir Jakob og skellir upp
úr.
Tók sæti Eltons
„Þarna úti datt ég fljótlega inn
í það að leika með Pete Banks,
stofnanda Yes, og Phil Collins,
stofnanda Genesis,“ segir Jak-
ob um lífið í Bretlandi. „Báðir
spiluðu svo á mínum plötum í
kjölfarið eftir að ég fór að gera
sólóplötur. Svo fór ég að túra
um Bretland og síðar Bandarík-
in með Long John Baldry. Hann
hafði verið með ekki kornunga
Rod Stewart og Mick Jagger í ba-
kröddum hjá sér og Elton John
á píanó. Ég tók við af mannin-
um sem tók við af Elton. Þarna
voru þessir menn orðnir mega-
stjörnur og leituðust mjög við
að hjálpa sínum gamla vini sem
hafði uppgötvað þá.
Það var Baldry sem leiddi
mig til Ameríku þar sem ég átti
upphaflega að leika með hon-
um á þriggja vikna túr sem end-
aði í þrettán vikum,“ segir Jakob
en túrinn skilaði honum til Los
Angeles og þar bauðst honum
vinna skömmu síðar. Næstu sex
árin dvaldi hann vestan hafs en
heima var hópur fólks sem hann
saknaði. „Ég var reyndar alltaf
heima á Íslandi á sumrum, ég
dauðsaknaði ævinlega minna
góðu vina úr MH, Stuðmanna,
og reyndi að gera hvað ég gat til
að halda þeim samböndum lif-
andi með verkefnum á borð við
Með allt á hreinu. En á sama
tíma var ég að vinna mínar sóló-
plötur,“ segir Jakob Frímann.
Verðandi forseti gaf leyfi
Jakob var byrjaður í háskóla-
námi þegar hann fór að ferðast
um Ameríku með hinum víð-
fræga Baldry. Hann var þá á
öðru ári í nýstofnaðri félags-
vísindadeild Háskóla Íslands
en þar kenndi Ólafur Ragn-
ar Grímsson nokkur sem síðar
varð, eins og allir vita, forseti Ís-
lands. Ólafur gaf Jakobi leyfi til
að fara í ferðina sem átti að vara
nokkrar vikur en varð á endan-
um mun lengri. Jakob ber for-
setanum góða söguna. „Ólaf-
ur Ragnar var virkilega flottur
kennari eins og hann er flottur
í öllu sem hann tekur sér fyr-
ir hendur enn í dag. Hann kom
inn á slaginu þegar tíminn átti
að byrja og messaði í fjörutíu
og fimm mínútur án þess vefj-
ast nokkru sinni tunga um tönn.
Honum varð tíðrætt um „kosn-
ingavélar“ Bandaríkjaforseta
sem þá var nýyrði. Þetta var ef til
vill vísbending um að hann væri
þá þegar byrjaður að hugsa um
„kosningavélar“ Íslandsforseta.
Svo gekk hann út þegar tím-
inn var búinn. Það var sumsé
með hans góðfúslega leyfi og
svo Jónasar Kristjánssonar, rit-
stjóra Dagblaðsins, að ég fékk
að skjótast burt í þessa þriggja
vikna ferð en ég vann á blaðinu
með skóla á þessum tíma,“ segir
Jakob.
„Ég hafði fyrir rælni tek-
ið með mér nokkur eintök af
sólóplötu minni Horft í roð-
ann. Ýmsum þótti nokkuð var-
ið í þá plötu og fékk ég því fljót-
lega samning um að gera tvær
djassskotnar plötur fyrir War-
ner Brothers-útgáfuna. Sú fyrri
var Special Treatment þar sem
ég fékk að velja úr miklu úrvali
hljóðfæraleikara. Seinni platan
kom reyndar út hjá öðru fyrir-
tæki og síðar Jack Magnet sem
kom út hjá JVC. Skömmu síð-
ar gerði ég hljómplötuna A
historical glimpse of the fut-
ure. Á henni fékk með mér
Alan nokkurn Howart og nefndi
tvíeykið Magnetics og ferðuð-
umst við víða um heima með
nýstárlega raftónlist. Þetta voru
góðir tímar eins og ég hef iðu-
lega átt í tónlistinni. Tónlistin
er svo dásamlegt viðfangsefni
vegna þess að hún á sér engin
endimörk,“ segir Jakob.
Bubbi, Kjarval og Laxness
Á umræddri tónleikaferð Magn-
etics um Íslands minnist Jakob
þess er Bubbi nokkur Morthens
gekk inn á sviðið í brúðarkjól
er Jakob flutti brúðarmarsinn
en að því loknu tók Bubbi svo
nokkur lög í fullum brúðar-
skrúða. Jakob hefur mikið álit á
Bubba Morthens og gengur svo
langt að segja hann sé á góðri
leið með að verða eins konar
táknrænt svar hryntónlistar-
innar við konungum hinna list-
greinanna.
„Bubbi er svo ótrúlega sífrjór
og afkastamikill að helst minnir
á Laxness og Kjarval,“ segir Jak-
ob. „Ég var í samkvæmi um dag-
inn þar sem var verið að lesa
upp úr veiðibókinni hans. Ég hef
lítinn áhuga á veiði og því síður
veiðibókum en ég kolféll fyrir
þessum upplestri og er búinn að
kaupa mér bókina. Þetta er svo
skínandi fagur texti. Ýmsir hafa
einblínt á gloppótta stafsetn-
ingu Bubba en slíkt finnst mér
algjört aukaatriði sem prófarka-
lesarar yfirfara. Það er tilfinning-
in fyrir textanum og lýsingarnar
sem skipta öllu máli. Ég hygg að
hann eigi eftir að láta enn meira
að sér kveða á þessum vett-
vangi,“ segir Jakob Frímann.
Heppinn að ramba hvert á
annað
Sé eitt hlutverk sem öðru fremur
mun einkenna Jakob Frímann til
lokadags er það hlutverk Stuð-
mannsins. Hann hefur verið svo
heppinn að vera hluti af þess-
ari hljómsveit sem öll þjóðin
Stuðmaðurinn, miðborgarstjórinn og athafnaskáldið Jakob Frímann Magnússon hefur lifað tímana tvenna
hvort sem um er að ræða í tónlistinni eða einkalífinu. Hann hefur spilað með mörgum af stærstu stjörnum
heims, er hluti af vinsælustu hljómsveit Íslands eflaust fyrr og síðar og einnig hefur hann elskað konur og glatað
þeim, nema einni. Hann greinir opinskátt frá lífi sínu í nýútkominni ævisögu sinni, Með sumt á hreinu, en hann
settist niður með Tómasi Þór Þórðarsyni og ræddi meðal annars um tónlistina, bóndadrauminn, ástina og
áfengisbölið sem eyðilagði fjölskyldu hans.
Tómas Þór Þórðarson
tomas@dv.is
Viðtal
„Í stað þess að stunda
landbúnað hóf ég að
stunda andbúnað
Spilað með þeim frægu Listi yfir fræga tónlistarmenn sem Jakob hefur
spilað með er langur.