Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2011, Blaðsíða 38

38 Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 18.–20. nóvember 2011 Helgarblað
S
tefán fæddist í Auðbrekku í
Hörgárdal og ólst þar upp,
sonur Valgeirs Árnasonar,
bónda í Auðbrekku,
og k.h., Önnu Mary
Einarsdóttur húsfreyju.
Hann lauk búfræðiprófi
frá Hólum 1941.
Stefán var verkstjóri
hjá Reykjavíkurborg
í nokkur ár að námi
loknu og stundaði síðan
ýmis störf fjarri heima­
högum, var verkstjóri á
Keflavíkurflugvelli og síð­
ar forstjóri Leigubifreiða­
stöðvar Keflavíkur veturna
1952–61 en sinnti bústörfum í
Auðbrekku á sumrin þar sem hann bjó
félagsbúi, ásamt Þóri bróður sínum.
Stefán var alþingismaður Norður­
landskjördæmis eystra fyrir Fram­
sóknarflokkinn í tuttugu ár, á árun­
um 1967–87. Hann hafði verið mikill
stuðningsmaður og málsvari Ólafs Jó­
hannessonar, forsætisráðherra og for­
manns Framsóknarflokksins, sem lést
1984. Í aðdraganda Alþingiskosning­
anna 1987, skildi leiðir með Stefáni og
Framsóknarflokknum. Hann stofnaði
þá Samtök jafnréttis og félagshyggju,
bauð einungis fram í Norðurlandi
eystra og komst sjálfur aftur á þing fyrir
Samtökin.
Ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar
sprakk í beinni útsendingu á miðju
ári 1988 og var þá önnur ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar
mynduð með stuðningi Al­
þýðubandalagsins og sam­
taka Stefáns sem nægði
henni til að ná meirihluta í
annarri deild þingsins. Rík­
isstjórnin stóð því tæpt þar
til Borgaraflokkurinn gekk
til liðs við hana ári síðar. Á
þessum tíma komst Stef­
án því í áhrifaríka oddaað­
stöðu og var töluvert í sviðs­
ljósi stjórnmálanna næstu
misserin. Stefán sinnti ýmsum
trúnaðarstörfum í sinni sveit, var
formaður Bindindisfélagsins Vakandi
í Hörgárdal um árabil, var formað­
ur FUF í Eyjafirði 1949–53, formaður
Framsóknarfélags Eyfirðinga frá 1965
og sat þá jafnframt í blaðstjórn Dags.
Hann sat í bankaráði Búnaðarbankans
1969–90 og var formaður þess frá 1973,
sat í stjórn Stofnlánadeildar landbún­
aðarins frá 1969–90 og formaður frá
1973 og í stjórn Byggðastofnunar frá
1987–90.
Stefán var kvæntur Fjólu Guð­
mundsdóttur húsmóður og eignuðust
þau sex börn.
M
atthías fæddist í Hafnar­
firði og ólst þar upp.
Hann lauk stúdents­
prófi frá Menntaskól­
anum í Reykjavík 1951,
embættis prófi í lögfræði frá Háskóla
Íslands 1957, öðlaðist hdl.­réttindi
1961 og hrl.­réttindi 1967.
Matthías starfaði í atvinnumála­
ráðuneytinu 1957–58, var sparisjóðs­
stjóri Sparisjóðs Hafnarfjarðar 1958–
67, starfrækti málflutningsskrifstofu í
Hafnarfirði 1967–74, var alþm. Hafn­
arfjarðar fyrir Sjálfstæðisflokkinn á
sumarþingi 1959, alþm. Reykjanes­
kjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn
1959–91, var forseti neðri deildar Al­
þingis 1970–71, var fjármálaráðherra
1974–78, viðskiptaráðherra, ráðherra
Hagstofu Íslands og samstarfsráð­
herra um norræn málefni 1983–85,
utanríkisráðherra 1986–87, og sam­
gönguráðherra og samstarfsráð­
herra um norræn málefni 1987–88.
Þá sinnti hann lögfræðistörfum um
árabil í Hafnarfirði frá 1991.
Matthías var formaður Stefnis, fé­
lags ungra sjálfstæðismanna í Hafn­
arfirði 1952–55, sat í stjórn Vöku,
félags lýðræðissinnaðra stúdenta
1954–55, var formaður Orators, fé­
lags laganema við Háskóla Íslands
1955–56, sat í stjórn SUS 1955–57,
var formaður fulltrúaráðs sjálfstæð­
isfélaganna í Hafnarfirði 1962–66 og
sat í miðstjórn Sjálfstæðisflokksins
1965–91.
Matthías sat í íþróttanefnd Hafn­
arfjarðar 1958–62, í stjórn Sparisjóðs
Hafnarfjarðar 1965–83 og formaður
stjórnar 1967–83 og um skeið frá
1986, sat í bankaráði Landsbanka
Íslands 1961–74 og 1981–83 og í
bankaráði Alþjóðabankans 1983–
85, í stjórn Einars Þorgilssonar og
Co ehf. 1973–2001, var formaður
Veiðifélags Flókadalsár 1973–79, sat
í stjórn Tölvumiðstöðvar sparisjóð­
anna 1989 og formaður um skeið frá
1991, formaður nefndar á vegum HSÍ
vegna HM á Íslandi 1995 og fulltrúi
HSÍ á ársþingi Alþjóða handknatt­
leikssambandsins 1988 og 1992, for­
maður Félags fyrrverandi alþingis­
manna frá 1993 og var formaður
þjóðhátíðarnefndar 50 ára lýðveldis
á Íslandi 1994.
Matthías var fulltrúi Íslands í Þing­
mannasamtökum Norður­Atlants­
hafsríkjanna 1963–69, 1972 og 1978,
formaður íslensku sendinefndarinn­
ar 1964–68 og var forseti þingmanna­
sambands NATÓ 1967–68, forseti
Norðurlandaráðs 1970–71, og 1980–
81, sat í öryggisnefnd ríkisins 1979–
83, var fulltrúi Íslands á fundum
þingmannanefndar EFTA 1989–91,
var formaður íslensku sendinefnd­
arinnar á Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna 1986 og á Ráðstefnu um
öryggi og samvinnu Evrópu (RÖSE)
í Vínarborg 1986 og var fulltrúi Al­
þingis á stofnfundi þingmannasam­
taka RÖSE­ríkjanna í Madrid 1991.
Auk þess sat hann í ýmsum nefnd­
um, innan lands og utan, sem fulltrúi
Alþingis og ríkisstjórna.
Fjölskylda
Matthías kvæntist 10.4. 1956, Sigrúnu
Þorgilsdóttur, f. 27.12. 1931, hús­
móður. Foreldrar hennar voru Þor­
gils Guðmundsson, f. 4.12. 1892, d.
26.6. 1975, kennari í Reykholti, bóndi
og síðar skrifstofustjóri á Fræðslu­
málaskrifstofu ríkisins í Reykjavík, og
k.h., Halldóru Sigurðardóttur, f. 2.10.
1893, d. 21.9. 1966, kennara.
Börn Matthíasar og Sigrúnar eru
Árni Matthías Mathiesen, f. 2.10.
1958, dýralæknir og fyrrv. alþm. og
ráðherra, kvæntur Steinunni Krist­
ínu Friðjónsdóttur flugfreyju og eru
dætur þeirra Kristín Unnur, f. 1996,
Halla Sigrún, f. 1997, og Arna Stein­
unn, f. 2001; Halldóra Mathiesen,
f. 16.12. 1960, kerfisfræðingur, gift
Frosta Bergssyni og er sonur þeirra
Bergur, f. 1995, auk þess sem son­
ur Halldóru frá fyrra hjónabandi er
Matthías Árni Ingimarsson, f. 1983;
Þorgils Óttar, f. 17.5. 1962, viðskipta­
fræðingur og fyrrv. fyrirliði íslenska
handknattleikslandsliðsins og eru
börn hans og fyrrv. eiginkonu hans,
Bertu G. Guðmundsdóttur, Sigrún, f.
1996, og Einar Páll, f. 1998.
Systkini Matthíasar voru Erna
Geirlaug Mathiesen, f. 12.4. 1928, d.
12.1. 2003, húsmóðir í Reykjavík, var
gift Sigurði Hjálmtýssyni bifreiðar­
stjóra; Einar Þ. Mathiesen, f. 25.6.
1935, d. 25.7. 1993, framkvæmda­
stjóri í Hafnarfirði, var kvæntur Ernu
Ingibjörgu Mathiesen húsmóður.
Foreldrar Matthíasar voru Árni
Matthías Mathiesen, f. í Reykjavík
27.7. 1903, d. 8.4. 1946, lyfjafræðing­
ur og kaupmaður í Hafnarfirði, og
k.h., Svava Einarsdóttir Mathiesen,
f. á Óseyri við Hafnarfjörð 28.7. 1906,
d. 23.3. 1995, húsmóðir.
Ætt
Árni var sonur Matthíasar Á. Mathie­
sen, skósmíðameistara í Hafnar­
firði, bróður Jensínu, ömmu söng­
kennaranna Nönnu og Svanhildar
Egilsdætra. Matthías var sonur Árna
J. Mathiesen, verslunarmanns í
Hafnarfirði, bróður Páls, pr. í Arnar­
bæli, langafa Páls í Brautarholti og
Ólafs, fyrrv. landlæknis Ólafssona.
Páll var einnig langafi Ólafar Páls­
dóttur myndhöggvara, Ólafs Björns­
sonar, alþm. og hagfræðiprófess­
ors, og Guðrúnar Vilmundardóttur,
móður Þorsteins heimspekiprófess­
ors, Vilmundar ráðherra og Þor­
valds hagfræðiprófessors. Systir Árna
var Guðrún, amma Stefaníu Guð­
mundsdóttur leikkonu, móður leik­
kvennanna Önnu, Emelíu og Þóru
Borg. Árni var sonur Jóns, pr. í Arnar­
bæli Matthíassonar, stúdents á Eyri í
Seyðisfirði við Djúp Þórðarsonar,
stúdents í Vigur og ættföður Vigur­
ættar Ólafssonar, lögsagnara á Eyri
og ættföður Eyrarættar, langafa Jóns
forseta. Móðir Árna verslunarmanns
var Ingibjörg, systir Margrétar, lang­
ömmu Margrétar, móður Ólafs Thors
forsætisráðherra, en bróðir Ingi­
bjargar var Grímur, langafi Ásgeirs
Ásgeirssonar forseta. Móðir Matt­
híasar skósmiðs var Agnes, systir
Vigdísar, langömmu Gests myndlist­
armanns og Ólafs hrl. Þorgrímssona.
Önnur systir Agnesar var Guðrún,
langamma Steindórs Einarssonar,
forstjóra Steindórs, afa Geirs Haarde,
fyrrv. forsætisráðherra. Agnes var
dóttir Steindórs Waage, skipstjóra
í Hafnarfirði, stjúpsonar Bjarna Sí­
vertsen riddara og sonar Rannveigar
Filippusdóttur, pr. í Kálfholti Gunn­
arssonar. Móðir Agnesar var Anna
Kristjánsdóttir Velding, verslunar­
manns í Hafnarfirði, ættföður Veld­
ingættar.
Móðir Árna kaupmanns var Arn­
fríður Jósefsdóttir, sjómanns á Akra­
nesi Jósefssonar. Móðir Jósefs var
Guðný Ísleifsdóttir, b. á Englandi
í Lundarreykjadal Ísleifssonar, og
Ingibjargar Árnadóttur, b. á Krossi á
Akranesi Þorsteinssonar. Móðir Ingi­
bjargar var Ellisif Hansdóttir Klin­
genberg, b. á Krossi og ættföður Klin­
genbergættar.
Meðal móðursystkina Matthíasar:
Þorgils, faðir Einars, framkvæmda­
stjóra í Hafnarfirði, og Ragnheiður,
móðir Gunnars yfirlæknis og Magn­
úsar, blaðamanns Sigurðssona.
Svava var dóttir Einars, útgerðar­
manns og alþm. í Hafnarfirði Þor­
gilssonar, b. í Moldartungu í Holt­
um Gunnarssonar. Móðir Þorgils
var Anna, systir Filippusar, langafa
Ingigerðar, móður Guðrúnar Helga­
dóttur rithöfundar og fyrrv. Alþingis­
forseta. Anna var dóttir Þorsteins, b.
á Bjólu Vigfússonar og Styrgerðar,
systur Guðrúnar, langömmu Ásgeirs
Ásgeirssonar forseta. Styrgerður var
dóttir Jóns, b. á Brekkum í Holtum
Filippussonar, bróður Rannveigar,
móður Steindórs Waage. Móðir
Einars var Helga Ásmundsdóttir,
b. á Syðri­Rauðalæk Gíslasonar,
langamma Ásmundar Ásgeirssonar
skákmanns.
Móðir Svövu var Geirlaug Sigurð­
ardóttir, b. í Pálshúsum á Álftanesi
Halldórssonar. Móðir Geirlaugar var
Guðlaug, systir Ingibjargar, lang­
ömmu Stefáns rithöfundar og Vil­
bergs, fyrrv. skólastjóra Júlíussona.
Geirlaug var dóttir Þórarins, b. í Sel­
skarði Þorsteinssonar og Geirlaugar,
systur Björns, afa Þorsteins Einars­
sonar, fyrrv. skipstjóra og langafa
Magnúsar Jónssonar flugstjóra. Geir­
laug var dóttir Jóns, b. á Hvaleyri Þor­
steinssonar, b. á Hvaleyri Jónssonar,
leiðsögumanns Joseps Bankes.
Matthías var jarðsunginn frá
Hafnarfjarðarkirkju, fimmtudaginn
17.11. sl.
Matthías Á. Mathiesen
Hrl. og fyrrv. alþm. og ráðherra f. 6.8. 1931 – d. 9.11. 2011
Stefán Valgeirsson
Alþingismaður f. 20.11. 1918 – d. 14.3. 1998
Merkir Íslendingar
Andlát
Vaktsími: 581 3300 & 896 8242 – www.utforin.is – Allan sólarhringinn
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sverrir Einarsson Kristín Ingólfsdóttir Jón G. BjarnasonHermann Jónasson
Arnljótur Ólafsson
Prestur og alþingismaður f. 21.11. 1823 – d. 29.10. 1904
A
rnljótur fæddist að Auðólfs­
stöðum í Langadal, son­
ur Ólafs Björnssonar,
bónda þar, og k.h.,
Margrétar Snæ­
björnsdóttur húsfreyju.
Eiginkona Arnljóts var
Þuríður Hólmfríður Þor­
steinsdóttir, systir Hall­
dóru, konu Tryggva
Gunnarssonar, alþm. og
bankastjóra.
Arnljótur var einn
þeirra sem stóðu að pereat­
inu gegn Sveinbirni Egilssyni
í Lærða skólanum 1850. Hann
lauk stúdentsprófi þjóðfundarárið
1851, lauk málfræðiprófi og forspjalls­
prófi við Kaupmannahafnar háskóla
og las þjóðmegunarfræði sem í dag
nefnist hagfræði. Hann var því fyrsti ís­
lenski hagfræðistúdentinn. Hann tók
ekki lokapróf í hagfræði en lauk guð­
fræðiprófi við Prestaskólann í Reykja­
vík 1863 og var síðan prestur að Bægisá
og Sauðanesi.
Áður en Arnljótur kom heim frá
námi var hann einkakennari sonar
Blixen–Finecke baróns og ferðaðist
þá með þeim feðgum víða um Suður­
Evrópu. Þá tók hann þátt í leiðangri til
könnunar ritsímalögn til Íslands,
árið 1860.
Arnljótur sat á Alþingi
nær óslitið frá 1858–1900,
fyrst sem þingmaður Borg­
firðinga, þá Norðmýlinga,
fyrir Eyfirðinga 1881–85
og síðan konungskjörinn.
Arnljótur var at­
kvæðamikill þingmaður.
Hann var andstæðingur
Jóns Sigurðssonar forseta
og Benedikts Sveinssonar
en lagði áherslu á kröfur um
fjárforræði. Þá barðist hann
gegn valtýskunni.
Á tímum rómantískrar þjóðfrelsis­
baráttu markaði Arnljótur sér sér­
stöðu með áhuga á landshögum, bú­
skaparhögum, fólksfjölda og öðrum
hagfræðilegum og tölfræðilegum
staðreyndum. Um þau mál tók hann
saman skýrslur og greinargerðir. Þá
samdi hann fyrsta íslenska hagfræði­
ritið, Auðfrœði, sem kom út 1880.
Hann lést árið sem Íslendingar fengu
heimastjórn.
Merkir Íslendingar