Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.2012, Blaðsíða 44

44 Lífsstíll 13.–15. janúar 2012 Helgarblað
Svona hættir
þú að reykja
1. Veldu tiltekinn dag til að hætta,
gjarna tvær vikur fram í tímann.
n Reynslan sýnir að líklegast er að fólki
takist að hætta að reykja ef það er vel
undirbúið. Mjög gott er að gera samning
við sjálfa(n) sig. Hengdu samninginn
upp á áberandi stað, t.d. á ísskápinn.
2. Skrifaðu upp allar ástæðurnar fyrir
því að þú vilt hætta að reykja.
n Fjórir af hverjum fimm sjá eftir að
hafa byrjað að reykja. Helstu ástæð-
urnar hjá flestum fyrir því að vilja
hætta að reykja eru heilsan, börnin og
fjárhagurinn.
n Farðu nákvæmlega yfir það í hug-
anum hvaða ástæður þú hefur til að
hætta að reykja. Skrifaðu þær hjá þér,
til dæmis í dagbók. Það
hjálpar þér að efla
viljann til að hætta.
Röksemdirnar geta
líka hjálpað þér til að
halda staðfestunni.
n Vertu rökvís og
nákvæm(ur), t.d.: „Ég
vil hætta að reykja vegna þess að ég vil
geta tekið upp barnið mitt án þess að
það snúi sér undan út af reykingalykt-
inni.“
3. Haltu skrá yfir þær sígarettur sem
þú færð þér, hvers vegna þú færð
þér hverja sígarettu og hvernig hún
bragðaðist.
n Í reykingaskrána
getur þú fært hve-
nær, hvar og hvers
vegna þú reykir.
Hvað varð til þess
að þú kveiktir þér í
seinustu sígarettu?
n Skráðu líka hversu vel eða illa reykur-
inn bragðaðist. Var þetta sígaretta sem
þú hefðir vel getað verið án?
n Taktu vel eftir og vertu alveg
heiðarleg(ur) gagnvart sjálfum/sjálfri
þér þegar þú færir reykingaskrána. Það
hjálpar þér að skilja hvers vegna þú
reykir og hvernig þínar reykingavenjur
eru.
4. Smáfækkaðu sígarettunum fram
að lokareykingadeginum.
n Með því að reykja færri sígarettur
dregur þú úr nikótínmagninu sem berst
inn í líkamann. Ef neyslan minnkar, t.d.
niður í þrjá fjórðu þess sem hún var,
getur það létt líkamanum umskiptin til
muna. Það getur líka átt sinn þátt í að
minnka fráhvarfseinkennin þegar þú
leggur reykingarnar á hilluna.
5. Gakktu á skjön við eigin reykinga-
venjur, reyktu á öðrum tímum og
annars staðar en vanalega.
n Láttu reykingarnar ekki fara fram
samtímis öðru sem þú gerir, t.d. að lesa
blöðin, tala í símann, drekka kaffi, horfa
á sjónvarpið o.s.frv. Sláðu á frest sígar-
ettunni eftir matinn. Prófaðu að reykja
á öðrum tímum og öðrum stöðum en
vanalega. Skiptu um sígarettutegund.
6. Vertu tilbúin(n) með áætlun
um hvað þú ætlar að gera þegar
reykingaþörfin gerir vart við sig.
n Reykingaþörfin gengur vanalega
yfir á nokkrum mínútum. Undirbúðu
hvað þú ætlar að gera í staðinn fyrir að
reykja þegar reykingaþörfin knýr dyra.
Reykingaþörfina má yfirvinna á ýmsan
hátt:
Beindu athyglinni að einhverju öðru þar
til reykingaþörfin er gengin um garð.
n Fáðu þér ávöxt að
borða.
n Dragðu andann
djúpt og rólega og
ímyndaðu þér að
þú berist á brim-
bretti eftir öldufaldi.
n Fáðu þér vatnsglas
að drekka, gjarna með sítrónusneið úti
í. Mörgum finnst vatn slá á reykinga-
þörfina.
n Bragðið af sítrusávöxtum, pipar-
mintu, mentóli eða saltlakkrís getur
slegið á reykingalöngunina.
n Farðu í stutta gönguferð. Líkams-
hreyfing er hreinasta afbragð þegar fólk
hættir að reykja.
Ráð fRá ReyklauS.iS
J
óhanna Kristjánsdóttir, verkefn-
isstjóri ráðgjafar í reykbindindi
hjá embætti Landlæknis, segir
reynslu einstaklinga sem hætta
að reykja vera afar misjafna.
Nokkrar leiðir séu færar til að hætta
að reykja og upplifunin fari mikið eftir
því hvaða leið er valin, eftir því hversu
fíknin er sterk og hvaða gerð nikótíns
um er að ræða.
„Til okkar á reyklaus.is leita ein-
staklingar á öllum aldri, frá 13 ára aldri
jafnvel. Það eru margar leiðir til þess
að hætta að reykja,“ segir Jóhanna.
„Sumum hentar að slökkva í sígar-
ettunni og kveikja ekki í henni aftur. En
þótt það henti einhverjum þá er betra
að fara hægar í sakirnar. Það er heilsu-
samlegra fyrir líffærin og líkamann að
trappa sig niður. Svo er stór hópur sem
vill nota nikótínlyf og sumir nota reyk-
leysislyf, sem gefa mjög góðan árang-
ur, til að hætta.“
Reykleysislyf virka
Jóhanna segir umrædd lyf alveg ný af
nálinni. „Reykleysislyfin eru upphaf-
lega fundin upp sem þunglyndislyf.
Þau virkuðu hins vegar aldrei sem slík.
Hins vegar höfðu þau þá aukaverkun
að fólk hætti að reykja. Það er vegna
þess að lyfið kemur í veg fyrir sendingu
nikótíns til heila. Það gefur því enga
virkni og verður tilgangslaust.“
Jóhanna nefnir að það geti verið
tvíeggjað sverð að nota nikótínlyf.
„Nikótínlyf virka ef þau eru notuð á
réttan máta í skipulagðri meðferð.
Best virkni næst ef sú meðferð er að
hámarki 12 vikur. Staðreyndin er hins
vegar sú að margir verða háðir tygg-
jóinu. Við hjá reyklaus.is erum með
marga einstaklinga í ráðgjöf sem hafa
jafnvel notað nikótíntyggjó í 10–15 ár
og eru búnir að eyðileggja slímhúðina
í munninum.
konur nota munntóbak
Embætti landlæknis hefur áhyggjur af
útbreiðslu reyklauss tóbaks svo sem
munn- og neftóbaks. Jóhanna seg-
ir að nú mælist fyrst notkun kvenna á
munntóbaki. „Notkun meðal kvenna
hefur ekki mælst fyrr en nú og er 1%.
Þessu tóbaki fylgir mun meiri fíkn og
hún er algeng hjá yngri aldurshópum.
Þetta er alvarleg þróun.“
n Best að trappa sig niður n Reykleysislyfin eru öflug n Margir
verða háðir nikótíntyggjói n Reyklaust tóbak vaxandi vandi
Sex ráð til
reykleysis
1. Hvað líður langur tími frá því þú
vaknar þar til þú færð þér fyrstu
sígarettuna?
a. Minna en 5 mínútur
b. 6~30 mínútur
c. Hálf til ein klukkustund
d. Meira en ein klukkustund
2. finnst þér erfitt að reykja ekki þar
sem reykingar eru bannaðar?
a. Já
b. Nei
3. Hvaða sígarettu vildir þú síst vera
án?
a. Þeirrar fyrstu þegar ég vakna
b. Mér er alveg sama
4. Hvað reykir þú margar sígarettur
á dag?
a. 10 eða færri
b. Hálfan til einn pakka
c. Einn til einn og hálfan pakka
d. Meira en einn og hálfan pakka
5. Reykir þú meira á morgnana en yfir
daginn?
a. Já
b. Nei
6. Reykir þú líka þegar þú ert veikur, til
dæmis með hálsbólgu?
a. Já
b. Nei
Hversu sterk er fíknin?
Kannaðu hversu háð(ur) þú ert nikótíni og svaraðu spurningunum hér að neðan.
lausn:
1. a: 5 b:3 c:2 d:1 2. a:10 b:0 3. a:10 b:2 4.
a:2 b:5 c:10 d:15 5. a: 5 b:2 6. a:10 b:0
0–5 stig
Nikótínfíknin er ekki sterk hjá þér. Hjá þér er
það máttur vanans og það að reykja með
öðrum sem ræður mestu um að þú reykir.
6–10 stig
Nikótínfíkn þín er miðlungs sterk. Hún er
greinilega meira löngun í nikótín en vani.
11–15 stig
Nikótínfíkn þín er á háu stigi. Þú ættir jafn-
vel að nota einhver hjálparmeðul þegar þú
hættir að reykja.
Þetta er allt í
hausnum á þér
Reykleysislyf virka vel
vegna þess að þau koma
í veg fyrir að nikótín sendi
skilaboð til heila. Það
missir því virkni sína.
Margir háðir nikótín-
tyggjói Jóhanna segir marga
sem koma í ráðgjöf og vilja
losna við nikótíntyggjó hafa
notað það í 10 ár eða lengur.
D
ibs!“ sagði vinkona mín hátt
og snjallt upp í eyrað á mér
þegar myndarlegi maðurinn
mætti í partíið. Við höfðum
báðar haft augastað á honum,
en hún varð fyrri til. „Nei, þetta
virkar ekki svona,“ vældi ég. „Jú,
víst,“ sagði hún glaðhlakkalega og
skálaði við mig út í loftið. Ég snéri
mér fýld undan. Málið var afgreitt.
Hún „dibsaði“ manninn á undan
og ég varð því að gjöra svo vel að
halda mig til hlés í þessari baráttu.
„Dibs“, sem á íslensku myndi
líklega útleggjast sem „pant!“, er
mjög merkileg regla. Sérstaklega
fyrir þær sakir að
hún er ein af
fáum reglum
sem viður-
kenndar
eru á mark-
aðnum. Sá
sem pantar
fyrst á rétt-
inn og þeir sem
spila heiðarlega
sætta sig við það. Eini gallinn á
þessari gullnu reglu er að sá sem
pantaður er hefur ekkert um það
að segja.
É
g var mjög sein að tileinka
mér þessa reglu. Eins og flest
annað þegar kemur að kjöt-
markaðnum. Áðurnefnd vin-
kona hefur leikið þennan leik í
nokkurn tíma með góðum árangri
og alltaf sit ég eftir með sárt ennið,
og án manns. Hún birtist meira að
segja á Facebook-spjallinu dag-
inn og pantaði alla íslenska menn
sem líkjast ákveðnum erlendum
leikara. Án þess að hafa hugmynd
um hvort þeir væru yfir höfuð til.
Þá var mér nóg boðið. Ef ég ætlaði
einhvern tíma að standa uppi sem
sigurvegari þá varð ég að grípa til
minna ráða. Sem ég gerði.
É
g byrjaði varlega til að læra
inn á tæknina. Pantaði menn
sem ég hvort eð er átti tilkall
til vegna aldurs og fyrri starfa.
„Dibsaði“ nokkra fyrrverandi kær-
asta bara til öryggis, alveg án þess
að ætla mér að gera nokkuð í mál-
unum. Þegar það var frá var ég til
í slaginn og gat farið
að panta fyrir al-
vöru.
Ég er mikil
keppnismann-
eskja og þegar
ég hætti mér af
stað í einhverja
svona leiki þá tek
ég þá alla leið. Sig-
ur eða ekkert.
Ég var fljót að ná ótrúlegum
panthraða á börunum. Skannaði
staðina, fann áhugaverðu menn-
ina og „dibs!“. Færnin kom vin-
konunum í opna skjöldu en þær
urðu að gjöra svo vel að sætta sig
við stöðuna. Ég spilaði eftir regl-
unum.
Í
partíi um daginn gekk ég þó of
langt, enda æst og örvæntingar-
full. „Ég dibsa alla menn sem
koma í þetta partí!“ gargaði
ég. Og þar við sat. Þannig hélt ég
heilu partíi í gíslingu. Stelpurnar
máttu ekki sýna neinum mönnum
á svæðinu áhuga og þeir höfðu
ekki hugmynd um það. Ég valdi
bara þann sem mér leist best á
og þær sátu fýldar eftir, eins og ég
forðum daga.
Daginn eftir fékk ég símtal frá
einni vinkonunni sem var ekki
hress. Hún talaði fyrir hönd hóps-
ins sem svipti mig réttindunum til
að panta. Ég er því aftur á byrjun-
arreit – verð að stóla á að ég verði
pöntuð eða einfaldlega gefast upp.
Að „dibsa“
menn
Líf mitt
í hnotskurn
Sólrún Lilja
Ragnarsdóttir skrifar