Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.2014, Qupperneq 15

Fréttir 15Helgarblað 21.–24. febrúar 2014
Önnur tengsl í lekamálinu
Tengslin hafa birst í hinum ýmsu myndum
Í ljósi þess að bróðir og mágur Hönnu Birnu
eru hátt settir innan lögreglunnar á höfuð­
borgarsvæðinu og að annar þeirra fer fyrir
þeirri deild sem mun koma að rannsókn
málsins er áhugavert að skoða önnur
tengsl í lekamálinu. Þannig má benda á að
sá þingmaður Sjálfstæðisflokksins sem
tók fyrst til varna fyrir Hönnu Birnu á opin­
berum vettvangi var Ragnheiður Ríkharðs­
dóttir, en hún er tengdamóðir Þóreyjar
Vilhjálmsdóttur, aðstoðarmanns ráðherra.
Ragnheiður svaraði fyrir málið í Kastljósi
og lýsti því yfir að hún gæti ekki annað en
trúað starfsmönnum ráðuneytisins.
Sigurjón Norberg Kjærnested, varaþing­
maður Framsóknarflokksins, tók til varna
fyrir ráðuneytið og rannsóknina sem ráð­
herra sagði rekstrarfélag stjórnarráðsins
hafa framkvæmt, þann 27. janúar
síðastliðinn. Sigurjón er sonur Guðmund­
ar H. Kjærnested, framkvæmdastjóra
rekstarfélags stjórnarráðsins, en Guð­
mundur þessi hefur aldrei viljað tjá sig um
rannsóknina eða hvort hún hafi yfirleitt
farið fram.
Ótti Rauða
krossins
Báðu Hönnu Birnu sérstaklega
afsökunar eftir að hún hafði
bendlað samtökin við lekann
Ljóst er að innanrík­
isráðherra fer með
fjárveitingar­
vald þegar
kemur að þeim
stofnunum
sem heyra undir
ráðuneytið, þar
á meðal lögreglu.
Rauði krossinn er einnig háður ákveðn­
um fjárveitingum frá innanríkisráðu­
neytinu þegar kemur að aðstoð við
hælisleitendur.
Þann 19. desember birtist frétt á DV.is
um að Hanna Birna hefði bendlað
Rauða krossinn við lekann á minnis­
blaði ráðuneytisins. Starfsmaður
Rauða krossins gagnrýndi Hönnu Birnu
harðlega og sagði ummæli hennar
„fyrir neðan allar hellur,“ enda hefðu
samtökin hvorki verið búin að fá í
hendur úrskurð innanríkisráðuneyt­
isins né umrætt minnisblað þegar
skjalið var afhent Fréttablaðinu og
Morgunblaðinu.
Um svipað leyti og fréttin birtist
var Hanna Birna stödd í húsakynn­
um Rauða krossins að tilkynna um
styrkveitingar til samtakanna. Stuttu
síðar birtist opinber afsökunarbeiðni
á vefsíðu Rauða krossins þar sem
ráðherra var beðinn afsökunar á
ummælunum. Þá var því haldið fram
að umfjöllun DV um málið gæti skaðað
hælisleitendur. Síðar var þessi hluti
tilkynningarinnar fjarlægður en DV
hefur heimildir fyrir því að tilkynningin
hafi verið samin af framkvæmdastjóra
Rauða krossins þvert á vilja annarra í
stjórn samtakanna.
DV hefur rætt við starfsfólk sem var í
húsakynnum Rauða krossins þennan
dag. Einn viðmælandi sagði að að­
stæðurnar hefðu verið óþægilegar og
hálfvandræðalegar. Starfsfólk hefði
orðið taugaóstyrkt þegar frétt DV
barst í tal, enda væri fátt mikilvægara
en að Rauði krossinn ætti í jákvæðum
samskiptum við innanríkisráðuneytið.
Vísaði starfsmaðurinn sérstaklega til
þess að mikið væri um niðurskurð og
halda þyrfti ráðherra góðum.
Eftirlit ráðherra með ríkissaksóknara
Innanríkisráðherra getur krafið ríkissaksóknara um gögn vegna einstakra mála
Í ljósi þess að ríkissaksóknari hefur falið
lögreglu að rannsaka háttsemi innan­
ríkisráðuneytisins sem fer með yfirstjórn
dómsmála og meðferð ákæruvalds
er áhugavert að skoða valdheimildir
ráðherra þegar kemur að rannsóknum. Í
19. grein laga um meðferð sakamála segir:
„Dómsmálaráðherra hefur eftirlit með
framkvæmd ákæruvalds og getur krafist
þess að ríkissaksóknari láti í té gögn og
greinargerð um meðferð einstakra mála.“
Lögmönnum sem DV hefur rætt við ber
saman um að 19. greinin renni stoðum und­
ir þau sjónarmið að ráðherra sé vanhæfur
þegar fram fer rannsókn á háttsemi ráðu­
neytis hans. Í 19. greininni segir enn fremur:
„Þau sérákvæði í lögum skulu haldast þar
sem kveðið er á um að mál skuli því aðeins
höfða að dómsmálaráðherra mæli svo
fyrir. Þegar svo stendur á leggur ráðherra
samþykki sitt á ákæru og áfrýjun og getur
að auki gefið ríkissaksóknara fyrirmæli um
meðferð máls, þar á meðal um rannsókn
þess.“
Lögfræðingar hafa einnig fært rök fyrir
því, í samtölum við DV, að lögreglustjórinn
á höfuðborgarsvæðinu sé vanhæfur til að
stýra rannsókninni. Þetta rökstyðja þeir
meðal annars með því að vísa til 3. greinar
stjórnsýslulaga þar sem segir að maður sé
vanhæfur ef fyrir hendi eru „aðstæður sem
eru fallnar til þess að draga óhlutdrægni
hans í efa með réttu“. Við þær aðstæður
sem komnar eru upp ætti matskennda
hæfisreglan að koma til álita.
Sérstakur saksóknari rannsakar leka
n Kemur að rannsókn lekamáls innanríkisráðuneytisins n Mágur og bróðir ráðherrans hátt settir hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu n Lögreglumönnum þykir málið „óþægilegt“
Afneitunin
Viðbrögð Hönnu Birnu Kristjánsdóttur innanríkisráð­
herra og Þóreyju Vilhjálmsdóttur, aðstoðarmanns
ráðherra, hafa einkennst af afneitun.„Vegna umræðu um að
upplýsingar er varða mál
einstaka hælisleitanda hafi með
einhverjum hætti borist fjölmiðl-
um vill ráðuneytið taka fram að
ekkert bendir til þess að slík gögn
hafi verið afhent frá embættis-
mönnum innanríkisráðuneytisins.
Tilkynning innanríkisráðuneytisins,
22. nóvember.
Staðreynd: Fréttablaðið og Morgunblaðið birtu
fréttir þann 20. nóvember sem byggðu á upplýsing­
um sem teknar voru saman í innanríkisráðuneytinu
þann 19. nóvember. Í fréttum Morgunblaðsins var
sérstaklega vísað í „óformlegt minnisblað innanríkis­
ráðuneytisins“ og tekið fram fjölmiðillinn hefði það
„undir höndum“.
„Það er
hins
vegar
þannig að í
málefnum
er tengjast
hælisleitend-
um fara gögn, eins og ég hef áður
upplýst þingheim um þegar hátt-
virtur þingmaður Birgitta Jóns-
dóttir nefndi málið hér, nokkuð
víða. Þau fara til lögmanna, lög-
reglunnar, Rauða krossins, þau
fara nokkuð víða.
Hanna Birna á Alþingi, 16. desember.
Staðreynd: Útlendingastofnun og ríkislögreglu­
stjóri staðfestu þann 4.–5. desember að minnisblaðið
væri ekki í málaskrá hjá þeim. Þá hefur Rauði krossinn
þvertekið fyrir að minnisblaðið hafi borist stofnuninni.
Lögmaður Tonys Omos hefur kært lekann til lögreglu
og hann hafði ekki séð umrætt minnisblað þegar því
var lekið í fjölmiðla.
„Það er engin
kæra á Hönnu
Birnu hjá lögreglunni
eða ríkissaksóknara.
Þórey í skriflegu svari til DV, 10. janúar 2014.
Staðreynd: Tvær kærur höfðu verið lagðar fram.
Önnur til ríkissaksóknara og hin til lögreglunnar
en sú kæra beinist að Hönnu Birnu sjálfri sem og
starfsmönnum ráðuneytisins. Síðar bættist þriðja
kæran við en hún beinist einnig að Hönnu Birnu.„Ríkissaksóknari ákvað,
meðal annars að okkar
undirlagi, að rannsaka málið
frekar.
Hanna Birna á opnum fundi sjálfstæðis-
manna á Héraði þann 9. febrúar.
Staðreynd: Þetta reyndist rangt og staðfesti
Sigríður Friðjónsdóttir ríkissaksóknari í tölvupósti til
DV að innanríkisráðherra hefði engin afskipti haft af
málinu. Slíkt væri auðvitað í hæsta máta óeðlilegt í
ljósi þess að embætti ríkissaksóknara er sjálfstætt.
„Kæran lá fyrir frá kæranda. Innanríkisráðherra hafði
engin afskipti af henni né ákvörðun ríkissaksóknara
um að framsenda kæruna í rannsókn,“ skrifaði ríkis­
saksóknari í tölvupósti til DV.
„Mér finnst með hreinum
ólíkind-
um að menn
skuli leyfa sér
hér á hinu
háa Alþingi
að halda því til
dæmis fram eins
og gert var áðan að einhver sæti
sakamálarannsókn. Ég hvet þá
þingmenn til að líta aðeins betur á
lögin í landinu og leyfa sér ekki að
segja slíka hluti.
Hanna Birna á Alþingi, 13. febrúar.
Staðreynd: Ríkissaksóknari og lögregla starfa á
grundvelli laga um meðferð sakamála nr. 88/2008.
Rannsóknin á lekamálinu er sakamálarannsókn, enda
fer hún fram í samræmi við ákvæði þessara laga. Á vef
ríkissaksóknara kemur fram að handhafar ákæruvalds
skuli „taka ákvörðun um hvort sakamálarannsókn sem
lögreglan framkvæmir skuli fara fram eða ekki“. Slíka
rannsókn eigi ekki að hefja nema rökstuddur grunur sé
kominn fram um að refsiverð háttsemi hafi sé að ræða.
Þögull lögreglustjóri Stefán Ei­
ríksson tjáir sig ekki efnislega um
rannsóknina en staðfestir þó
að bróðir og mágur Hönnu
Birnu komi ekki að henni.
MynD SigTryggur Ari
Óþægilegt mál
Þessi fjölskyldutengsl Hönnu Birnu
við aðila í æðstu stöðum innan lög­
reglunnar á höfuðborgarsvæð­
inu veldur þeim lögreglumönnum
sem DV hefur rætt við áhyggjum.
„Margir lögreglumenn sem hafa
komið nærri þessu [rannsókn leka­
málsins] eru ekkert allt of hrifnir af
því að þetta skuli vera inni á borði
hjá embættinu,“ segir einn heim­
ildarmaður blaðsins sem starfar hjá
lögreglunni á höfuðborgarsvæð­
inu. Hann segir að lögreglumenn
hjá embættinu ræði nú sín á milli,
hversu óþægilegt það sé „að vera
með mál til rannsóknar sem snert­
ir á svona mörgum áhrifapunktum.“
Annar starfandi lögreglumaður tek­
ur undir þetta: „Mönnum er bara
misboðið, það verður að segjast eins
og er.“
Þeir lögreglumenn sem DV hef­
ur rætt við eru sammála um að eðli­
legra hefði verið að fá annað lög­
regluembætti til þess að annast
rannsókn málsins. „Mér hefði þótt
eðlilegra að það hefði verið leitað út
fyrir embættið í Reykjavík miðað við
tengslin sem eru fyrir hendi,“ seg­
ir einn heimildarmaður blaðsins.
Annar bendir á að þegar lögreglu­
menn séu kærðir fyrir afglöp í starfi
feli ríkissaksóknari öðrum embætt­
um að rannsaka það til þess að lág­
marka tengsl á milli aðila. „En þarna
eru náttúrlega blómstrandi tengsl
á milli og þau geta í rauninni ekki
verið sterkari. Þetta er orðið mjög
tengt.“
Þrjár kærur hafa verið lagðar
fram vegna málsins og beinast tvær
þeirra að Hönnu Birnu sjálfri. Ríkis­
saksóknari hefur fyrirskipað lög­
reglurannsókn en eftir því sem DV
kemst næst beinist hún að öllum
starfsmönnum ráðuneytisins, ráð­
herra og aðstoðarmönnum hans.
Ekkert hefur fram komið sem bend­
ir til annars en að lekinn sé úr ráðu­
neytinu kominn. n
uggandi lögreglumenn
Þeir lögreglumenn sem DV hefur
rætt við eru sammála um að stað­
an sem upp sé komin sé óþægileg
fyrir þá sem munu koma að rann­
sókn málsins. (Mynd úr safni)