Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.2014, Blaðsíða 20

Helgarblað 7.–10. mars 201420 Fréttir
„mikil frelsisskerðing“
n Kynferðisleg áreitni samfélagslegt mein n Fjórar konur segja sögu sína n Áreittar á götum úti, í vinnu og á djammi n Áreitnin hófst snemma
Ó
kunnug kona kom upp að
mér, tók utan um mig og
þakkaði mér fyrir greinina.
Því þótt maður geri sér ekki
grein fyrir því hefur kynferðis­
leg áreitni áhrif á líf okkar. Þú hrist­
ir það af þér um leið og það gerist en
samt skilur það alltaf eitthvað eftir í
hjarta manns,“ sagði hún. „Enda seg­
ir mér enginn að þetta hafi ekki áhrif.
Þú gengur hræddari um göturnar.
Brynjan þín verður sterkari,“ segir
Vera Sölvadóttir, sem skrifaði grein­
ina Ég er bara normið, um kynferðis­
lega áreitni.
Þar lýsti hún því hvernig það rann
upp fyrir henni ljós þegar hún tók þátt
í könnun á vegum Háskóla Íslands:
„Konan í símanum vildi spyrja mig
spurninga um kynferðislegt áreiti.
Fyrst spurði hún hvort ég hefði orðið
fyrir slíku áreiti. Ég svaraði neitandi
og spurningarnar urðu ítarlegri. Eftir
að ég hafði svarað spurningum henn­
ar bæði játandi og neitandi eftir bestu
samvisku benti konan mér á að þó að
ég hefði svarað fyrstu spurningunni
neitandi hefði ég, miðað við svörin á
þeim spurningum sem fylgdu á eftir,
orðið fyrir ofbeldi.“
Greinin vakti mikla athygli og
skapaði umræðu um þetta mein sem
virðist grassera í samfélaginu. Og nú
er hún hingað komin til þess að ræða
málin við þær Diljá Ámundadóttur,
Hildi Knútsdóttur og Ingu Magneu
Skúladóttur. Eins og Vera benti á þá
þekkti hún enga konu sem ekki hafði
orðið fyrir kynferðislegri áreitni. Þær
sem sitja hér núna hafa sömu sögu
að segja. Allar hafa þær lent í ýmsu og
sömuleiðis konurnar í kringum þær.
Auðvitað hefur það áhrif. Þær eru
komnar til þess að segja sögu sína.
Frelsisskerðing
Við sitjum á kaffihúsinu Iðu í
Tryggvagötu þar sem þær skiptast á
sögum úr eigin reynsluheimi. Diljá
hefur orðið: „Ég er sterk, jarðbundin
manneskja með þetta töffaraelement
í mér. Samt hefur þetta áhrif á mig. Ég
ætla ekki að leyfa því að gera það en
tek ákvarðanir, jafnvel ómeðvitað, um
að koma mér ekki í ákveðnar aðstæð­
ur af því að ég veit að þar gæti ég lent
í einhverju sem grefur undan sjálfs­
traustinu. Af því að ég hef reynsluna.
Þetta brýtur mig ekki niður þannig að
ég þurfi að fara inn á deild, en þetta
er eins og ostaskeri sem er stöðugt að
sneiða af öryggi mínu og sjálfsöryggi.“
Inga Magnea: „Þetta stýrir lífinu.
Þú ákveður að ganga þessa leið en
ekki þessa. Þú hleypur ekki í þessum
garði eftir myrkur því það er hættulegt
fyrir þig af því að þú ert kona.“
Hildur: „Þetta er svo mikil frelsis­
skerðing. Ég geng oft heim úr bænum
eftir djamm og margir reyna að banda
mér það. Á ég þá að borga hellings­
pening fyrir leigubíla af því að ég
er kona? Fyrir utan það að ég þekki
margar konur sem hafa lent í áreitni
leigubílstjóra.“
Endalaus varnaðarorð
Þær sammælast um að greinin henn­
ar Veru hafi ýtt við þeim. Af því að
þar fjallaði hún ekki um alvarlegt of­
beldi heldur öll litlu atvikin sem kon­
ur lenda í og reyna að hrista af sér, án
þess að hugsa mikið meira um það.
Alveg eins og hún gerði sjálf, þangað
til hún tók þátt í þessari könnun.
Inga Magnea: „Þegar ég las þessa
grein rifjuðust upp fyrir mér einhver
atriði frá því að ég var ung. Á unglings­
árunum var einn kennarinn alltaf að
káfa á brjóstunum á stelpunum. Við
áttum að passa okkur á honum og
helst að sleppa því að velja eðlisfræði.
Ökukennari sem var frægur fyrir að
káfa á litlum stelpum var maður sem
við áttum að varast. Varnaðarorðin
sem við fengum í veganesti voru
endalaus. Þetta þótti bara eðlilegt og
ég pældi ekki meira í því.“
Diljá: „En þeir héldu alltaf stöðu
sinni?“
Inga Magnea: „Já, og ég sé að öku­
kennarinn er enn að keyra. Við áttum
bara að passa okkur. Og ég lærði fljótt
að vera ekki í fötum sem sýndu ung­
lingabrjóstin mín. Ég var bráðþroska
og það gaf strax færi á mér. Menn
viðhöfðu alls konar ummæli um lík­
ama minn. Þannig að þetta byrjaði
þegar ég var mjög ung.“
Kölluðu hóra
Diljá: „Ég veit ekki hvort ég hef vísvit­
andi ýtt þessum minningum frá mér.
En ég er svo þakklát fyrir að hafa feng­
ið tækifæri til að fara aftur í gegnum
þetta. Af því að ég er búin að lenda í
þessu öllu. Einhver maður stoppaði
mig þegar ég var á leið í strætó eft­
ir skóladagheimilið, bauð mér far og
lofaði mér nammi. Það var ekki búið
að kenna mér að segja nei, en ég fann
að það var eitthvað vont að fara að
gerast og sagði nei. Ég man alltaf eft­
ir þessu myrkri í augunum á honum.
Ég var líka algjör klifurköttur og
var alltaf að klifra í trjám og átti mín
uppáhaldstré í görðum bæjarins.
Einhvern tímann þegar ég var ein
úti að klifra birtist allt í einu maður á
magabol með typpið dinglandi. Við­
brögðin voru að hlæja – ég hafði lært
að hlátur gæti reddað öllu og væri
betri en eitthvað dramatískt vesen.
Á unglingsárunum bjó ég í
Hollandi. Þar var mikið af innflytj­
endum frá Tyrklandi og Marokkó. Þá
þurfti ég gjöra svo vel að læra að sam­
kvæmt menningu þeirra og trú máttu
þeir sýna mér óvirðingu. Ég varð fyrir
viðstöðulausri kynferðislegri áreitni
hvar sem ég var. Þessir menn söfn­
uðust saman á hornum. Þar köll­
uðu þeir á eftir mér – allt niður í sjö
ára strákar spurðu hvort ég vildi ríða
þeim og kölluðu mig hóru. Í sundi
var allt í einu kominn putti upp í klof­
ið á mér og ætlaði inn.
Ég velti því oft fyrir mér hvort ég
ætti að ögra þeim og spyrja hvort viltu
fara heim til mín eða þín þegar þeir
voru með þessa stæla. Af því að ég
vissi að þetta gekk út á að brjóta mig
niður og mig langaði að sjá viðbrögð­
in. En ég þorði því aldrei. Ég hækkaði
bara í ferðageislaspilaranum mínum
og vildi ekki heyra hvað þeir sögðu,
ég vildi ekki að þetta væri að gerast og
ég vildi ekki að það hefði áhrif á mig.
En ég heyrði það samt alltaf.“
Grýttar
Vera: „Ég lenti í því sama þegar
ég fór til Frakklands. Ég fór út
full sjálfstrausts og trúði ekki að
þetta væri að gerast en hélt ótrauð
áfram, örugg og flott. Eftir viku var
ég niðurbrotin. Ég var mjög fljót
að hætta að svara að fyrir mig, það
hafði ekkert upp á sig annað en að
ofbeldið varð verra. Einu sinni kom
vinkona mín frá Íslandi út og öskr­
aði á þá. Þá byrjuðu þeir að grýta
okkur. Hún varð algjörlega miður
sín og fór grátandi heim.“
Inga Magnea: „Þótt þú vitir að
þetta eigi ekki að hafa áhrif slær
hjartað alltaf aðeins hraðar þegar þú
veist að þú ert að ganga inn í þessar
aðstæður. Í raun hefur þetta einhver
áhrif á mig á hverjum einasta degi.“
Börðust alla nóttina
Diljá: „Ég vissi alltaf á hverju ég átti
von í ákveðnum aðstæðum. Í sjopp­
um fann ég allt í einu að einhver kom
við rassinn á mér eða fiktaði í hárinu
á mér, af því að ég var með ljóst sítt
hár. Einu sinni reyndi ég að láta mér
líka það en svo gat ég það ekki því
það var verið að fara yfir mörkin. Ég
myndi aldrei fikta í hárinu á annarri
manneskju nema hún væri mér ná­
komin.
Síðan eru dæmi um að ég hafi
átt kynferðisleg samskipti við stráka
þegar ég var ung sem voru á gráu
svæði, þar sem ég hef látið eitthvað
yfir mig ganga af því að ég vildi vera
hluti af hópnum. Þegar ég lít til baka
þá finn ég að ég er með fullt af krump­
um vegna þess að ég hef verið að leita
eftir athygli eða viðurkenningu.“
Inga Magnea: „Akkúrat. Svona
reynsla. Ég man eftir að hafa verið
með einhverjum sem ég ætlaði ekki
að sofa hjá en þurfti að berjast við alla
nóttina. Krafturinn í mér. Þarna var
ég orðin tvítug og komin með smá
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Elt af yfirmanni
Diljá Ámundadóttir, 34 ára varaborgarfulltrúi
og framkvæmdastjóri Þetta reddast ehf. varð
fyrir kynferðislegri áreitni á vinnustað og fékk
þær skýringar að maðurinn væri nýfráskilinn.
Bráðþroska
og varnarlaus
Inga Magnea Skúladóttir, 36 ára meist-
aranemi í alþjóðasamskiptum, lærði
snemma að sýna ekki unglingabrjóstin.
Hún fékk nefnilega að finna fyrir því.
„Þeir taka þig
líkamlega og setja
þig niður og ef þú gagn-
rýnir það þá taka þeir
persónuleika þinn og
setja hann niður.