Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.2014, Blaðsíða 20

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
20 Umræða Vikublað 11.–13. mars 2014
Við höfum
beðið og beðið
Ég sé þig Þetta verður
algjört ævintýri
Ég er bara í
hamingjukasti
Leynimakk Láru
Sædís Hrönn Samúelsdóttir bíður eftir félagslegri íbúð. – DV Birgir Örn Steinarsson varð vitni að líkamsárás. – DV Rósa Björk flytur tímabundið til Kína ásamt fjölskyldunni – DV Malín Brand keppir í ralli. – DV
F
urðuleg uppákoma varð
í Seðlabankanum þegar
bankastjórinn Már Guð­
mundsson lögsótti eigin vinnu­
stað í því skyni að ná til baka launa­
skerðingu sem átti sér stað með
lagaboði sem miðaði að því að jafna
laun æðstu embættismanna ríkisins.
Lögsókn Más á hendur sínum eigin
vinnustað vakti athygli á sínum tíma
og margir hneyksluðust á aðgerð­
um bankastjórans gegn bankanum.
Á þeim kom ekkert fram um að lög­
sóknin væri hugsuð sem nauðsyn­
leg aðgerð í þágu vinnustaðarins
og starfsmannsins. Málum var ein­
göngu stillt þannig upp að Már
væri að krefjast þess að fá umsam­
in laun sín sem skert höfðu verið.
Lyktir málsins fyrir undirrétti og síð­
ar Hæstarétti urðu þær að Már tap­
aði málinu algjörlega en það furðu­
lega gerðist í máli sem teljast verður
einsdæmi. Ákveðið var að tjaldabaki
að bankinn tæki á sig milljónakostn­
að Más við málsóknina.
Fyrir dómi lá fyrir að Seðlabank­
inn krafðist þess að sá sem lög­
sótti greiddi allan málskostnað.
Hæstiréttur kvað upp þann dóm að
málskostnaður skyldi falla
niður. Í því felst að Már
átti aðeins að greiða
sínum lögmanni
og bank­
inn sínum.
Þar með
hefði
málinu
átt að
ljúka.
En það
fór á
annan veg. Upplýst var í Morgun­
blaðinu að Seðlabankinn hefði af
rausnarskap greitt þær rúmlega þrjár
milljónir króna sem málshöfðun
Más kostaði hann. Síðan hefur kom­
ið í ljós að enginn í bankaráði Seðla­
bankans, vinnuveitanda Más, að
undanskildum formanninum, Láru
V. Júlíusdóttur, var með í ráðum. Lára
og Már virðast þannig hafa tekið þá
ákvörðun einhliða að greiða kostnað
þess er lögsótti. Þá hefur Már upplýst
að málinu hafi verið áfrýjað á sínum
tíma að undirlagi Láru sem hafi hvatt
hann nauðugan til að knýja fram úr­
slit og lofað að greiða kostnaðinn.
Ljóst er að þar ber formaður banka­
ráðsins stærsta ábyrgð í ljósi þess að
hann fer með völd í umboði banka­
ráðsins. Már ber síðan siðferðilega
ábyrgð á því að hafa sótt fjármuni í
hirslur bankans með því leynimakki
sem nú blasir við.
Allt þetta mál er með miklum
ólíkindum. Már hefur á sér orð sem
hæfur bankastjóri og margt bend­
ir til þess að hann hafi stýrt bank­
anum af skynsemi, þjóðinni til far­
sældar. Nú eru sáralitlar líkur
á því að hann verði
endurráðinn í starf
sitt. Bankastjór­
inn tók sjálfur
þá ákvörðun
að lögsækja
vinnustað
sinn þótt
Lára hafi að
sögn hvatt
hann til að
halda áfram
með málið
upp í
Hæstarétt. Hann heldur því fram að
málsóknin hafi verið í þágu bankans.
„Auðvitað er ég fórnarlamb í þessu
…,“ sagði hann í útvarpsþættin­
um Sprengisandi á Bylgjunni. Millj­
ónakostnaður sem hlotist hefur af
öllu þessu vafstri er sem sagt í þágu
Seðlabankans sem nú getur borgað
brúsann og unað við þá niðurstöðu
að launþeginn var ekki hlunnfarinn.
Ósvarað er þeim spurningum
hvað gerðist að tjaldabaki þegar Már
og Lára mökkuðu sín í milli um millj­
ónirnar. Það hlýtur að vera ástæða
til þess að rannsaka það sem gerð­
ist. Grunur er uppi um umboðssvik
formanns bankaráðs sem fór fram
hjá ráðinu í bralli sínu við að gera
Seðlabankann að þolanda í máli
sem vannst. Það er fráleitt að líta svo
á að Már sé fórnarlamb. Hann hefði
með réttu átt að una launa­
lækkuninni á sínum tíma
og láta kyrrt liggja eða
standa á meintum rétti
sínum og hætta störf­
um. Nú er staðan sú að
hann stendur eftir með
vafasaman stimpil á
sér. Eftirá skýringarn­
ar halda ekki vatni. Al­
menningur í landinu,
eigandi Seðlabankans,
þarf að greiða kostnað
sem undirgengist var með
siðlausum hætti.
Það er nauðsyn­
legt að fram
fari rannsókn
á því hvernig
ákvörðun­
ina bar
að. n
Formaðurinn farinn
Guðmundur Franklín Jónsson,
formaður Hægri grænna, hefur
undanfarna mánuði unnið að
stofnun sjónvarpsstöðvar ásamt
félögum sínum. Hann hefur nú
söðlað um og hyggst draga sig út
úr samstarfinu og flokksstarfinu
og flytja til Danmerkur þar sem
hann verður hótelstjóri í sumar.
Í haust hyggur Guðmundur
Franklín síðan á háskólanám í
Danaveldi. Guðmundur er þaul­
kunnugur hótelrekstri eftir að
hafa um árabil byggt upp og rek­
ið hótel í Prag. Áður stundaði
hann verðbréfaviðskipti á Wall
Street.
Sigmar flýgur
Mikið flug er á Stórveldi Sigmars
Vilhjálmssonar sem ætlar sér
stóra hluti með netstöðvarnar
Bravó og Mikla­
garð í samkeppni
við 365 og Jón
Ásgeir Jóhannes-
son skuggastjórn­
anda. Hermt er
að ekkert sé til
sparað hjá 365
til að bægja frá samkeppninni.
Og það er heldur ekkert spar­
að hjá Sigmari sem bókstaflega
mokar peningum í reksturinn.
Fæstir sjá reksturinn ganga upp
en minnt er á að Simmi hefur
áður komið á óvart með Ham­
borgarafabrikkunni.
Högg Davíðs
Frétt Moggans um að Már Guð-
mundsson seðlabankastjóri
hefði látið bankann borga eig­
in málskostnað
hefur vakið
athygli. Víst er að
Davíð Oddssyni
ritstjóra leiddist
ekki að gengis­
fella bankastjór­
ann en sjálfur
var hann hrakinn út úr bank­
anum á sínum tíma eftir að
hafa siglt bankanum í gegnum
300 milljarða króna gjaldþrot.
Norðmaðurinn Svein Harald
Öygard ráðinn í staðinn. Seinna
tók Már við starfinu. Davíð hef­
ur haft ýmsa fyrirvara við báða
þessa arftaka. Hann hefur nú
náð fram hefndum því málið
útilokar nánast að Már verði
endurráðinn.
Páll og risaskipið
Óljóst er hvað Páll Magnússon,
fyrrverandi útvarpsstjóri, tekur
sér fyrir hendur þegar hann fer
af launum hjá
þjóðinni eftir
tíu mánuði. Á
dögunum fréttist
af honum að
hjálpa Steingrími
Erlingssyni,
eiganda Fáfnis
Offshore við að segja frá nýja
risaskipinu. Ekki er ólíklegt að
gamli útvarpsstjórinn leggi fyrir
sig almannatengsl þau ár sem
hann á eftir á vinnumarkaði.
Reynir Traustason
rt@dv.is
Leiðari „Grunur er
uppi um
umboðssvik for-
manns bankaráðs
100 milljarðar á milli vina
U
m þessar mundir eru 30 ár
síðan kvótakerfi var tekið upp
við stjórn fiskveiða. En öfugt
við það sem flestir halda var
það ekki til að bjarga okkar
helstu nytjastofnum frá hruni, heldur
útgerðinni sjálfri sem þá nýlega hafði
gengið í gegnum mikla endurnýjun
með gríðarlegri skuldsetningu, ásamt
tveimur olíukreppum með stuttu
millibili. Á þeim tíma var útgerðinni
einnig gert að greiða 49% tekjuskatt en
ekki 20% eins og nú er.
Kvótakerfið/aflamarkskerfið var
einnig ætlað til bráðabirgða á með­
an annarra leiða yrði leitað. En því
var fljótlega hætt er samtök útgerðar­
manna hófu að kyrja sönginn um að
ekki væri til neitt betra – a.m.k. ekki
fyrir þá. Þó þarf ekki að leita lengra en
til vinna okkar og frænda í Færeyjum
til að finna fiskveiðikerfi sem sam­
kvæmt úttekt óháðra vísindamanna
er talið mun betra en kvótakerfið –
enda er það kerfi laust við allt milli­
færslufarganið og braskið sem ein­
kennir okkar kerfi.
Breytt í braskkerfi
Í byrjun voru aðeins nokkrar fisk­
tegundir settar í kvóta og þá mátti að­
eins færa heimildir á milli skipa inn­
an sömu útgerðar en það átti eftir að
breytast. Það gerðist með nýjum fisk­
veiðilögum frá árinu 1990 er hið svo­
kallaða framsal á aflaheimildum var
innleitt. Frá og með þeim tíma má
segja að aflamarkskerfið hafi verið lagt
niður og kvótabraskkerfi tekið við. Út­
gerðir sem nokkrum árum áður höfðu
fengið aflaheimildirnar afhentar án
endurgjalds máttu nú selja, leigja og
veðsetja heimildirnar hvað mest þær
gátu. Þessir þættir kvótakerfisins hafa
frá upphafi verið mjög umdeildir og
hafa skoðanakannanir ítrekað sýnt að
þorri þjóðarinnar sé algerlega á móti
þeim. En þrátt fyrir það hefur ein­
kennilega lítið breyst og ekkert sem
bendir til að það gerist nema síður sé.
Margir telja að eini möguleik­
inn til að vinda ofan af kvótakerfinu
sé fólginn í því; að ef verulega tækist
að auka aflaheimildir í einhverri til­
tekinni tegund, eða ef nýr og óvæntur
nytjastofn bættist við það sem fyrir er.
Þá væri hægt að nota svigrúmið og
bjóða aukninguna upp eða leigja hana
á markaði þannig að jafnræðis yrði gætt
og ríkissjóður hagnaðist á viðskiptun­
um, en ekki einstaka útgerðarmenn.
Má bjóða þér makríl, vinur
Og nú hefur það nokkuð óvænt gerst
að makríll er orðinn verðmætur
nytjastofn hér við land. Það hef­
ur aukið bjartsýni margra á að tak­
ast megi að innleiða ný og markaðs­
sinnaðri vinnubrögð – líkt og í anda
stefnu Sjálfstæðisflokksins. En því
miður hafa samtök útgerðarmanna
og fótgönguliðar þeirra á Alþingi,
líklega nú þegar ákveðið að koma í
veg fyrir það. Þetta eru þingmenn
úr báðum stjórnarflokkunum, þeir
hinir sömu og beittu sér af hörku
allt síðasta kjörtímabil gegn nær öll­
um umbótum á fiskveiðikerfinu.
Nægir að nefna smánarlega fram­
göngu þeirra er kvóti strandveiðibáta
var aukinn úr 6.000 tonnum í 8.500
tonn. Þeir beittu sér gegn þessu lítil­
ræði, töldu ákvörðunina óábyrga og
kröfðust þess t.d. að þjóðhagsleg út­
tekt yrði gerð á áhrifum hennar á
samfélagið. Þeir hinir sömu vinna
nú ötullega að því, bæði innan ríkis­
stjórnar og utan, að makrílkvótinn
að verðmæti um 100 milljarða verði
afhentur nokkrum stórútgerðum
til einkaafnota. Að svokallaðir nýt­
ingarsamningar verði gerðir við þær
til a.m.k. 20 ára gegn einhverju gjaldi
– sem líklega verður kallað leiga í
samningnum. Þessar veiðiheimildir
mun stórútgerðin síðan geta leigt frá
sér, selt og veðsett rétt eins og allar
aðrar veiðiheimildir sem hún þegar
hefur til umráða.
Kvótabraskkerfið mun því lifa
áfram með þjóðinni, eða jafn lengi og
við kjósum stjórnmálamenn sem velja
sér að ganga erinda sérhagsmuna­ og
forréttindahópa, frekar en að gæta
hagsmuna almennings. n
Atli Hermannsson
fyrrverandi veiðarfærasölumaður
Aðsent