Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.2014, Qupperneq 32

32 Menning Vikublað 11.–13. mars 2014
Tómas leikur
á móti Kevin
Costner
Íslenski leikarinn Tómas Le­
marquis leikur illmenni í nýrri
bíómynd McG, Three Days to Kill.
Myndin er sýnd í íslenskum kvik­
myndahúsum um þessar mundir.
Tómas leikur á móti Kevin
Costner, Amber Heard og Connie
Nielsen í þessari spennumynd
gerðri eftir handriti Luc Besson.
Myndin hverfist um CIA­
manninn Ethan Renner (Kevin
Costner) sem greinist með ban­
vænan sjúkdóm. Hann hefur
eytt ævi sinni í starfið og vanrækt
fjölskyldu sína og ákveður eftir
sjúkdómsgreininguna að snúa lífi
sínu til hins betra. Það gengur þó
ekki sem skyldi því Ethan bland­
ast í æsispennandi eltingarleik
við hryðjuverkamenn í Parísar­
borg (einn þeirra er leikinn af
Tómasi) og er lofað, að launum,
lyfi sem gæti bjargað lífi hans.
Vegleg afmælis-
veisla í Hörpu
Íslensku tónlistarverðlaunin
fagna 20 ára afmæli í ár og
verða því haldin með einstak­
lega glæsilegu sniði í Eldborg í
Hörpu föstudaginn 14. mars. Auk
þess sem það besta á árinu 2013
verður verðlaunað verður litið
yfir farinn veg og saga verðlaun­
anna rifjuð upp. Í fyrsta skipti í
sögu Íslensku tónlistarverðlaun­
anna gefst almenningi nú færi á
að taka þátt í gleðinni með því að
kaupa miða á hátíðina og fram
koma margir af vinsælustu tón­
listarmönnum landsins. Meðal
þeirra sem koma fram eru Emil­
íana Torrini, Hjaltalín, Skálmöld
og Ragnar Bjarnason.
Gott forlag
í súginn
Síðasta útgáfuár var metnaðar­
fullt hjá bókaforlaginu Uppheim­
um sem þó hefur hætt útgáfu eftir
að hafa glímt við fjárhagsörðug­
leika um nokkurt skeið.
Uppheimar gáfu út gæðabæk­
ur á síðasta ári, þeirra á meðal
Klefa nr. 6 eftir Rosu Liksom,
ljóðabók Bjarka Karlssonar og
Sem ég lá fyrir dauðanum. Upp­
heimar gáfu einnig út vinsælar
glæpasögur eftir Jo Nesbø og
Håkan Nesser og því ljóst að þar
fer gott forlag í súginn.
Menningarverðlaun DV veitt í dag
Hátíðin haldin í 35. sinn í Iðnó 11. mars
M
enningarverðlaun DV
verða afhent í 35. sinn í dag,
þriðjudag 11. mars. Til­
nefningar til Menningar­
verðlauna voru kynntar í DV fyrir
viku. Verðlaunin, sem eru veitt í níu
flokkum – bókmenntum, arkitektúr,
fræðum, hönnun, kvikmynda­
list, leiklist, myndlist og tónlist,
eru fyrir framúrskarandi árangur á
listasviðinu á síðastliðnu ári.
Fólk hefur fengið tækifæri til þess
að hafa áhrif á hver hljóti sérstök
lesendaverðlaun með því að taka
þátt í netkosningu.
Í netkosningunni gefst lesend­
um kostur á að velja einn listamann
eða verk úr hópi allra tilnefndra.
Sá listamaður eða það verk sem
fær flest atkvæði í netkosningunni
hlýtur verðlaunin. Reynir Trausta­
son, ritstjóri DV, mun veita sigur­
vegaranum viðurkenninguna. Með
þessu framtaki vilja aðstandendur
hátíðarinnar stuðla að aukinni um­
ræðu um menningu.
Þá eru veitt árleg heiðursverð­
laun Menningarverðlauna DV sem
forseti Íslands veitir.
Menningarverðlaun DV eiga sér
langa hefð. Verðlaunin voru fyrst
veitt af Dagblaðinu árið 1979 og
hétu þá Menningarverðlaun Dag­
blaðsins en eftir sameiningu Dag­
blaðsins og Vísis árið 1981 Menn­
ingarverðlaun DV.
Eigendur og ritstjórn blaðsins
hafa lagt sig fram um að halda við
þessari áralöngu hefð. Fjölmargir
aðrir en starfsmenn ritstjórnar
koma að störfum vegna hátíðar­
innar, helst ber að nefna að í dóm­
nefndum hátíðarinnar situr fólk
með reynslu og góða hæfni í að rýna
í árangur í hverjum flokki fyrir sig.
Þessir aðilar vinna óeigingjarnt starf
í þágu blaðsins og vanda mjög til
verka. n kristjana@dv.is
Verðlaunahafar 2012 Á síðasta ári fékk Gísli Björnsson, grafískur hönnuður, heiðursverð-
laun DV. Mikill mannfögnuður var í Iðnó, þar sem hátíðin er haldin aftur í ár. Mynd: PressPhotos.biz
L
eikgerðir eftir stórum skáld­
sögum innlendum sem er­
lendum hafa oftast notið vin­
sælda í íslensku leikhúsi, enda
gefa þær listamönnum þess og
allri leikhúsmaskínunni tækifæri til
að láta ljós sitt skína skært ef vel tekst
til. Örugg aðsókn er fyrirfram tryggð
þar sem áhorfendur þekkja oftast til
bókarinnar sem leikgerðin er byggð
á og hafa þegar myndað samband
við helstu söguhetjur hennar eins og í
þessu tilviki. Titillinn Furðulegt hátta­
lag hunds um nótt vekur strax forvitni
og segir okkur ýmislegt um aðal­
persónuna, 15 ára stærðfræðiséníið
Christopher Boone sem er alveg sér­
stakt furðufyrirbæri og með heila­
starfsemi í samræmi við það.
Utangarðs og öðruvísi
Margir töldu fyrirfram að ekki væri
hægt að gera leikgerð eftir skáldsögu
Marks Haddon með sama titli, hún
væri einfaldlega ekki það sem kalla
má sviðsvæn. En það reyndist síður
en svo rétt, enda er sagan sögð með
allri nútímatækni leikhússins sem
gerir sýninguna og frásagnarform
hennar einstaka. Simon Stephens,
höfundur leikgerðarinnar, leggur
áherslu á að sagan um Christopher
Boone fjalli ekki endilega um ungling
á einhverfurófi með Aspberger­heil­
kenni eins og hamrað hefur verið á,
heldur miklu frekar um ungling sem
er sérstæður í háttum og því öðruvísi
og utangarðs í samfélaginu. Og það
er einmitt þessi sérstaða hans sem
myndar alla dramatíska framvindu
á leiksviðinu, hann rekst einfaldlega
ekki í samfélagi við annað fólk vegna
þess að hann skynjar heiminn öðru­
vísi en flestir. Hann les í tungumál
hegðun og umhverfi manna með sín­
um eigin furðulega hætti og hrindir
þannig af stað atburðarás sem afhjúp­
ar leyndarmál innan eigin fjölskyldu.
stimplar sig rækilega inn
Valið á leikara í aðalhlutverkið hlýtur
að skipta sköpum fyrir framgang
sýningarinnar, ef það mistekst er hætt
við að áhorfandinn missi áhugann
á sögunni, því það er mikið á hann
lagt, ekki síður en foreldra hans, að
fylgja eftir öllum tiktúrum Christo­
phers, sérstökum talsmáta og lík­
amsbeitingu. Sem betur fer nær Þor­
valdur Davíð Kristjánsson að stimpla
sig rækilega inn með túlkun sinni, er
fantagóður og heillandi í hlutverkinu.
Hann hefur allt á valdi sínu, sérstæða
hrynjandi í framsögninni, hárrétta
beitingu raddar og líkamshreyf­
ingar sem undirstrika persónuleika
Christophers, snertifælni hans og
vangetu til að mynda „eðlilegt“ sam­
band við annað fólk sem er áþreifan­
legast í skorti hans á augnsambandi
við aðra. Þorvaldur Davíð heldur sig
við efnið af einbeitingu, fer aldrei út
af sporinu, er greinilega fastur í því
undarlega munstri sem einstaklingar
með furðulegt háttalag hafa kom­
ið sér upp. Helsti mótleikari hans er
Bergur Þór Ingólfsson í hlutverki föð­
urins Eds og hann átti einnig stórgóð­
an leik sem langþreytt foreldri barns
með flókið hegðunarfrávik. Það er
ekki alltaf auðvelt að vera þolinmóð­
ur og skilningsríkur gagnvart síend­
urtekinni þráhyggjuhegðun afkvæma
sinna. Allt þetta sýndi Bergur Þór
okkur svo vel, hvort heldur sem hann
missti stjórn á skapi sínu eða tjáði
einlæga föðurást og sanna væntum­
þykju.
Allir með á nótunum
Það er greinilegt að leikarar sýningar­
innar og allir aðstandendur hafa lagt
sig fram um að kynna sér þann sér­
stæða heim sem Christopher lifir í og
ekki síst álagið sem foreldrar og að­
standendur barna sem eru á svipuðu
rófi búa við. Það sjáum við m.a. í túlk­
un Nínu Daggar Filippusdóttur sem
leikur móðurina Judy. Hún er kona
sem hefur brotnað undan álaginu,
gefist upp og yfirgefið feðgana í von
um að finna hamingjuna annars stað­
ar. Og reyndar er saga þeirra þriggja
sá ás sem allt verkið snýst um, þetta
er enn eitt fjölskyldudramað, þótt
fleiri persónur komi við sögu. Þar er
hlutverk sögumanns og kennarans
Siobhan mikilvægast, það er hún sem
tekur Christopher að sér og hvetur
hann til að búa til leikrit um einstakt
líf sitt og uppgötvanir sem er ramm­
inn utan um leikgerðina. Brynhild­
ur Guðjónsdóttir heldur vel utan
um hlutverkið, það lendir á henni að
tengja saman, flytja okkur textann
sem nauðsynlegur er til að allt það
helsta skili sér úr skáldsögunni. En
hún er ekki ein um það, því það sem
gerir þessa leiksýningu alveg einstaka
er einmitt leikhópurinn allur sem ekki
aðeins bregður sér í hlutverk einstakra
persóna, heldur líkamnar í hverju at­
riðinu á fætur öðru þann efnislega
heim og áreiti sem umlykur og trufl­
ar tilveru Christophers. Leikhópurinn
á sérstakt hrós skilið fyrir að fylgja öll­
um sviðlausnum eftir með réttum
tímasetningum, takti og hraða.
samhæfing listar og tækni
Hilmar Jónsson leikstýrir sínu liði á
sviðinu í samvinnu við Lee Proud sem
er höfundur sviðhreyfinga sem áttu
ekki svo lítinn þátt í að gera sýninguna
bæði frumlega og skemmtilega. Leik­
hópurinn breytist á einu augabragði
í dansara (sem ætti kannski að ráða í
Íslenska dansflokkinn í stað þessara
óánægðu) og breytist í lifandi leikmuni
í leikmynd Finns Arnar Arnarsson­
ar sem nýtir sér sviðsbreidd og sviðs­
dýpt með einföldum en skilvirkum
hætti. Og rétt eins og leikstjórinn hef­
ur danshöfund með sér, hefur Finnur
Arnar vídeóhöfundinn Petr Hlousek
sér við hlið sem skapar ótrúlegan
furðuheim Christophers á leiksviðinu,
hvort heldur er í smábænum Swinton,
stórborginni London eða dýpst í heila
hans. Það kom síðan í hlut Björns
Bergsteins Guðmundssonar að lýsa
þessar furður í heilastarfseminni eða
beita ljósunum eins og strokleðri og
þurrka þær út í einu vetfangi svo allt
hvarf nema hráslagalegir og auð­
ir veggirnir í leikmynd Finns Arnars.
Sýningin stendur og fellur með allri
leikhúsmaskínunni sem er vel smurð
að þessu sinni, fullkomin samhæfing
ríkjandi milli listamanna og tækniliðs.
Furðulegt háttalag hunds um nótt er
vel unnin og dágóð leikhússkemmt­
un sem um leið varpar ljósi á frávik­
in í mannlífinu og stuðlar þannig að
auknum skilningi á starfsemi heilans
og virðingu fyrir sérstöðu þeirra sem
ekki eru eins og allir hinir. n
Furðulegt háttalag heilans
Furðulegt háttalag
hunds um nótt
höfundur: Simon Stephens
Leikstjórn: Hilmar Jónsson
Þýðing: Guðrún Vilmundardóttir
tónlist: Frank Hall titillag: Ásgeir Trausti
danshöfundur: Lee Proud
Leikarar: Þorvaldur Davíð Kristjánsson,
Bergur Þór Ingólfsson, Brynhildur Guðjóns-
dóttir, Jóhanna Vigdís Arnardóttir, Nína
Dögg Filippusdóttir, Jóhann Sigurðarson,
Arnar Dan Kristjánsson, Sigurður Þór Ósk-
arsson, Maríanna Clara Lúthersdóttir
Sýnt í Borgarleikhúsinu
hlín Agnarsdóttir
ritstjorn@dv.is
Dómur
„Leikhópurinn á
sérstakt hrós skilið
fyrir að fylgja öllum svið-
lausnum eftir með réttum
tímasetningum, takti og
hraða.
Þorvaldur stimplar
sig inn Fantagóður og
heillandi í hlutverkinu.
Mynd GríMUr bjArnAson