Dagblaðið Vísir - DV - 13.05.2014, Qupperneq 19

Vikublað 13.–15. maí 2014 Skrýtið 19
Allt í þágu
vísindAnnA
n Furðulegar vísindatilraunir n Meinafræðingur hengdi sig
 Fjarstýrði nauti Árið 1964 gerði spænski taugasérfræðingurinn Jose
Delgado, sem nam við Yale-háskóla, áhugaverða tilraun. Tilraunin fór fram í Cordóba á
Spáni en nokkrum dögum áður hafði hann komið fyrir rafskauti í heila nautsins Lucera. Í
tilrauninni brá Delgado sér í hlutverk nautabana, hélt á rauðum klúti og reyndi að egna naut-
ið til að ráðast á hann. Þegar nautið ætlaði að láta til skarar skríða ýtti Delgado á takka sem
hleypti rafstraumi í heila Lucera sem snarhætti við árásina. Þessi tiltekna tilraun var hluti af
viðamiklum rannsóknum Delgados á taugakerfi manna og dýra og hvaða áhrif rafboð hafa á
hegðun þeirra.
 Eitt ár í rúminu Í janúar
1986 lögðust ellefu menn í rekkju og lágu
þar næstu 370 dagana. Sá sem stóð að
rannsókninni heitir Boris Morukov,
eðlisfræðingur og geimfari, og vildi hann
finna út hvernig líkaminn bregst við í
þyngdarleysi. Á þeim tíma var ekki hægt að
vera í þyngdarleysi á jörðu niðri og því var
talið best að framkvæma tilraunina með
þessum hætti. Allt var gert til að líkja eftir
aðstæðum í geimnum; matur var borðaður
úr áldósum og voru mennirnir einangraðir
frá fjölskyldum sínum að mestu, fyrir utan
einn heimsóknardag í viku. Tilraunin gekk
ágætlega og hætti aðeins einn þeirra. Sá
entist í þrjá mánuði. Allir þátttakendur
fengu bíl gefins fyrir þátttöku sína í
rannsókninni.
 Rúmeninn
sem hengdi sig
Árið 1905 vildi rúmenski
réttarmeinafræðingurinn
Nicolas Minovici kanna hvað
gerðist þegar fólk hengir sig.
Hann rannsakaði ekki bara 238
sjálfsvíg fólks sem hengdi sig
heldur prófaði hann það einnig
sjálfur. Minovici setti snöru um
háls sinn og sá aðstoðarmaður
hans til þess að hann fékk að
hanga í stutta stund í einu – alls
tólf skipti. Hann skrifaði 238
blaðsíðna skýrslu um tilraunina
og lýsti hann því að sársaukinn
hafi verið næsta óbærilegur. Gat
hann ekki hangið lengur en í
þrjár til fjórar sekúndur í senn.
Ekki liggur nákvæmlega fyrir
hverjar niðurstöður Minovici
voru.
 Munurinn á körlum og konum Árið 1978 framkvæmdi Russell
Clark, bandarískur sálfræðingur, athyglisverða rannsókn á muninum á körlum og konum,
eða þannig. Rannsóknin fór fram á heimavist Florida State-háskólans í Tallahassee.
Karlmaður var fenginn til að ganga upp að kvenkyns nemendum á heimavistum og segja:
„Ég hef tekið eftir þér á heimavistinni og finnst þú mjög aðlaðandi. Myndir þú vilja sænga hjá
mér í kvöld?“ Það er skemmst frá því að segja að allar sextán konurnar neituðu. Sumar
spurðu hvað manninum gengi til á meðan aðrar spurðu hvort hann væri að grínast.
Þegar dæminu var snúið við og kona fengin til að fara með sömu línu fyrir karlkyns
nemendur kom munurinn í ljós. Tólf af sextán samþykktu að sænga hjá konunni. Viðbrögð
þeirra við spurningunni voru önnur en hjá konunum. Sumir gengu svo langt að spyrja hvort
þau þyrftu virkilega að bíða fram á kvöld. Clark var sannfærður um að munurinn á körlum og
konum stafaði af líffræðilegum þáttum. Karlar gætu í raun feðrað eins mörg börn og þá lysti
á meðan konur gætu aðeins gengið með takmarkaðan fjölda barna á lífsleiðinni. Þess vegna
væru konur vandlátari en karlar.
 Köngulær, þvag og
geðklofi Árið 1948 sýndi lyfja-
fræðingurinn Peter Witt fram á það að
köngulær, sem voru undir áhrifum LSD og
meskalíns, spunnu öðruvísi vef en allsgáðar
köngulær. Geðlæknar við Friedmatt-sjúkra-
húsið í Basel í Sviss fengu veður af þessum
niðurstöðum. Hafandi þekkt einkenni
geðklofa og einkenni þeirra sem neyta LSD
og meskalíns vildu læknarnir kanna hvort
líkami þeirra sem þjáðust af geðklofa
framleiddi sama eða sams konar efni og í
eiturlyfjunum. Við tilraunina ákvað
rannsóknarteymið að safna þvagi frá
skjólstæðingum Friedmatt-sjúkrahússins.
Köngulær voru svo látnar komast í tæri við
þvagið og átti rannsóknin að leiða í ljós
hvort köngulærnar myndu spinna öðruvísi
vef en aðrar köngulær. Niðurstöðurnar ollu
hins vegar vonbrigðum enda voru engin
tengsl á milli þvags sjúklinga með geðklofa
og þvags heilbrigðra einstaklinga.
Munurinn Karlarnir
voru flestir reiðubúnir
að stökkva beint í rúmið
á meðan konurnar voru
ekki jafn reiðubúnar.
Mynd tengist efni fréttar ekki beint
smellt á takka Delgado sést
hér framkvæma tilraunina sína.
Hann slapp með skrekkinn og
nautið hélt sig frá honum.
370 dagar Morukov er maðurinn á bak við
rannsóknina. Tíu manns lágu í rekkju í 370
daga en sá ellefti gafst upp eftir þrjá mánuði.
nicolas Minovici Hér má sjá
rúmenska meinafræðinginn.
Hann hengdi sig tólf sinnum en
varð þó ekki meint af.
Ekki öskra!
Brasilíska lögreglan hefur útbú-
ið lista fyrir erlenda ferðamenn
í aðdraganda heimsmeistara-
mótsins í knattspyrnu sem hefst
í Brasilíu eftir mánuð. Er meðal
annars að finna á listanum atriði
til að tryggja öryggi ferðamanna.
Þar er meðal annars mælt með
því ef viðkomandi er rændur úti
á götu að hann haldi sér til hlés,
öskri ekki eða maldi í móinn. Að
öðrum kosti gæti verið hætta á að
illa fari. Þá er ferðamönnum bent
á að gæta þess að verðmæti sjáist
ekki og reyna eftir fremsta megni
að vera ekki einn á ferð.
Tóku verðmæti
af látinni konu
Innbrotsþjófar létu greipar sópa
í tvígang á tveimur útfararheim-
ilum í franska bænum Rives á
dögunum. Á öðru útfararheim-
ilinu var lík konu á níræðisaldri
og tóku þjófarnir sig til og rændu
af henni skartgripum. Fjölskylda
konunnar ákvað að flytja líkið
á annað útfararheimili í kjölfar
innbrotsins. Þar tók ekki betra við
því þar létu þjófar einnig greipar
sópa og höfðu skartgripi á brott
með sér sem búið var að koma
fyrir á líki konunnar. „Þetta er
hræðilegt,“ sagði frænka konunn-
ar á frönsku útvarpsstöðinni RTL.
Meðal þess sem þjófarnir höfðu á
brott með sér var giftingarhringur
konunnar og tvö gullhálsmen.
Þoldi ekki
þrýstinginn
Einn fullkomnasti kafbátur
heims, Nereus, er talinn hafa
eyðilagst í Kyrrahafi þar sem
hann var við rannsóknir. Kaf-
báturinn sem um ræðir var við
rannsóknir á einu dýpsta haf-
svæði jarðar undan ströndum
Nýja-Sjálands. Líklegt er talið
að Nereus hafi ekki þolað
þrýstinginn því brak úr honum
fannst á yfirborði sjávar. Síðast
var vitað af honum á tíu kíló-
metra dýpi. Nereus var byggður
árið 2008 og nam kostnaðurinn
við smíði hans átta milljónum
Bandaríkjadala, tæpum milljarði
króna. „Nereus hjálpaði til við
að rannsaka svæði sem við höfð-
um aldrei séð og spyrja spurn-
inga sem við töldum að við gæt-
um aldrei spurt,“ segir Timothy
Shank við bandarísku stofnunina
WHOI sem rak kafbátinn.