Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.2008, Blaðsíða 36

föstudagur 31. október 200836 Fréttir DV
StríðSyfirlýSing
Sem íSlendingar
Skildu ekki
Þegar ég var í MA-námi í ensku
í Queens-háskóla í Bretlandi var
okkur nemendunum sagt að við
mættum prenta verkefni út ókeyp-
is. Á hinn bóginn kom það fljótt
í ljós að prentunarherbergið var
alltaf læst. Samnemendur mín-
ir skildu strax hvað var að gerast.
Okkur var aldrei ætlað að prenta
út, en í staðinn fyrir að segja það
berum orðum var skilaboðunum
komið áleiðis með þessum hætti.
Fyrir mér var þetta hins vegar
óskiljanlegt, hvers vegna sögðu
þeir okkur ekki bara eins og var?
Líklega kenndi þetta mér meira
um hegðunarmynstur Breta en
námið sjálft. Þar eru hlutir sjaldn-
ast sagðir berum orðum. Bretar
lesa á milli línanna þegar þeir tala
saman svo að erfitt getur verið fyr-
ir útlendinga að átta sig á því hvað
er verið að segja í raun, jafnvel þó
að þeir séu með meistaragráðu
í ensku. Svo erfitt getur mönn-
um reynst að skilja Breta að orða-
bækur hafa verið gefnar út fyrir þá
sem gott vald hafa á málinu til að
útskýra hvað þeir raunverulega
meina. Ein slík hefur notið vin-
sælda í Hollandi og hefur bókin
meira að segja sést á skrifstofum
hæstaréttar Evrópusambandsins.
Hollendingar þykja almennt hafa
betri tök á ensku en nokkur önn-
ur þjóð sem ekki hefur hana að
móðurmáli. Eigi að síður koma
upp samskiptavandræði á milli
þjóðanna þar sem Hollendingar
eru vanir að tala beint út og eiga
stundum erfitt með að átta sig á
Bretum.
Með fullri virðingu, þá ertu fífl
Í orðabók þessari kemur með-
al annars að þegar Breti segir: „I
hear what you say“ virðist í fyrstu
að megi túlka það sem „Ég sam-
þykki það sem þú ert að segja“.
Í raun er Bretinn hins vegar að
segja: „Ég er ósammála og nenni
ekki að rífast við þig.“ Þegar Breti
segir „with the greatest respect“ er
því oft tekið sem virðingarvotti, en
Bretar skilja þetta sín á milli sem
móðgun. Orðabókin þýðir „with
the greatest respect“ svona: „Þú
hefur rangt fyrir þér og ert líklega
fífl.“
Önnur dæmi eru að þegar Breti
segir „by the way“ sé hann að
komast að kjarna málsins, að „I‘ll
bear it in mind“ þýðir „Ég mun
ekki gera neitt í málinu“ og „Corr-
ect me if I‘m wrong“ þýðir „Ég hef
rétt fyrir mér, ekki andmæla“.
Þessi misskilningur getur virk-
að á báða bóga. Þannig hljómar
Hollendingur eða Norðurlanda-
búi, sem segir hlutina beint út, oft
dónalega í eyrum Breta. Þeir eru
svo vanir að lesa á milli línanna að
þeir eiga það til að bæta hlutum
inn í eyðurnar sem eiga ekki endi-
lega að vera þar.
Við ætlum ekki að borga
Þannig má vera að núverandi
deila Breta og Íslendinga sé í raun á
málfræðilegum misskilningi byggð.
Deilan byrjaði eftir símtal Árna
M. Mathiesen, fjármálaráðherra Ís-
lendinga, við Alistair Darling, fjár-
málaráðherra Breta. Þar spurði
Alistair meðal annars: „So the ent-
itlements the people have which I
think is about 16 thousand pounds,
they will be paid that?“
Árni svarar: „Well, I hope that
will be the case. I can not visibly
state that or guarantee that now but
we are certainly working to solve
this issue.“
Í þessu tilfelli telur Árni sig vera
að svara heiðarlega. Þegar hann
segir að málið sé í vinnslu, þá er það
það sem hann á við. Í eyrum Alista-
irs hljómar þetta hins vegar líklega
sem fyrirsláttur og höfnun.
Þýðingin gæti þá verið svona í
eyrum Alistairs: Spurning: „Ætliði
að borga?“ Svar: „Við setjum þetta
fyrir einhverja nefnd sem jarðar
málið og vonandi verðið þið búnir
að gleyma þessu þá.“
Þið luguð að okkur?
Það er ljóst að Alistair telur hér
að um höfnun sé að ræða, því hann
spyr:
„Do I understand that you gu-
arantee the deposits of Icelandic
depositors?“ Alistair er hér orðinn
reiður, hann spyr hvort það geti
verið að Íslendingar ætli í raun að
bjarga sjálfum sér en ekki öðrum
og ásakar Árna um að brjóta EES-
samninginn. Í framhaldinu kem-
ur hann með beina hótun: „This
would be extremely damaging to
Iceland in the future.“
Árni hins vegar virðist halda að
Alistair sé að tala almennt og svar-
ar ekki hótuninni: „Yes, we real-
ise that and we will be trying as
we possibly can to make this not a
problem.“
Alistair víkur síðan aftur að
óheiðarleika Íslendinga: „...but I
have to say that when I met your
colleagues and these others, basic-
ally, what we were told turns out
not to have been right.“ Þýðing:
„Þið luguð sem sagt að okkur?“
Alistair segir síðan: „That is a
terrible position to be in.“ Líklega
er Alistair hér aftur að hóta slæm-
um afleiðingum. Árni hins vegar
heldur að Alistair sé að votta hon-
um samúð sína og segir: „Yes, we
are in a terrible position here...“
Lokaviðvörun
Alistair gefur lokaviðvör-
un: „You have to under-
stand that the reputation
of your country is going to
be terrible.“
Árni svarar: „Yes, we do
understand that. We will
try our outmost to avoid
that. We need to secure
the domestic situat-
ion before I can give
you any guarantees
for anything else.“
Árni heldur að
hann sjálfur sé að
segja að Íslending-
ar reyni að koma í
veg fyrir að mann-
orð þeirra skaðist, en
í eyrum Alistairs hljóm-
ar það eins og hann ætli
ekkert að aðhafast í málinu,
Ísland sé það eina sem skipti
hann máli.
Árni heldur ef til vill að mál-
ið sé leyst í bili, en Alistair telur á
hinn bóginn að hann sjálfur hafi
verið að reyna að afstýra stríði
sem nú sé orðið óhjákvæmilegt.
Íslendingar fái nú ná-
kvæmlega það sem þeir
eiga skilið, búið er að vara
þá við. Alistair taldi sig hafa
verið ómyrkan í máli, með-
an Árni fékk líklega það álit á
Bretanum að hann hafi verið
afar kurteis. Það er því ekki
að undra að yfirlýsingar
Breta hafi komið íslensk-
um ráðamönnum í
opna skjöldu.
Árni
sagði eins og var „við þurfum fyrst
að bjarga ástandinu heima og
reddum þessu síðan um leið og
við getum“ en fyrir Alistair hljóm-
aði það eins og: „Við lugum að
ykkur og hirtum peningana ykk-
ar sem við ætlum aldrei að skila
aftur.“
Ef til vill er þetta þá einhver
afdrifaríkasti misskilningur Ís-
landssögunnar. Valur Gunnarsson
Alistair Darling gaf út stríðsyfirlýsingu í samtali við Árna Mathiesen fjármálaráðherra sem Íslending-
urinn skildi ekki. Samtalsmátar Breta og Íslendinga eru mjög mismunandi eins og Valur Gunnarsson
þekkir af eigin reynslu.
Alistair Darling fjármálaráðherra breta talar annað tungumál en íslenski fjármálaráðherrann.
Árni Mathiesen skildi
ekki breskar hótanir vegna
menningarmuns.
„Alistair taldi sig hafa verið ómyrk-
an í máli, meðan Árni fékk líklega
það álit á Bretanum að hann hafi
verið afar kurteis.“