Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.2008, Blaðsíða 32

föstudagur 31. október 200832 Helgarblað
Ég keypti mér íbúð fyrir einu og hálfu ári á erlendum lán-um. Ég á ekki von á því að geta haldið þeirri eign,“ segir
Kolfinna Baldvinsdóttir hreinskilnis-
lega við blaðamann á kaffihúsi í mið-
bænum.
Erlenda myntkörfulánið henn-
ar verður fryst í fjóra til sex mánuði.
„Að bíða eftir því að ríkisstjórnin
tæki ákvörðun um frystingu lána var
taugastrekkjandi tími,“ viðurkennir
hún.
„Að sjálfsögðu er ég líka hrædd.
En við megum ekki panikera. Ef ég
tapa húsinu mínu, tapa ég öllu því
sem ég lagði í það, sem er aleigan
mín,“ segir hún. „En ég ákvað fyrir
viku að hugsa ekki um það. Peningar
skipta ekki máli. Ef við höfum ofan í
okkur og á erum við í góðu lagi. Við
verðum að trúa að þetta ástand muni
ekki vara of lengi, að við munum sjá
bjartan dag á ný. En fyrst þurfum við
að hreinsa til, svo að það geti gerst,“
bætir hún við.
Kolfinna Baldvinsdóttir hefur lít-
ið sofið undanfarnar vikur og spyr
blaðamann hvort einhver sofi vel á
svona stundu. Hún leiðir nú þjóð-
ina áfram í vikulegum mótmælum
ásamt góðum hópi af fólki og segist
ekki ætla að hætta fyrr en takmarkinu
sé náð – að Íslendingar fái að kjósa á
nýjan leik og segja sitt. „Það er eina
tækið sem við höfum til að ná kröfum
okkar fram.“
Kannski er hún með þennan eld-
móð í genunum, kannski á hann ræt-
ur sínar í uppeldinu. „Auðvitað er
hægt að fara út í freudískar kenning-
ar til að útskýra hver maður er. En ég
hef alveg frá því að ég var krakki, þótt
mér sé illa við að tala um sjálfa mig,
verið með sterka réttlætiskennd.
Hvort sem það er uppeldið eða genin
eða barasta ég sjálf! Ég veit það ekki,
og ekki mitt að dæma,“ útskýrir Kol-
finna, dóttir Jóns Baldvins Hanni-
balssonar og Bryndísar Schram.
Burt með landamæri
„Þegar ég kom aftur til Íslands
fyrir tveimur árum, eftir 10 ára dvöl
erlendis, kom ég heim í gerbreytt
samfélag. Eftir að hafa búið í Banda-
ríkjunum í þrjú ár hafði ég lært að
markaðshyggjan í sinni hreinustu
mynd er mannskemmandi. Þá spáði
ég því að ekki myndi líða á löngu þar
til fólk myndi rísa gegn þeirri ómann-
úð og ójöfnuði sem henni fylgir. Ég
gaf þessu 20 ár. Ég var sem sagt ekki
sannspá,“ segir Kolfinna og brosir, og
vitnar í þá staðreynd sem rætt er um
á heimsvísu „að hin ótamda skepna
sé komin á bakið“.
Eftir dvöl sína í Bandaríkjunum
var ferðinni heitið til Belgíu þar sem
Kolfinna vann fyrir Evrópusamband-
ið í þrjú ár. „Ég er einlægur Evrópu-
sinni. Hugmyndafræði ESB hefur
ekki einungis sannað sig, hún er það
sem við verðum að hlúa að. Hún er
byggð á því að með aukinni sam-
vinnu komum við í veg fyrir stríð. Það
gerist ekkert á einum degi, þótt verk-
efnið hafi bifast áfram á fimm ára-
tugum hægt og hljótt, en við verðum
að halda ótrauð áfram í anda þeirr-
ar hugmyndafræði, sama hvaða mis-
tök verða á leiðinni,“ segir Kolfinna.
„Það fallegasta sem ég upplifði þeg-
ar ég bjó á meginlandinu var þegar
landamæri voru lögð niður. Það var
byrjunin á framtíðinni. Það á ekki
að flokka fólk eftir þjóðerni frekar en
stétt, frekar en auði. Ég er jafnaðar-
manneskja og trúi því að við eigum
öll að hafa jöfn tækifæri til að lifa líf-
inu,“ bætir hún við.
Fyrir fimm árum stofnaði Kol-
finna félag sem kallast EU-phoria
og er megintakmark þess að flytja
ESB-boðskapinn heim til Íslands.
„Ég skipulagði ráðstefnu sem tók
mig hálft ár og flutti hingað heim
háttsetta starfsmenn framkvæmda-
stjórnar ESB auk þingmanna ESB og
sagði þá í viðtali: Ef við göngum ekki
í Evrópusambandið núna förum við
betlandi inn í það síðar. Ég reyndist
sannspá í því,“ segir Kolfinna og bros-
ir aftur.
FramFarir geta orðið
Kolfinna segir að í því ófremdar-
og ótrúlega ástandi sem ríki hér á
landi í dag séu mómæli eitt af þeim
fáu tólum sem Íslendingar geta not-
ast við sem stendur. Aðeins þannig
geti rödd kjósenda heyrst, nú þegar
búið er að svíkja þá svo hræðilega.
„Ríkisstjórnir verða að hafa að-
hald. Aðhald í formi þrýstihópa,
„think tanks“, í formi mótmæla og
svo framvegis. Ríkisstjórn Íslands
er ekki vön slíku en við verðum að
venja hana við. Það er ekki hægt að
fara með okkur sem meðvitundar-
laust fólk. Við verðum að skapa hefð
fyrir slíku hér, þótt ekki sé nema til að
koma í veg fyrir að örfáir valdahópar
stýri meiru en góðu hófi gegnir. Mót-
mæli eru tæki til að gefa ríkisstjórn-
inni skýr skilaboð. Það liggur í aug-
um uppi að svona gengur þetta ekki.
Við getum ekki sagt: „En svona
hefur þetta alltaf verið.“ Hvernig get-
ur þá einhver framför orðið ef við
köllum ekki á hana? Við hljótum að
þurfa að reyna hvað við getum til
að okkar rödd heyrist, því ekki horf-
um við á heiminn hrynja fyrir fram-
an okkur og höldum áfram að sitja
heima við tölvuna að pípa. Við þurf-
um að kalla fram algerar breytingar
á flokkadráttum, kerfinu, innviðum
þessa lýðræðis, um það eru allir sam-
mála, og bara með kosningum ger-
um við það.“
glæpur að vera
dóttir Föður síns
Eitthvað er hún að gera rétt. Fólk
er byrjað að leita til hennar og fær
hún símhringingar dag eftir dag frá
Íslendingum um land allt sem vilja
tjá henni stöðu sína. Kolfinna gat
ómögulega setið heima með hend-
ur í skauti og ekki gert neitt. „Sjötti
október er afmælisdagur minn. Það
er dagurinn sem líf mitt og okkar
allra gerbreyttist. Ég var hrifsuð inn
í hringrás sem ég veit alls ekki hvar
endar. Lítill hópur af fólki, sem aldrei
hafði áður hist, kom saman,“ útskýr-
ir Kolfinna og bætir við: „Ég er mjög
ánægð með síðustu mótmæli þó svo
að margt hefði mátt fara betur, enda
höfðum við aðeins þrjá daga til að
koma skilaboðunum út. Fréttaflutn-
ingur hér heima var mikið á skjön við
þann sem við fengum á heimsvísu.
Óhuggulegt, að mér fannst, og enn
annað dæmi um hvað við þurfum að
laga.“
Kolfinna fékk skilaboð frá öllum
heimshornum, allt frá Afganistan til
Kósóvó. „Vinir mínir í Kósóvó hafa
boðist til að senda hingað hóp af fólki
til að kenna okkur að mótmæla al-
mennilega,“ segir hún og skellir upp
úr. En í Kósóvó lærði Kolfinna hversu
fljótt innviðir heils samfélags geta
hrunið og lög og regluleysi taka við.
Henni er heitt í hamsi. Það sést
langar leiðir. Hún talar hratt og mikið
og vefst henni oft tunga um tönn. „Þú
verður að fyrirgefa, en mér liggur svo
mikið á hjarta. Ég skamma mig fyrir
að tala um það sem við þurfum að
gera. Ég vil tala um það hvernig við
ætlum að gera það sem við þurfum
að gera.“
Hún segist alltaf hafa verið póli-
tísk. En hún segir það að vera dóttir
föður síns dragi dilk á eftir sér. „Það
er stundum eins og mér leyfist ekki
að vera pólitísk því þá sé ég einung-
is að tala máli föður míns og það að
sumra mati er mikill glæpur.“ Stór-
fjölskyldan er öll pólitísk, í báðar ætt-
ir, og eins og málshátturinn segir fell-
ur eplið sjaldan langt frá eikinni.
En Kolfinna segir: „Ég er að verða
fertug, hef sankað reynslu í minn
poka, með tvö nánast uppkom-
in börn. Ég hlýt að tala út frá þeirri
reynslu, út frá minni sannfæringu,
og það má hver sem er deila um það
hvort það sé genetískt, uppeldið, eða
bara ég sjálf. Ég geri það ekki. Ég hlýt
að standa og falla rétt eins og aðrir
með því sem ég trúi,“ segir Kolfinna
og bætir við: „Á tímum góðærisins
var ég kölluð „litla helvítis komma-
stelpan“ fyrir að voga mér að tala
gegn einkavæðingu. Mig hryllir við
einkavæðingu mennta- og heilbrigð-
iskerfis. En þetta eru orð sem Sjálf-
stæðisflokkinn hryllir við að heyra.“
sjónvarpsþátturinn
þurFti að víkja
Pólitískar skoðanir hennar hafa
áhrif á fleiri stöðum. „Ég var með
sjónvarpsþætti á ÍNN. En nú þegar
ég hef gefið mína rödd í rás mótmæla
er það einungis eðlilegt að ég haldi
þeim ekki áfram. Þannig á það auð-
vitað að vera í lýðræði,“ segir Kolf-
inna.
Eftirsjáin er því engin því eins
og Kolfinna segir: „Við höfum engu
meira að tapa, þetta er allt farið. Nú
þurfum við að ýta öllu til hliðar og
hefja uppbyggingarstarf,“ rétt eins
og hún vann við í Kósóvó. Hún tel-
ur að kosningar séu óhjákvæmileg-
ar á þessu stigi málsins sem muni
stokka upp flokkakerfið. „Það get-
ur ekki verið eðlilegt fyrir lýðræði að
hafa yfir sér þennan stóra Sjálfstæð-
isflokk, sem er arkitektinn að því sem
við erum að upplifa. Við þurfum að
brjóta hann niður. Og við höfum bara
eitt tækifæri til þess og það er núna,“
útskýrir Kolfinna.
„Fyrir rúmu hálfu ári voru Íslend-
ingar efstir á lista yfir þær þjóðir sem
búa við bestu lífskjör heims,“ segir
Kolfinna gapandi. „Ég furðaði mig
satt best að segja á því. Ef lifistand-
ard fólks fer eftir stærð húss eða bíls
er mælikvarðinn ekki réttur. Menn-
ing, menntun og heilbrigði, og jafn
aðgangur að öllu þessu, án tillits til
hversu vel fjáður þú ert, er mæli-
kvarðinn. Velferðarkerfið hér heima
hefur gerbreyst á þessum tíu árum
sem ég var í burtu. Það þekkist ekki
í Evrópu að fólk þurfi að borga svo
mikið fyrir tannlæknakostnað að það
hafi ekki efni á að fá sér nýjar tennur
til að geta tuggið matinn sinn, að það
hafi ekki efni á að kaupa nauðsynleg
lyf. Hvers vegna vildi fólk kjósa af sér
þetta velferðarkerfi? Hver hagnaðist
á því?“ spyr Kolfinna.
ísland var eitt
sinn Fyrirmyndin
Hún segir Ísland sem hún kvaddi
fyrir áratug ekki vera það Ísland sem
hún þekkir í dag. „Ég fór einstæð
móðir með tvö börn undan tveim-
ur pöbbum, sem þykir eiginlega
skandalös í hefðbundnari samfélög-
um. Innan um búrókratana sem ég
vann með í framkvæmdastjórn ESB
fannst þeim þetta ótrúlegt, hvernig
ætti einstæð móðir yfirhöfuð að hafa
getað sótt sér menntun? Ég sagði
þeim stolt að ég væri frá Íslandi og að
þar í landi væri aðgangur að mennt-
un fyrir alla, sama menntun fyrir alla,
ekki verri eða betri eftir því sem þú
borgar meira. Námslánasjóður til
staðar fyrir þá sem ekki ættu fyrir því.
Fyrir þeim sem á hlýddu var Ísland
fyrirmyndarland. Við hefðum getað
gert það enn fallegra, að fyrirmynd
annarra þjóðfélaga þar sem kon-
ur jafnt sem karlar fá að njóta sín til
jafns, svo ég tali ekki um umhverfis-
mál,“ segir Kolfinna og stoppar sig af
í orðaflauminum.
„Það er ekki auðvelt fyrir einstæður
mæður að stunda tilhugalíf.“