Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.2010, Síða 3

FRÉTTIR 15. mars 2010 MÁNUDAGUR 3
SVIPLEG SJÁLFSVÍG
Svipti sig lífi
eftir einelti
Lárus Stefán Þráinsson svipti sig
lífi sumarið 2008, þá 21 árs gam-
all. Móðir hans, Ingibjörg Helga
Baldursdóttir, fullyrðir að ein-
elti í skóla hafi orðið til þess að
sonur hennar framdi sjálfsvíg
þar sem hann hafi ekki náð sér
upp úr þunglyndinu sem af því
hlaust.
Umsjónarkennari Lárusar
Stefáns staðfesti einnig skelfi-
lega afleiðingar langvarandi
eineltis í hans garð sem varði
í þrjú ár án þess að lausn hafi
fundist, önnur en sú að Lárus
Stefán skipti um skóla.
Ingibjörg Helga hefur nú til-
einkað líf sitt baráttunni gegn
einelti. Hún segir frá þeirri
hrikalegu upplifun að missa son
sinn og þeim baráttuanda sem
hún hefur unnið upp úr sorginni
í átakanlegu viðtali við Vikuna.
Börn og ungl-
ingar verða
líka þunglynd
Sjálfsvíg er alvarlegasta afleiðing
þunglyndis og eru dauðahugsan-
ir oft fylgifiskur mikilla umbrota á
unglingsárunum. Kannanir hafa
sýnt að um þriðjungur unglinga
hefur hugsað slíkar hugsanir ein-
hvern tíma. Niðurstöður fjölda
rannsókna á sjálfsvígshegðun
unglinga sýna að tæp 10 prósent
hafa gert tilraun til sjálfsvígs. Það
getur verið allt frá meinlausum
rispum á úlnlið yfir í lífshættu-
legar sjálfsvígstilraunir.
Verða börn þunglynd?
Fagfólk hélt lengi vel  að börn
yrðu ekki þunglynd. Nú er sér-
fræðingum orðið ljóst að slík
einkenni ber að taka alvarlega,
þunglyndi barna er staðreynd og
er mikilvægt að grípa fljótt inn í.
Rannsóknir hafa sýnt að 0,9 pró-
sent barna á forskólaaldri þjást
af þunglyndi; sú tala hækkar upp
í 1,9 prósent fram að unglings-
aldri, en þá verður stökk upp í 4,7
prósent.
Fjölmargar annsóknir sýna
að  þunglyndi færist neðar í ald-
ursstigann. Talið er að fleiri börn
verði þunglynd nú en hjá gengn-
um kynslóðum. Ef þunglyndið
greinist ekki leiðir það til óþarfra
þjáninga og viðvarandi röskunar
á lífsgleði. Þegar verst lætur getur
þunglyndið stefnt lífi ungmennis
í óefni, jafnvel sjálfsvígshættu.
Hvað er til ráða?
Mikilvægt er að forráðamenn og
uppalendur þrói með ungmenn-
um trú á sjálf sig og virðingu fyr-
ir öðrum. Þá er mikilvægt að for-
eldrar séu jákvæðar fyrirmyndir
og viðhaldi hlýju sambandi við
börn sín.
Að forða börnum og ungling-
um frá áfengis- og vímuefna-
neyslu er einnig mikilvægur for-
varnarþáttur þar sem áhersla er
lögð á góð tengsl við jafningja og
uppbyggjandi vinasambönd.
Í meðferð barna og unglinga
sem hafa verið í sjálfsvígshættu
skiptir sköpum að fylgja þeim
þétt eftir í fyrstu með samtöl-
um og öðrum stuðningi. Hætta
á tilraun til sjálfsvígs getur verið
lengi til staðar þó að gripið hafi
verið inn í líf viðkomandi  með
stuðningi.
sveit sem geti komið inn í skólana
og fylgt eftir eineltismálum til enda.
Þetta gæti líka ýtt þeim skólum, sem
ekki hafa verið að standa sig, af stað,“
segir Kolbrún.
Brotalamir í kerfinu
Þorsteinn bendir á að flestar eineltis-
áætlanir skólanna séu til þess fallnar
að koma í veg fyrir einelti. Hann telur
að skólarnir geri allir sitt besta. „Skól-
arnir eru með forvarnir í þá veru að
forða því að eineltistilvik verði of al-
varleg. Að brugðist sé við áður en
málið sé orðið svo alvarlegt að illa
verði við ráðið. Ef það er vísir að ein-
elti fer ákveðið ferli í gang en ég tel
einelti ekki mjög algengt í skólunum,
stundum er þetta stríðni og áreitni
sem þarf að taka á áður en það verð-
ur að einelti. Auðvitað má alltaf gera
betur og við verðum að vera vakandi
fyrir því að reyna alltaf að gera betur.
Því miður koma upp eineltismál víða
en eftir því sem ég þekki best til er
unnið öflugt starf í skólunum,“ segir
Þorsteinn.
Kolbrún telur að síðustu ár hafi
samfélagið orðið betur meðvitað
um alvarleika eineltis. Henni finnst
þó enn skorta á samskipti foreldra
og skóla. „Okkur vantar eftirfylgni
með fjölskyldum þar sem vanlíð-
an ungmenna er þekkt. Síðustu ár
hefur þetta lagast en í þeim málum
sem ég hef komið að hafa foreldr-
ar kvartað yfir því að hafa ekki feng-
ið nægjanlega aðstoð. Á móti held
ég að það sé of algengt að forráða-
menn láti skólann ekki vita af erfið-
leikum eða áföllum ungmenna, til að
mynda við skilnað foreldra eða and-
lát skyldmennis. Þegar ekki er upp-
lýst um svoleiðis nær skólinn síður
að hlúa að barninu en þögn í svona
sambandi getur verið mjög hættu-
leg,“ segir Kolbrún.
n Depurð og leiði mestallan daginn, nánast á hverjum degi, að eigin mati eða
annarra
n Skapstyggð eða pirringur
n Áhuga- og ánægjuleysi í flestum daglegum athöfnum. Fólk hættir að sinna
áhugamálum sem áður þóttu skemmtileg, dregur sig út úr félagslega
n Breytingar á holdafari eða matarlyst
n Þreyta eða orkuleysi nánast daglega
n Breyting á svefni, of lítill eða of mikill svefn
n Tregða til að hreyfa sig eða óróleiki
n Að finnast maður vera einskis virði
n Óraunhæf sektarkennd og/eða svartsýni, vonleysi
n Minni einbeiting eða erfiðleikar við að taka ákvarðanir, nánast daglega
n Endurteknar sjálfsvígs- eða dauðahugsanir
Heimild: umhuga.is
Einkenni þunglyndis:
Fráföll ungmenna
Á skömmum tíma hafa
tvö ungmenni, tólf og
sextán ára, svipt sig lífi
í Hafnarfirði.