Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1909, Page 158

1906 námu gjöld þessi um Vs af aukaútsvarinu (32.6°/o). Gjöld þessi liafa nálega
þrefaldast síðan fyrir rúmum 30 árum. Hækkunin hefur verið langmest síðan um
1890. Stafar luín að mestu levti frá sýslusjóðsgjaldinu, því að sýsluvegagjaldið hef-
ur verið fast gjald og því ekki hækkað að neinu ráði.
2. Sýshwegagjctld. Það greiðist eins og sýslusjóðsgjaldið úr sveitasjóðunum
og jafnast niður á hreppsbúa eins og önnur útgjöld hreppsins. Niður á hreppana
er því aptur á móti jafnað eftir tölu verkfærra karlmanna 20—60 ára að aldri. Áð-
ur álli það að nema svo miklu i peningum, er jafngilti hálfu dagsverki eftir verð-
lagsskrá fyrir hvern verkfæran karlmann, en með vegalögunum 1894 var það ákveðið
1 kr. 25 au. fyrir verkfæran karlmann.
Sýsluvegagjaldið hefur numið:
1875 ........................ 14015 kr. 1896-1900 (meðaltal)............... 17250 kr.
1885 .................... 17128 — 1901 —1905 (--------) ... 17478 —
1906 ........................ 19042 kr. eða 28 au. á mann
1907 ................ ........ 20746 ------- 31 — - —
Sýsluvegagjaldið liefur þannig mjög lílið hækkað, enda hefur það verið fastákveðið
og þvi ekki getað hækkað nema með því að fólkinu fjölgaði (eða áður með því að
verðlagsskrá hækkaði). Síðustu árin hefur það samt hækkað töluverl, enda var
sýslunefndum veitt leyíi með 1. 23. okt. 1903 til þess að hækka sýsluvegagjaldið
fyrir eitt ár í senn upp í alt að 2 kr. 25 au. fyrir hvern verkfæran karlmann og
hafa þær viða fært sjer það í nyt. Eftir vegalögunum frá 1907 mega s^'slunefndir
nú hækka það upp í 3 kr.
3. Verslanarleyfisgjald. Gjald fyrir verslunarleyfi utan kaupstaðanna renna
í sýslusjóð og er það 5(1 kr. fyrir hvert leyfisbrjef. Hafa þá 46 menn fengið slíkl
leyfi árið 1906, en 56 árið 1907.
h. Vextir og ajborganir af útlánum. Eru það einkurn greiðslur af lánum
til hreppa eða atvinnureksturs, sem sýslan liefur tekið í sínu nafni í opinberum
sjóðum og verður því að greiða jafnliarðan al'tur. Mestöll upphæð þessa liðs finst
því aftur á vaxta- og lángreiðslunum gjaldamegin.
5. Lán tekin. Þar til teljasl bæði afborgunarlán, sem tekin eru til langs
tima og bráðabirgðalán, sem bæta eiga upp eins árs tekjuhalla og endurborgast aí
næsta árs tekjum. Annars er það mjög á reiki í sýslureikningunum, hvernig lánin
eru tilfærð. Sumstaðar eru vegalánin talin sýsluvegasjóði til skuldar, en annarslaðar
eru öll lán, sem sýslan tekur til lengri tíma, hvort sem þau eru til sýsluvega eða
annars, talin sýslusjóði til skuldar.
Lántökur sýslnanna voru alls:
1906 .............................................. 14505 kr. eða 22 au. á mann
1907 ............................................... 24265 — — 36 — - —
Lánin liafa þannig numið um V? 1906 og ’/g 1907 af öllum árstekjum sýslnanna,
þegar eftirstöðvarnar í ársbyrjun eru ekki taldar með tekjum. Lánin hafa óefað
aukist töluvert á síðari árum og munu vegalánin vera einna drjúgust.
G. Aðrar tekjur. Þar til teljast allar þær tekjur, sem ekki geta talist undir
neinn af hinum liðunum, t. d. afgjald af eignum, endurgjald fyrir selda muni o. s. frv.
Að liður þessi er svo mismunandi hár í ýmsum sýslum, stafar meðal annars af mis-
munandi reikningshaldi, því sumstaðar eru tekjur af talsímalínum, af sundkenslu,
markaskrám o. s. frv. dregnar frá kostnaðinum við þelta, og einungis sá kostnaður,
sem er fram yfir tekjur, færður til útgjalda, en sumstaðar er allur kostnaðurinn til