Lögmannablaðið - 01.10.2013, Blaðsíða 30

30 lögmannaBlaÐiÐ tBl 03/13
Aðsent efni
BorGAr Þór einArsson Hdl.
hæpin túlkun héraðsdóms á
skyldum lögmanna
EKKi Er ALgEngT að lögmenn þurfi að
höfða mál fyrir dómstólum til að sækja
þóknun fyrir störf sín. Hinn 25. febrúar
sl. féll dómur í Héraðsdómi reykjavíkur
í máli nr. E-4117/2011 sem Lex ehf.
höfðaði á hendur Húsaviðhaldi og
viðgerðum ehf. til greiðslu á endurgjaldi
fyrir veitta lögmannsþjónustu. var
stefndi sýknaður af kröfum Lex ehf.
vakti sú niðurstaða talsverða athygli
meðal lögmanna en í málinu reyndi
meðal annars á túlkun á 21. gr. laga nr.
77/1998 um lögmenn.
Af hálfu stefnanda var á því byggt
að skuldin væri tilkomin vegna lög-
fræði ráðgjafar og málflutnings-
aðstoðar á tilteknu tímabili sem
stefnda bæri að greiða fyrir á grundvelli
megin reglu samningaréttarins um
skuldbindingargildi samninga. varnir
stefnda byggðust einkum á því að brestir
hefðu verið í hagsmunagæslu stefnanda
fyrir stefnda sem fólust í því að sá
lögmaður sem var með umboð stefnda
hafi sent fulltrúa sinn til aðalmeðferðar
án þess að hafa til þess umboð stefnda.
Byggði stefndi á því að við rekstur
málsins hafi komið fram að fulltrúinn
réði ekki við verkefnið.
Í málinu var því tekist á um túlkun á
4. mgr. 21. gr. lögmannalaga (ranglega
vísað til 3. mgr. í dómi héraðsdóms),
þar sem segir að lögmanni sé skylt að
inna sjálfur af hendi þau störf fyrir dómi
sem honum eru falin nema umbjóðandi
hans samþykki annað. jafnframt segir
í ákvæðinu að lögmaður geti þó falið
fulltrúa sínum eða öðrum lögmanni að
sækja fyrir sig dómþing, enda sé það
ekki háð til aðalmeðferðar máls eða
munnlegrar sönnunarfærslu.
Fyrra hæpið og síðara fráleitt
Í forsendum héraðsdóms segir að
sú þjónusta sem lögmaður veitir
umbjóðanda sínum sé persónuleg
þjónusta. Þá kemst dómurinn að þeirri
niðurstöðu að stefnanda hafi ekki
tekist að sýna fram á það í málinu
að fyrirsvarsmaður stefnda hafi veitt
„skýlaust“ samþykki til þess að fulltrúi
lögmannsins flytti málið og segir
héraðsdómur í forsendum að ekki hafi
verið sýnt fram á að það sé sú þjónusta
sem samið hafi verið um eða óskað eftir
af hálfu stefnda. Taldi héraðsdómur
þetta nægja til að sýkna stefnda alfarið
af kröfu Lex ehf.
gagnrýna má þessa niðurstöðu
héraðsdóms. Annars vegar leggur
héraðsdómur til grundvallar stranga
túlkun á áskilnaði 4. mgr. 21. gr. um
samþykki umbjóðanda. Hins vegar
virðist dómurinn búa til hlutlæga
reglu um að lögmaður missi alfarið og
með öllu rétt sinn til endurgjalds sé
ofangreindum áskilnaði ekki fullnægt.
Hið fyrra er hæpið en hið síðara allt
að því fráleitt.
Af orðalagi 4. mgr. 21. gr. lögmanna-
laga leiðir augljóslega að samþykki
umbjóðandi lögmanns að fulltrúi
þess síðarnefnda eða annar lögmaður
á stofu lögmannsins flytji mál við
aðalmeðferð, verður að líta svo á að
það sé heimilt. Í málinu var ekki deilt
um það að fulltrúinn hafði unnið að
málinu með vitund umbjóðandans
og af hálfu stefnanda var því haldið
fram að umbjóðandinn hefði samþykkt
það munnlega á undirbúningsfundum
fyrir aðalmeðferð að málflutningur
yrði í höndum fulltrúans. Þá virðist
fyrirsvarsmaður stefnda engar athuga-
semdir hafa gert við þessa tilhögun,
jafnvel þó svo að hann hafi mætt sjálfur
til aðalmeðferðar, fylgst þar með og
gefið skýrslu. Taldi stefnandi að með
þessu hefði umbjóðandinn í reynd veitt
samþykki sitt, eins og áskilið er í 4.
mgr. 21. gr. lögmannalaga. Kemur á
óvart að dómurinn skuli ekki sjá ástæðu
til að fjalla um þetta í röksemdum
sínum, þ.e. hvaða þýðingu það hefur
í þessu samhengi að umbjóðanda sé
kunnugt um að fulltrúi lögmanns annist
málareksturinn og geri ekki við það
athugasemdir.
kröfuréttarleg ráðgáta
En jafnvel þó svo að fallist yrði á að
áskilnaði 4. mgr. 21. gr. lögmannalaga
hefði strangt til tekið ekki verið fullnægt,
vekur furðu að dómurinn komist að
þeirri niðurstöðu að greiðsluskylda
stefnda fyrir veitta lögmannsþjónustu
falli niður í heild sinni. Eins og að framan
er getið byggði stefndi varnir sínar m.a.
á því að þjónustu stefnanda hefði verið
ábótavant. Á þetta féllst héraðsdómur
ekki og áréttaði sérstaklega að ekkert
hefði komið fram í málinu sem styddi
það að fulltrúi lögmannsins hefði ekki
ráðið við verkefnið eða að hann hefði
ekki gætt hagsmuna stefnda við meðferð
málsins. Hvernig héraðsdómur getur
komist að þeirri niðurstöðu á grundvelli
þessarar staðhæfingar sinnar að stefnandi
eigi ekki rétt á neinu endurgjaldi fyrir
veitta þjónustu er í reynd kröfuréttarleg
ráðgáta.
með þessari niðurstöðu er verið
að slá fastri almennri og verulega
íþyngjandi reglu sem varðar alla
lögmenn í störfum þeirra. Í dóminum
felst að formlegt samþykki umbjóðanda
þarf að liggja fyrir ætli lögmaður fulltrúa
sínum að sækja fyrir sig dómþing sem
háð er til aðalmeðferðar máls eða
munnlegrar sönnunarfærslu. Liggi slíkt
samþykki ekki fyrir fellur greiðsluskylda
umbjóðandans niður, jafnvel þótt hinni
veittu þjónustu sé ekki ábótavant.
Þessi stranga túlkun á áskilnaði 4.
mgr. 21. gr. lögmannalaga er auðvitað
mjög umdeilanleg og því er miður að
mál þetta skyldi ekki koma til kasta
Hæstaréttar.