Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Síða 9

ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLA
fór hlutfall einkaneyzlunnar minnkandi fram
til 1957, en frá því ári virðist þetta hlutfall
hafa stöðvast við um 65—66% þjóðarfram-
leiðslunnar. Breytingin, um 10% þjóðarfram-
leiðslunnar, er gerist að kalla má á 6—8 árum,
má teljast veruleg. Hins vegar er ekki að
fullu ljóst, að hve miklu leyti hið háa hlut-
fall fyrstu árin kann að hafa verið eftirstríðs-
fyrirbæri. Lausleg athugun á árinu 1938 bend-
ir til þess, að einkaneyzluhlutfallið hafi þá
einnig verið nærri 65%, en enga ábyrgð er
hægt að taka á þeim tölum án frekari könn-
unar.
Einkaneyzlan felur í sér öll kaup varan-
legra muna til einkaafnota, svo sem fólksbif-
reiða, heimilistækja og húsgagna, nema kaup
íbúðanna sjálfra og þess, er telst múr og nagl-
fast með þeim. Þessir hlutar neyzlunnar geta
hreyfst verulega eftir almennum efnahag og
gjaldeyrisástandi, og þar með valdið sveifl-
um neyzlunnar í heild. Þessar breytingar eru
þó ekki líklegar til að valda breytingu neyzlu-
hlutfallsins í sömu átt, þar sem fjármuna-
myndunin er að jafnaði miklu næmari fyrir
breyttu efnahagsástandi, svo sem 3. lína töfl-
unnar ber með sér, nema því aðeins að notkun
fjármagns erlendis frá breytist í svipuðum
mæli og fjármunamyndunin.
í einkaneyzlunni eru einnig innifaldar
aðrar birgðabreytingar en þær, sem eru tald-
ar í 4. línu taflnanna, útflutningsvörubirgða
og bústofns. Birgðabreytingar ættu allar að
vera taldar með í 4. línu, ef þolanlegar heim-
ildir um þær lægju fyrir. Fram til 1956 er
einkaneyzlan fundin sem afgangsstærð og fel-
ur þar með í sér alla endanlega ráðstöfun
ótalda annars staðar. Frá og með 1957 er
einkaneyzlan sérstaklega reiknuð, en þá er
með reiknuð öll framleiðsla og innflutningur
neyzluvara fyrir utan smávægilegar leiðrétt-
ingar milli ára vegna áætlaðra birgðabreyt-
inga nokkurra matvara. Fjögur síðustu árin
vantar því birgðabreytingar fjárfestingarvara,
en þær gætu breytt tölum einkaneyzlu og
þjóðarframleiðslu lítils háttar til eða frá, en
tæplega að nokkru ráði.
Hver einkaneyzlan, hreinsuð af öllum birgða-
breytingum, mundi verða hvert ár tímabilsins,
er sérstakt rannsóknarefni, sem hér verður lát-
ið kyrrt liggja. Sennilega mundu sveiflur ein-
stakra ára jafnast nokkuð út, en breyting
neyzluhlutfallsins frá byrjun til loka tímabils-
ins yrði líklega sízt minni, þar sem síðari ár
hins háa neyzluhlutfalls voru jafnframt ár lít-
illa og minnkandi vörubirgða.
Samneyzlan, öðru nafni opinber neyzla, er
neyzluráðstöfun ríkis og sveitarfélaga fyrir
hönd borgaranna og þeim til frjálsra almennra
afnota. Til þessa teljast einkum útgjöld til
skólakerfis hins opinbera og opinberrar stjórn-
sýslu, viðhald og afskriftir vegakerfisins o. s.
frv. samkvæmt nánari skilgreiningum í sér-
stakri grein um búskap ríkisins í þessu hefti.
Samneyzlan hefur verið svo jöfn að hlut-
falli yfir allt tímabilið, að tæplega er vert
að tala um breytingar á því. Hæst er það 9.7%,
lægst 8.6%, og hið sama við upphaf og lok
tímabilsins, þ. e. í lágmarki. Bein ráðstöfun
hins opinbera til samneyzlu þjóðarinnar hef-
ur því verið sem næst óbreytt að hlutfalli,
hvað svo sem segja má um skattbyrðina að
öðru leyti.
Ffármunamijndnnin er tekin til meðferðar
í sérstakri grein hér á eftir. Hér nægir því að
benda á hlutföll og afstöður til annarra stærða.
Að slepptu árinu 1945, er markaðist af stríðs-
ástandi erlendis, er fjármunamyndunin hæst
að hlutfalli við byrjun og lok tímabilsins, en
lægst árin 1949—1951. Sé litið til verðmæta-
ráðstöfunar miðað við þjóðarframleiðslu sést,
að fyrri árin hafa algjöra sérstöðu. Fjár-
munamyndunin er þá, árin 1946 og 1947, rétt
27% af þjóðarframleiðslu, en jafnframt er ráð-
stöfun umfram framleiðslu rétt við 12% og
14% af framleiðslunni, en öll önnur ár tíma-
bilsins liggur sá mismunur á bilinu upp að
6%, oftast um 3%. Lágmarki náði fjármuna-
myndunin bæði að hlutfalli og magni árið
7