Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Blaðsíða 15

ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLA
ar, við utanríkisviðskiptin og við önnur heild-
arframleiðsluhugtök. Lausleg athugun leiðir
í ljós, að samneyzla og fjármunamyndun
liggja allt af, með einni undantekningu, ofar
en framleiðslan að tiltölu við 1945. Einka-
neyzlan liggur aftur á móti talsvert neðar en
framleiðslan, og fer það bil vaxandi lengst af.
Bæði útflutningur og innflutningur ukust að
magni tiltölulega miklum mun meira en þjóð-
arframleiðslan. Aukning útflutnings umfram
framleiðslu er orðin 34% við lok tímabilsins,
en innflutningsins 12.5%. Þessi mismunur tek-
ur að myndast með árinu 1951, að því er út-
flutninginn varðar, en innflutningurinn tekur
að vaxa hraðar en framleiðslan með árinu
1953, þótt vísitala hans komist ekki upp fyrir
framleiðsluvísitöluna fyrr en árið 1955. Af
þessum afstöðum þróunarinnar leiðir auð-
veldlega sú spurning, hvort enn örari vöxtur
utanríkisviðskipta sé skilyrði vaxtar framleiðsl-
unnar. Aðrar skýringartilraunir geta snúizt um
markaðsskilyrðin, gengismálin, aflabrögðin,
varnarliðsvinnuna og fleira, sem hér verður
enginn dómur á lagður.
Athyglisverður er vöxtur útflutnings um-
fram vöxt innflutnings, en sá munur er orð-
inn 19% árið 1960. En hér er um efnislega
magnþróun að ræða, ekki útflutningsandvirðis.
Andvirðið þróaðist með stórum óhagstæðara
hætti en magnið sökum versnandi viðskipta-
kjara við útlönd, en þetta andvirði í saman-
burði við verðlag innflutnings ræður að sjálf-
sögðu innflutningsgetunni.
Mismunur viðskiptakjaranna er metinn til
upphæðar í 11. línu, töflu 3. Útflutningsmagn-
ið og viðskiptakjörin ráða þessari upphæð.
Miðað er við viðskiptakjör verðlagsgrunnárs-
ins 1954, og er því enginn munur það ár.
Þessi munur skýrist betur af því, að hann
kemur fram við að umreikna útflutninginn
til fasts verðlags eftir verðvísitölu innflutn-
ingsins í stað verðvísitölu útflutningsins sjálfs.
Með þessu móti er útflutningurinn og þar með
þjóðarframleiðslan í heild metin eftir föstu
verðlagi til notkunar, þ. e. til notkunarmagns
í stað framleiðslumagns. Þannig endurmetin
hefur þjóðarframleiðslan hreinna tekjugildi og
er sýnd í töflum 3—5 undir nafninu vergar
þjóðartekjur, en að afskriftum frádregnum
hreinar þjóðartekjur. En hreinar þjóðartekjur
eru bezt sambærilegar við notagildi tekna
miðað við fast verðlag.
Þróun viðskiptakjaranna reyndist mjög af-
drifarík fyrri hluta tímabilsins. Mestur er mun-
urinn milli 1946 og 1951, 303 m. kr. að upp-
hæð á verðlagi ársins 1954. Allt þetta ára-
bil fóru viðskiptakjörin ört versnandi. Þótt út-
flutningurinn ykist um 25% að magni milli
þessara ára, minnkaði hann um rúm 13% að
kaupgetu, en þetta jafngilti því, að rúm 30%
útflutningsins 1951 væru látin upp í rýmun
viðskiptakjara frá 1946. Miðað við verga þjóð-
arframleiðslu nam rýrnun viðskiptakjara 10%.
Oll áhrifin á þjóðarframleiðsluna geta þó verið
meiri, þ. e. eitthvert margfeldi mismunarins,
en um það verður að svo stöddu ekkert fullyrt.
Frádrættir afskrifta og viðskiptakjaramunar
ollu því, að hrein þjóðarframleiðsla og verg-
ar og hreinar þjóðartekjur ukust alls um
nokkru minna en verg þjóðarframleiðsla.
Hreinar þjóðartekjur voru frá 1950 oftast um
10 stigum neðar. Ilækkun þeirra samsvarar
um 2.8% ársvexti yfir allt tímabilið, en 6.5%
ársvexti frá 1952 og 4.4% frá 1950. Hækkunin
er því nokkru meiri en hækkun vergrar fram-
leiðslu frá 1950 og 1952, enda eru þá helztu
lækkanirnar af völdum afskrifta og viðskipta-
kjara um garð gengnar.
Framleiðsla, neyzla og tekjur
á mann
Þær tölur, sem hér hafa verið nefndar, eru
í sjálfu sér ekki mælikvarði á afköst eða efna-
lega velferð manna. Til þess þarf a. m. k. að
jafna viðkomandi stærðum niður á mannfjöld-
ann.
13