Fréttablaðið - 26.11.2014, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 26. nóvember 2014 | SKOÐUN | 15
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir
Þegar ég byrjaði að skrifa í Frétta-
blaðið fyrir tæpum þremur árum
þá vissi ég að heilbrigðismál
brenna á flestum okkar á einn
eða annan hátt. Auðvitað höfum
við mismunandi áherslur og hinn
mikli aldursmunur sem er á les-
endum blaðsins sýnir glögglega að
það nær til mjög breiðs hóps. Mér
fannst vanta að læknar tækju sig
til og töluðu til fólksins á fræðandi
hátt, þannig að það skildist. Ég
hef fengið að heyra það að grein-
ar mínar séu almenningi almennt
ekki torlesnar og ritaðar á manna-
máli, sem er gott því vonandi ná
þær þannig því sem til var ætlast,
að vekja umræðu og fræða. Þá hef
ég fengið hrós fyrir skrifin sömu-
leiðis frá kollegum mínum í lækna-
stétt og hefur mér þótt vænt um
það, þó margir hafi undrast eljuna
að nenna þessu í hverri viku.
Einhvern tímann var ég spurður
að því hvers vegna ég hefði tekið til
við þetta og svarið var einfaldlega
að mig langaði til þess. Það voru
ekki aðrir áhrifavaldar og sann-
arlega ekki að þetta væri hugsað
sem stökkpallur út í pólitík eins og
nokkrir hafa forvitnast um í gegn-
um liðin ár. Ég get þó upplýst um
það að ég hafi verið beðinn að taka
þátt bæði á sveitarstjórnar stiginu
sem og í landsmálum af fleiri en
einum flokki, en það hefur ekki
höfðað til mín.
Þegar ég lagði af stað í þessa
vegferð þá hafði ég nokkur mark-
mið, í fyrsta lagi að ég myndi hafa
algera stjórn á því hvað ég fjallaði
um hverju sinni, þó ég hafi feng-
ið býsna margar ábendingar um
skemmtileg viðfangsefni og ritað
um sum þeirra þá hef ég alltaf litið
á þetta sem mjög mikilvægt atriði.
Ég hef reynt að nálgast sjúkdóma
og viðfangsefnin á þann hátt að
tengja þau daglegu lífi fólks og fara
ekki um of í smáatriði. Margt af því
hefur verið um stærstu og alvarleg-
ustu heilbrigðisvandamál okkar í
dag eins og offitu, hjarta- og æða-
sjúkdóma, sykursýki, krabbamein
og þannig mætti lengi telja. Ég
hef líka ritað um kynlíf og samlíf,
hamingjuna, prump og hægðatrufl-
anir svo eitthvað sé nefnt sem og
blátt þvag. En svona að öllu gamni
slepptu hafa þessir pistlar iðulega
átt að hafa þann tilgang að fræða
og benda á mögulegar lausnir.
Á sama tíma og þessar greinar
hafa birst í Fréttablaðinu hefur mér
verið vel tekið í útvarpinu, en ég
hef mætt þangað vikulega eða verið
í símasambandi til að ræða pistil
gærdagsins um nokkuð langt skeið.
Kann ég félögum mínum í Bítinu á
Bylgjunni miklar þakkir fyrir góða
viðkynningu og samveru á liðnum
árum. Einhver sagði við mig að ég
væri líklega eini læknirinn hér-
lendis sem hefði verið í öllum teg-
undum fjölmiðla samtímis, en stutt
viðvera í sjónvarpi á síðasta hausti
var skemmtileg tilbreyting.
Annað markmið með því að
skrifa var að koma skilaboðum
áleiðis um forvarnir sem ég tel að
séu grundvallaratriði í tengslum
við allt heilbrigði og þróun sjúk-
dóma. Þá einna helst að hvetja til
og stuðla að andlegri vellíðan sem
líklega er mikilvægari en flest
annað. Af nógu hefur verið að
taka og er ljóst að ég gæti skrifað
í mörg ár til viðbótar um heilsu,
sjúkdóma og lífsstíl því þar eru
óþrjótandi efnistök. Nú kynnu
sumir að halda að mér hafi verið
sagt upp eða viðlíka á Frétta-
blaðinu, en svo er alls ekki. Fyrir
þá sem ekki vita, þá kynnu þeir að
undrast það að ég hef ekki verið
með neinn samning og hef ekki
þegið eina krónu í þóknun fyrir
skrif eða viðveru í útvarpi hingað
til, heldur hefur þetta verið gert af
einskærum áhuga.
Það hlýjar manni þess vegna enn
frekar um hjartaræturnar þegar
ókunnugt fólk hrósar manni fyrir
skrifin eða segist alltaf lesa pistl-
ana á þriðjudögum. Ég hef verið
afar þakklátur fyrir það og kann
öllum þeim bestu þakkir sem hafa
fylgt mér þessi tæpu þrjú ár. Þess-
um kafla er lokið í bili, ég neita því
ekki að það er tregablandið, en það
var líka markmið í sjálfu sér að
geta tekið þessa ákvörðun um að
hætta þegar ég vildi og á mínum
forsendum. Og nei, ég er ekki veik-
ur eða að fara af landi brott. Það
kemur alltaf eitthvað annað í stað-
inn, til dæmis að klára bókina sem
ég er byrjaður á, möguleikarnir
eru ansi margir. Við næsta verk-
efni verður hið minnsta að bretta
enn frekar upp ermar og stuðla að
bættu heilbrigðiskerfi sem áhuga-
og fagmaður, ekki veitir af! En ég
ætla að byrja á því að halda upp á
afmælið mitt í dag. Takk kærlega
fyrir mig og góðar stundir!
Takk fyrir mig!
Á síðustu árum hef ég kynnst
mörgum hugrökkum konum sem
voru nógu sterkar til að vilja deila
sögum sínum með mér. Þetta eru
sársaukafullar sögur sem flestir
myndu frekar
vilja gleyma og
bæla djúpt niður.
Þessar konur eru
af erlendum upp-
runa, sem stuðl-
ar enn frekar
að því að þján-
ingar þeirra eru
þaggaðar niður.
Þegar þessar
konur urðu fyrir
kynferðislegu,
l íkamlegu og
andlegu ofbeldi
upplifðu þær
skort á stuðningi
frá fjölskyldu og vinum. Þær gátu
hvergi farið og höfðu fáa til að leita
til eftir stuðningi og húsaskjóli.
Fjárhagslegt ósjálfstæði, börn og
fjölskylduskyldur, menningargildi,
ótti, sektarkennd og skömm gerir
það að verkum að þessar konur
hafa enn færri valkosti og neyðast
þær til að þjást í þögn, óviljugar eða
ófærar um að viðurkenna að þær
hafa stórt vandamál á herðum sér
sem erfitt er að flýja.
Því miður eru þessar sögur allt-
of algengar. Það eru fjölmargar
konur sem hafa gengið í gegnum
svipaða reynslu. Og það er ekki
alltaf auðvelt að sjá vísbendingar
um ofbeldi eða áreitni, sérstaklega
vegna ofbeldis sem skilur ekki eftir
sig marbletti eða líkamleg sár. En
ósýnilegir áverkar verða eftir, til-
finningaleg og andleg sár sem sitja
lengi og sem hafa gríðarlega trufl-
andi afleiðingar á líf einstaklings og
breyta eðli hans.
Hver og einn einstaklingur hefur
sína sögu. Það eru margar ástæð-
ur fyrir því að deila þeim ekki.
Algengasta er val til að þjást í þögn
og til að reyna á hvar mörkin liggja
varðandi eigin bjargráð. Eftir allt
saman eru þrjú erfiðustu orðin sem
maður getur sagt í lífinu: Ég þarf
hjálp.
Að biðja um hjálp reynist erfitt
verkefni fyrir sumt fólk. Við verð-
um að læra að hlusta á þau orð sem
liggja ósögð undir yfirborðinu. Ekki
vera hrædd við að spyrja spurn-
inga. Ekki vera hrædd við að vera
forvitin. Ekki vera hrædd við að
stíga fram. Ofbeldi og áreitni getur
komið fyrir alla. Ef þú ert brotaþoli
misnotkunar eða áreitis, ekki vera
hrædd við að segja þína sögu. Stattu
upp og talaðu hátt. Þögnin er sjaldn-
ast góð lausn á þjáningu okkar.
Okkar
sögur
KYNBUNDIÐ
OFBELDI
Cynthia Trililani
í Samtökum kvenna
af erlendum uppruna
á Íslandi og meistara-
nemi í menntunar-
og kynjafræði
Ég hef reynt að nálg-
ast sjúkdóma og við-
fangsefnin á þann hátt að
tengja þau daglegu lífi fólks
og fara ekki um of í smá-
atriði. Margt af því hefur
verið um stærstu og alvar-
legustu heilbrigðisvandamál
okkar í dag eins og offitu,
hjarta- og æðasjúkdóma,
sykursýki, krabbamein og
þannig mætti lengi telja.