Náttúrufræðingurinn - 2011, Qupperneq 10

Náttúrufræðingurinn
114
Heim ild ir
Borgþór Magnússon, Sigurður H. Magnússon & Bjarni D. Sigurðsson 1.
2003. Áhrif alaskalúpínu á gróðurfar. Náttúrufræðingurinn 71. 98–111.
Borgþór Magnússon 2006. NOBANIS – Invasive Alien Species Fact Sheet 2.
– Lupinus nootkatensis. – From: Online Database of the North European and
Baltic Network on Invasive Alien Species – NOBANIS www.nobanis.org.
http://www.nobanis.org/files/factsheets/Lupinus_nootkatensis.pdf
(skoðað maí 2011).
Menja von Schmalensee 2010. Vágestir í vistkerfum – síðari hluti. Nátt-3.
úrufræðingurinn 79. 92–93.
Náttúrufræðistofnun Íslands og Landgræðsla ríkisins 2010. Alaskalúpína 4.
og skógerkerfill á Íslandi: útbreiðsla, varnir og nýting. Skýrsla til
umhverfisráðherra. Náttúrufræðistofnun Íslands og Landgræðsla ríkis-
ins, Reykjavík. 30 bls. + myndir, kort og töflur. http://www.umhverfis-
raduneyti.is/media/PDF_skrar/Lupinuskyrsla.pdf
Menja von Schmalensee 2010. Vágestir í vistkerfum – fyrri hluti. Náttúru-5.
fræðingurinn 79. 16–22.
Aðalskipulag Sveitarfélagsins Voga 2008–2028. Greinargerð: http://www.6.
vogar.is/resources/Files/193_ask-vogar-greinargerd-nov-09.pdf. Bls. 46.
Þéttbýlisuppdráttur: http://www.vogar.is/resources/Files/194_05050-
ask-thettbyli-pl_A2-10000_nov-09.pdf (skoðað maí 2011).
Morgunblaðið, frétt 4. ágúst 2010. Ekki auðvelt að eyða lúpínu með eitri. 7.
http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2010/08/04/ekki_audvelt_ad_
eyda_lupinu_med_eitri/ (skoðað maí 2011).
Ásta Eyþórsdóttir 2009. Áhrif plöntueiturs á fræbanka alaskalúpínu 8.
(Lupinus nootkatensis) og annarra háplantna. Lokaritgerð við Háskóla
Íslands, Reykjavík. 32 bls. http://hdl.handle.net/1946/4978
Erling Ólafsson 2009. Ertuygla – 9. Melanchra pisi. Vefur Náttúrufræði-
stofnunar Íslands. http://www.ni.is/poddur/nattura/nr/1016 (skoðað
okt. 2011).
Jóhannes B. Jónsson 2011. Ertuygla 2011. samherji landgræðslumannsins? 10.
Landgræðsla ríkisins, http://www.land.is/index.php?option=com_ conte
nt&view=article&id=643%3Aertuygla-samherji-landgraeeslumannsins
&catid=67%3Afrettir&Itemid=88&lang=is (skoðað okt. 2011).
Edda S. Oddsdóttir 2010. Rannsóknir á ertuyglu. Vefur Skógræktar rík-11.
isins. http://www.skogur.is/rannsoknir-og-verkefni/rannsoknafrettir/
nr/701 (skoðað okt. 2011).
Svandís Svavarsdóttir, Sveinn Runólfsson & Jón Gunnar Ottósson 2010. 12.
Aðgerðir vegna útbreiðslu alaskalúpínu og skógarkerfils. Fréttablaðið 2.
júlí 2010. http://www.ni.is/frettir/nr/1275 (skoðað maí 2011).
Um höfundinn
Þorvaldur Örn Árnason (f. 1947) lauk cand.real.-prófi frá
Háskólanum í Þrándheimi 1977 með plöntulífeðlis- og
vistfræði sem aðalgrein auk eins misseris náms í um-
hverfisfræði. Prófverkefnið var rannsókn á gróðri, jarð-
vegi og uppgræðslu á Landeyjasandi. Hann vann við
gróður- og landgræðslurannsóknir á Rala á námsárun-
um og eitt ár eftir námslok, m.a. við lúpínurannsóknir
sem þá voru rétt að hefjast. Sneri sér síðan að kennslu í
grunn- og framhaldsskólum og var námsstjóri í mennta-
málaráðuneytinu 1982–1992. Þorvaldur hefur kennt
náttúrufræði við Stóru-Vogaskóla sl. 12 ár.
Póst- og netfang höfundar
Þorvaldur Örn Árnason
Kirkjugerði 7
IS-190 Vogar
valdurorn@simnet.is
skilgreiningu á illgresi að breiðast
út af sjálfsdáðum og kæfa annan
gróður.
Margir halda því fram í ræðu
og riti að lúpína breiðist bara út
þar sem land er lítt gróið eða
ógróið. Í ljós hefur komið að lúpína
er ekki eingöngu uppgræðslujurt
heldur leggur hún líka undir sig
vel gróið mólendi eins og sýnt er
með dæmum hér framar. Þegar
hún nær fullum vexti myndar hún
þéttar breiður og rænir birtunni
frá lággróðri. Það er ekki ný upp-
götvun að lúpína útrýmir t.d. berja-
lyngi; sem dæmi um það má nefna
rannsóknir í Þjórsárdal, Kvískerjum,
skriðurunninni fjallshlíð á Ytrafelli í
Aðaldal og lyngmóa á Hveravöllum
í Reykjahverfi.1
Lúpínan breytir ásýnd lands til
frambúðar og ætti því einungis að
nýta hana að vel athuguðu máli
með langtímasjónarmið í huga.3
Þörf er á skipulagi eða áætlun um
það hvar lúpína skuli fá að breið-
ast út, hvar eigi að halda henni í
skefjum og hvar þurfi að hindra
útbreiðslu hennar. Í grein í Frétta-
blaðinu 2.7.2010 hvetja umhverf-
isráðherra, landgræðslustjóri og for-
stjóri Náttúrufræðistofnunar Íslands
sveitarfélög og heimamenn til að
taka afstöðu og sýna frumkvæði líkt
og Stykkishólmsbær, Akureyrarbær,
Ísafjarðarbær og Garðabær hafa
gert.12
Ljóst er að það tekur mörg ár,
jafnvel áratugi, að útrýma lúpínu
á svæði þar sem hún hefur náð
útbreiðslu – ef það er þá mögulegt.
Menn þurfa því að hugsa sig vel
um áður en farið er með lúpínu
á ný svæði. Ef menn vilja halda í
lyngmóa er mikilvægt að lúpína
komi þar hvergi nærri og ef hún er
mætt á svæðið þarf að útrýma henni
sem fyrst, því það verður margfalt
erfiðara og dýrara með hverju árinu
sem líður.
81_3-4_loka_271211.indd 114 12/28/11 9:13:36 AM