Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 23

127
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
og norðausturs, en útbreiðsla þess
hefur þó ekki verið könnuð til
hlítar. Frekari rannsóknir þarf til
að sannreyna hvort hér sé um eitt
og sama lagið að ræða. Saksunar-
vatnsgjóskan svonefnda (um 10.200
ára) fannst ekki ofan á urðinni þrátt
fyrir nokkra leit. Lagið hefur hins
vegar fundist við Grundarhverfi á
Kjalarnesi þar sem það er um 3 cm
þykkt (sjá 6. mynd), í Sogamýri11 og
í Seltjarnarmónum.15
Eins og sjá má af sniðunum
er berghlaupið talsvert eldra en
elstu gjóskulögin sem þar fundust,
7. mynd. Snið í brimklifi við Hofsvík (sjá
teikningu á 6. mynd). Í sniðinu má sjá
nokkur gjóskulög, svo sem Kötlu~1500,
Kötlu-N og ljósleitt Heklulag, um 6000
ára gamalt. – Soil section at the shore in
Hofsvík. Several tephra layers may be seen
in the section. Ljósm./Photo: Magnús Á.
Sigurgeirsson.
Hekla, ~6000 BP
(Hekla Ö ?)
Katla, ~2900
Katla, 3500 BP
Mór nær á 2,4 m dýpi
Snið í fjörumó í Hofsvík
Miðaldalag frá 1226
Fokrönd
LNL, ~870 AD
Mórinn verður dekkri og
þéttari en ofar
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Katla~1500
Hekla-4
N 64°13,655
V 21°48,955
Birkilurkar algengir neðar
Lítið af lurkum næstu 40 cm
neðan gjósku en aukast neðar
Rofið ofan af mó
Mælt 20.3.2011
Mælt á 2 m dýpi
Hekla, ~6000 BP
Katla, ~2900 BP
Katla, 3500 BP
Snið í brimklifi við Hofsvík
Raskaður mór
LNL sést raskað
Katla~1500
Reykjanes, ~6100 BP
Birkilurkar algengir neðar
Mælt 17.4.2011
Hekla-4, 4300 BP
Bláleitur leir blandaður
fínni möl og sandi
Grábrúnn leirblandaður mór
Engir lurkar sjáanlegir
Ljósleitur grófur mór
Mór verður þéttari
niður
Mjög þéttur lagskiptur mór
með kvistum
Framhlaupsurð
Katla
Katla~1500
Miðaldalag frá 1226
Landnámslag, ~870 AD
Katla, 3500 BP
Hekla-4, 4300 BP
Saksunarvatn~10.200 BP
Hekla-A, 2500 BP
18. öld?
Kjalarnes, N Grundarhverfis
Í skurði austan við þjóðveg
Mælt 17.9.1994
Dökkur, þéttur mór
Ljós, gisinn mór
Ljós gjóska
Dökk gjóska
Einingaskil
6. mynd. Jarðvegssnið frá Hofsvík og Grundarhverfi á Kjalarnesi. – Two soil sections from
the submerged peat on top of the Sjávarhólar rockslide and a section from the neighbouring
Grundarhverfi in Kjalarnes.
Staður
– Location n SiO2 TiO2 Al2O3 FeOtot MnO MgO CaO Na2O K2O P2O5
Samtals
– Total
Elliðaárdalur 8 60,00 1,38 13,42 10,22 0,25 1,31 4,56 3,62 1,70 0,75 97,21
Mosfellsbær 5 61,64 1,36 13,94 10,03 0,31 1,13 5,73 3,52 1,43 0,63 99,73
2. tafla. Efnagreiningar á um 6000 ára gamalli Heklugjósku úr sniðum í Reykjavík og Mosfellsbæ. Hugsanlega er um gjóskulagið Heklu Ö
að ræða (greint í örgreini Norrænu eldfjallastöðvarinnar). – Geochemical data from a 6000 years old Hekla tephra layer from soil
profiles in Elliðaárdalur valley in Reykjavík and Mosfellsbær town. This layer was found in the submerged peat at Hofsvík bay.
í Mosfellsbæ (MÁS, óbirt gögn).
Efnasamsetning lagsins frá tveimur
stöðum er sýnd í 2. töflu. Nýverið
birtist grein um gjóskulag frá Heklu,
nefnt Hekla Ö, sem er um 6000 ára
gamalt.28 Dreifing Heklu Ö virð-
ist einkum hafa verið til norðurs
um allan Reykjanesskaga.20 Á Kjal-
arnesi er þykkt þess um 2 mm. Rétt
ofan við Reykjanesgjóskuna er um
6000 ára gamalt Heklulag. Þetta lag
er allskýrt á höfuðborgarsvæðinu
og finnst m.a. í mó í Kópavogi,
undir Leitahrauni í Elliðaárdal og
81_3-4_loka_271211.indd 127 12/28/11 9:13:57 AM