Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 57

161
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
plöntur fá mjög takmarkaða vitn-
eskju um skyldleika tegunda og
flokkun þeirra, sem hlýtur að teljast
meginatriði í þekkingu á plöntum
og öðrum lífverum. Mér sýnist að
með þessari aðferð sé notendum
bókanna ætluð meiri vankunnátta
og tornæmi en ástæða er til.
Sem betur fer er plöntum með
lítið áberandi eða litvana blómum,
svo sem grösum og störum, að
mestu raðað eftir kerfinu, og sama er
að segja um byrkninga og berfræv-
inga. Þó eru sums staðar furðuleg
frávik; t.d. eru fífutegundirnar
tvær með löngu millibili í bókinni
(klófífa sett með störum), blómsef
og flagasef skilin frá öðrum sefteg-
undum og naðurtunga er ekki með
tungljurtum, sem eru af sömu ætt
og hún. Innan blómlitaflokka eru
líka nokkur óskiljanleg frávik; t.d. er
músareyra (Cerastium alpinum) langt
frá öðrum Cerastium-tegundum, sem
þó hafa allar hvít blóm og svipaða
blaðgerð, og sama er að segja um
akurarfa (Stellaria graminea), sem er
langt frá öðrum Stellaria-tegundum.
Nýja Plöntuhandbókin var ekki
saumuð eins og sú eldri, heldur
aðeins kjöllímd, og því er hætt við
að blöðin eigi eftir að losna við
mikla notkun. (Mitt eintak losnaði
strax úr kápunni að framan!) Ekki
hef ég rekist á prentvillur í bókinni,
nema á baki titilsíðu, þar sem vísað
er í röng númer varðandi tvær
myndir.
Með þessari nýju bók höfum við
loksins fengið í hendur heildaryfirlit
um langflestar tegundir blómjurta
og byrkninga sem vaxa villtar á
Íslandi. Er það vonum seinna, því
að nú eru liðin 30 ár síðan slíkt
yfirlitsrit birtist, þ.e. þriðja útgáfa af
Íslenzkri ferðaflóru Áskels Löve, sem
kom út 1981, með strikmyndum
Dagný Tande Lid, þeim sömu og í
Norsk flora.
Íslenska plöntuhandbókin stendur
þó ekki undir þeim kröfum sem
gera verður til fræðibókar um
háplöntuflóru Íslands, enda mun
ekki vera til þess ætlast. Það er
fyrir löngu orðið tímabært að efna
til nýrrar fræðibókar um það efni,
sem einnig gæti nýst almenningi, í
handhægu formi, með ljósmyndum
eða teikningum. Þar ættu mun fleiri
innfluttar tegundir og slæðingar
heima. Auk tegundalýsinga ætti
þar að gera grein fyrir breytileika
innan tegunda (deilitegundum og
afbrigðum); þar ættu einnig að vera
lýsingar flokka (kvísla, ætta o.s.frv.).
Einnig mætti geta um nytjar teg-
unda í fortíð og nútið, líkt og Ágúst
H. Bjarnason gerði í sinni flórubók.
Varla er þó mikils að vænta í þessu
efni á næstunni, því eins og stendur
er aðeins einn grasafræðingur í fullu
starfi hérlendis, þ.e. við Háskóla
Íslands. Er það mikil og furðuleg
afturför frá því sem áður var.
Helgi Hallgrímsson,
líffræðingur, Egilsstöðum
81_3-4_loka_271211.indd 161 12/28/11 9:14:21 AM