Ægir - 01.10.2011, Blaðsíða 23

23
hreinsun. Bryggjukarlarnir
skríða þá inn í hjarta skipsins,
stóra vatnsketilinn og inn
undir sjálft eldhólfið þar sem
olía logar stöðugt og hitar
vatnið í katlinum og umbreyt-
ir því í gufu sem knýr vél
skipsins. Þetta er erfið vinna
og þrátt fyrir að karlarnir séu
á fótum fyrir allar aldir, byrj-
aðir klukkan sjö á morgnana
og hætti ekki fyrr en um mið-
nætti, þá tekur hreinsunin
venjulega tvo daga. Hjá þessu
verður þó ekki komist. Saltið
er sökudólgurinn. Enda þótt
nota eigi hreint vatn í ketilinn
vill komast salt í það sem sest
utan á eldhólfið. Með tíman-
um þykknar saltskelin og sí-
fellt erfiðara og olíufrekara
verður að ná upp þrýstingi í
katlinum. Saltið er, öllum til
ama, orðið að fínustu ein-
angrun.
Til að spara tíma er reynt
að sameina ketil- og lestar-
hreinsun. Sjómennirnir fagna
þessum frítíma jafnvel þótt
hann sé ekki lengri en tveir
til þrír dagar. Skipin hafa
enga inniveruskyldu, umfram
tuttugu og fjórar klukku-
stundirnar, og skiptir engu
þótt um sjómannadag, jól eða
áramót sé að ræða.
„Við vorum eitt sinn svo
heppnir að mánudag bar upp
á Þorláksdag en vegna vinn-
unnar í landi var stílað upp á
að Harðbakur landaði á
mánudögum,“ rifjar Arnald
Reykdal upp. „Og þeim þótti
víst ekki viðeigandi að senda
okkur út aftur á aðfangadegi
svo við fengum að vera í
landi yfir blájólin. Í annað
skipti man ég að við lönduð-
um á gamlársdegi. Komum
þá inn í vitlausu veðri og
fengum að vera heima nýárs-
dag.“
Þegar siglt er með aflann
fær hluti áhafnarinnar frí.
Ekki þarf nema tíu karla um
borð þegar haldið er til Eng-
lands eða Þýskalands með ís-
fisk. Best þykir að sigla rétt
fyrir jólin en þá fæst undan-
tekningarlítið mjög gott verð
fyrir fiskinn. En fyrir vikið eru
þeir ófáir sjómennirnir sem
fagna sjaldan jólum með fjöl-
skyldum sínum.
Um þetta segir Áki skip-
stjóri: „Ef ég tek sjálfan mig
sem dæmi þá var Þóra dóttir
mín [fædd 1954] orðin níu ára
gömul þegar ég átti mín
fyrstu jól með henni.“
Þeir eru því ekkert mjög
sorgmæddir karlarnir þótt
þeir fái einn aukadag í landi.
Árið er rétt að byrja og þeir
vita sem er að úthaldsdagarn-
ir eiga eftir að fara yfir 300 á
árinu. Og hvað munar þá um
einn sólarhring til eða frá?
Svo líður laugardagurinn
31. janúar 1959 að kveldi.
Klukkan 19.30 er búið að
skipta um hátrukkspakkn-
inguna. Fyrsti stýrimaður,
Kári Jóhannesson, er á vappi
ýmist um bryggjuna eða hann
stendur í brúnni með vökul
augu á landganginum og
merkir við karlana þegar þeir
koma um borð. Þegar mann-
talinu lýkur hefur Kári merkt
við 26 nöfn.
Í vélinni eru vélstjórarnir
að gera klárt. Þeir handsmyrja
núningsfleti svo allt verði lið-
ugt og gott. Gefa örlitla gufu
inn á vélina, rétt aðeins til að
vagga henni og hita fyrir
átökin. Þrátt fyrir að allt sé
vaðandi í smurningsolíu þá er
vélarrúmið ef til vill snyrtileg-
asti staðurinn í skipinu. Þar
eru ekki liðin nein óhrein-
indi.
Svo er vélsíminn settur á
stopp og beðið eftir því að
skipstjórinn hringi á ferð.
Fyrir framan vélarrúmið er
gufuketillinn og fyrir framan
ketilinn er fírplássið þar sem
eru þrjú eldhólf og olíuspíss
að hverju þeirra en eftir þeim
þrýstist olía inn í eldhólfið.
Þarna er umráðasvæði kynd-
aranna. Þeir eiga að stilla eld-
ana og sjá um að gufuþrýst-
ingurinn sé alltaf í toppi.
Þetta þarf aldrei að brýna fyr-
ir kyndurunum. Ef ekki næst
fullur dampur er alltaf látið
vita af því upp í brú. Skip-
stjórinn verður þá að gera ráð
fyrir því að skipið láti hægar
að stjórn en venjulega. Bilun-
in í hátrukksstönginni hafði
boðið þessari hættu heim.
Þrýstingurinn í kerfinu hafði
lækkað og vélin orðið afl-
minni fyrir vikið.
En nú er ekki lengur um
neitt slíkt að ræða og þegar
Áki hringir á „mjög hæga
ferð“ skrúfa vélstjórarnir frá
gufunni eins og þarf. Harð-
bakur leggur frá Tangabryggj-
unni. Áki vill fá „hálfa ferð“.
Svo hringir hann á „fulla
ferð“. Túrinn er hafinn öðru
sinni. Sólarhring seinna en
áætlað var. Það er sunnan
steytingur og dimmt. Áki sigl-
ir eftir vitum og ratsjá út
fjörðinn. Hann kemur við í
Hrísey þar sem fimm úr
áhöfninni eiga heima. Fimm-
tán mínútur yfir ellefu er
skipið statt út af Siglunesi.
Fram undan er opið haf.
S J Ó F E R Ð A M I N N I N G A R