Ægir - 01.10.2011, Blaðsíða 28

28
Í S I G L I N G U M
máttlaus af hlátri og getur
með engu móti komið hon-
um til hjálpar. Niðri í skipi á
eftir sagði sá óheppni; Hann
stóð bara þarna og hló og
svo stundi hann því upp
hvort hann ætti ekki að kalla
út flugbjörgunarsveitina.
Annar félagi þurfti oft að
fara í síma. Þetta gekk þannig
fyrir sig að um kvöldmatar-
leytið fór hann að hafa orð á
því að nú þyrfti hann að fara
upp og hringja. Ætlar þú
nokkuð annað spurðu félag-
arnir. Nei, nei, bara á járn-
brautarstöðina í símann. Og
hann fór kvöld eftir kvöld, og
birtist svo alltaf aftur um síðir
– vel slompaður. Gísli varð
fyrstur til að finna út að það
væri ansi góður sími þarna
uppi á járnbrautarstöð. Jú
strákar sjáið þið til, það er
einhver sími þarna uppfrá og
hann er þannig að ef maður
hringir í hann þá snar svífur á
menn. Og strákarnir fóru
uppeftir að leita að þessum
síma. Sumir fundu hann.
Fyrir utan svona skemmti-
legan síma, er Svendborg afar
hlýleg borg með margar fagr-
ar og sérkennilegar gamlar
byggingar. Trévirkishús eru
t.d. mörg og falleg og göngu-
götur í verslunarhverfinu
skemmtilegar. Mun borgin
njóta þess að vera afar vin-
sæll áningarstaður skemmti-
siglingafólks víðs vegar að úr
Evrópu, enda eru með
ströndinni við borgina margir
notalegir áningarstaðir og
skemmtilegar gönguleiðir,
bæði með strönd og einnig
inni í hávöxnum skóginum
sem skrýðir ströndina á
löngum köflum.
Þann 29 okt. höldum við
heim á leið frá Svendborg. Á
sundunum er örtröð skipa,
en Sveinþór og hans lið renn-
ir Mælifellinu gegnum þvög-
una eins og þaulvanir skíða-
kappar.
Við Skagen eru danskir
fiskibátar að veiðum og fugl-
ar himinsins tilkynna um afla
að venju, en litur sjávarins
þarna bendir ekki til þess að
þarna sé dreginn veislumatur
um borð.
Frá Skagen er siglt skáhallt
yfir undir Noreg og með
ströndum hans, uns Lindisnes
er að baki. Með Noregi sjáum
við norska sjónvarpið um
tíma, en það er hugsanlega
leiðinlegasta sjónvarp á Norð-
urlöndum og er þá mikið
sagt. Frá Lindisnesi er stefnan
tekin á Langanes um Shet-
landseyjar enda stefnan tekin
til Akureyrar. Nú lendum við
norðan við Shetlandseyjar og
Færeyjar.
Á laugardegi er saltfiskur í
matinn og einhver biður um
„Vestfirðing“. Hvað er nú
það, spyr smyrjari ættaður af
Breiðafirði? Hvað, veistu það
ekki, segir Gísli, það er úldni
mörinn sem Vestfirðingar éta.
Og þegar messinn kemur
með „Vestfirðinginn“ kemur í
ljós að þetta er það sem
smyrjarinn lærði að kalla
hnoðmör og bátsmaðurinn
dýrfirski kallar hnoðmör eða
mörflot.
Af þessu tilefni verða fjör-
ugar deilur. Bátsmaðurinn og
smyrjarinn viðurkenna að t.d.
sé rétt að kalla Matthías
Bjarnason Vestfirðing og það
megi að sjálfsögðu tala um
vestfirskan steinbít og eins
um vestfirskan hnoðmör eða
mörflot, en að kalla þetta feit-
meti einungis „Vestfirðing“ sé
bara klám.
Jæja segir Gísli og á síð-
asta orðið, ég hef verið með
Vestfirðingum á togurum og
þeir átu þetta úldna helvíti
bara til þess að sanna að þeir
væru að vestan. Málið þar
með útrætt og skotið til mál-
fróðra lesenda.
Við höfum haft lens og
blíðu nær allan túrinn og við
Langanes siglum við hjá varð-
skipi sem lónar sunnan undir
nesinu. Það er þegar gerð sú
athugasemd að strákagreyin
hafi þá fengið olíu í þennan
túrinn, en séu ekki að eyða
henni í keyrslu.
3/11 erum við á Akureyri
en úti fyrir er skollið á
vonskuveður. Við sluppum,
það var á skutnum hjá okkur
í fjarðarmynninu.
Það er kallað að vera á
ströndinni, þegar við tínum
upp hvert plássið á fætur
öðru, annað hvort til að lesta
eða losa skipið. Á Akureyri
losuðum við laust og sekkjað
fóður. Það tekur tvo daga og
síðan er haldið til Blönduóss.
Veðurspá er góð og vegna lé-
legrar hafnar eða réttara sagt
bryggju, því þarna er engin
höfn, er góða veðrið notað í
löndun þar. Við Blönduós
hafa flutningaskip stundum
beðið dögum saman eftir því
að geta lagst upp að bryggj-
unni.
Við erum heppnir og
löndun gengur eins og í
sögu. Korndælubíll frá Akur-
eyri dælir skammti Húnvetn-
inga á nokkrum stundum í
land. Daginn eftir losum við
á Sauðárkróki og meðan dælt
er fóðri í land tökum við vatn
– íslenskt vatn. Um borð þyk-
ir heldur slæmt að vera með
erlent vatn og fræg er sagan
um það þegar íslenskt skip lá
lengi á fljótinu við Arkang-
elsk, og þraut vatn. Var þá
óskað eftir vatni úr landi og
ekki stóð á því. Stuttu síðar
lagði lítill vatnsbátur upp að
skipinu og hóf að dæla.
Vegna þess að skipið var nær
vatnslaust var tekið mikið
vatn. En áhöfnin tók eftir því
að ekki hækkaði vatnsbátur-
inn á fljótinu. Við nánari at-
hugun kom í ljós að hlutverk
hans var aðeins að dæla
drullugu vatninu úr fljótinu
um borð til okkar! Eftir slíka
Í Svendborg var verslað.
ans, og voru þá búnir að
draga 16 bjóð af 28. Bátarnir
höfðu samb nd um talstöðv-
arnar o ákváðu að reyna að
halda hópinn heim til afnar
á Akranesi.
Um klukkan hálfþrjú kom
óstöðvandi leki að Birni II.
Dælan hafði ekki undan, og
þótt tveir hásetar færu í
lífaustur hafðist ekkert við
l kanum. Þegar hér var kom-
ið sáu þeir á Birninum eng n
bát nema Fylki, sem var
skammt undan. Kristinn
skipstjóri náði samb ndi um
talstöðina við Njál Þórðarson
skipstjóra á Fylki og sagði
honum hvernig komið væri.
Sjórinn væri kominn á móts
við efri kojurnar í l karnum.
Báturin væri að sökkva.
Bað hann Njál að koma strax
til hjálpar. Skipverjarnir settu
allir á sig björgunarbelti og
báturinn var látinn andæf .
Fylkir var komi n á vett-
vang innan fárra mínútna.
Helltu þeir olíu í sjóinn, til
að lægja öld rnar, og lögðu
upp að Bir inum ð aftan á
hléborða. Bilið á milli bát-
anna var þá 10-15 f ðmar.
Kastlínu var hent yfir í Fylki,
og strax dregin til baka lína
frá þeim. Síð n var útbúin
lykkja og línan b din undir
hendurnar á einum skipverj-
ann , s m var dreginn yfir í
Fylki með björgunarbelti um
si miðjan. Þannig var öllum
fimm skipverjunum bjargað
af Birni II. Tók björgunin að-
eins hálftíma. Það stóð á
endu , þegar síðasti skip-
verjinn var dreginn frá borði
var Björninn II tekinn að
mara hálfur í kafi og braut
þá á honum.
Bátarnir héldu áfram ferð
sinni heim og Fylkir kom að
landi kl kkan sj um kvöld-
ið. Vart mátti tæpara standa
að björgunin lánaðist. Njáll
Þórðarson og skipshöfn hans
sýndu þarna einstakt snar-
ræði.“
Strand nor ka flutningsskips-
ins Bro
„Það var komið kvöld 9.
október 1947. Ég var þá
skipstjóri á Sigurfaranum og
var á l ið á rek etaveiðar í
Miðnessjó. Við vorum komn-
ir rétt suður fyrir Gar skaga,
vindinn var tekið að herða
og veðurspáin sagði að vind-
áttin yrði suðvestan með
stormi – sjö vindstig. Það var
því ekki um annað að ræða
en h lda aftur að landi, og
bíða betra veðurs. Það gerð-
um við. Smám saman tíndust
hinir bátarnir líka heim.
Þegar við komum til Akra-
ness voru allir bátarnir
komnir að landi. Þegar ég
st ig upp á bryggjuna stóð
þ r formaður Slysavarna-
deildarinnar á Akranesi, Axel
Sveinbjörnsson. Hann kom
til mín o spurði hvort við,
ég og áhöfnin á Sigurfara,
treystum okkur til að fara
vestur á Mýrar. Þar væri
norska flutningaskipið Bro
strandað. Formaðurinn sagði
mér að enginn af þeim bát-
um, sem komnir væru að
landi, hefði treyst sér til að
fara í þessa ferð, enda aug-
ljóst að fárviðri væri á þess-
um slóðum. Hann vissi að ég
var vel kunnugur skerjagarð-
inum á Mýrunum, var aðeins
ellefu ára gamall þegar ég
byrjaði að róa þar með föður
mínum.
Ég kvaðst reiðubúinn að
fara, ef hann fengi leyfi út-
gerðarinnar til að leggja bát-
inn í þessa tvísýnu. Sömu-
leiðis skyldi ég tala við
skipshöfn mína, en við vor-
um sjö um borð. Kallaði ég
þá lla saman og sagði þeim
hvað framund væri. Kváð-
ust þeir allir tilbúnir að fara
með mér. Skömmu síðar
kom formaður slysavarna-
deildarinnar og sagðist hafa
fullt samþykki útgerðarinnar
– við mættum fara.
Þegar hér var komið sögu
var sunnanstormur, sjö vind-
stig, og spáin suðvest
stormur undir morgun. Þá
vissum við að það mátti eng-
an tíma missa, ef takast ætti
að bjarga mönnunum.
Við lögðum frá bryggju
og héldum sem leið ligg r
vestur á Mýrar. Ég var í stöð-
ugu loftskeytasambandi við
Loftskeytastöðin í Reykja-
vík, sem var í loftskeytasam-
bandi við norska skipið. Þ g-
ar við fórum a nálgast Þor-
móðssker sáum við hv r
skipið v r strandað. Þ ð var
á svipuðum slóðum og Po-
urq oi Pas? hafði stra dað
15. september 1936. Þórður
Sigurðsson, skipshöfn ha s á
mótorbátnum Ægi og björg-
u arsveitin á Akranesi höfðu
einmitt lagt í lífshættulega
björgunarferð til þess að
reyna að bjarga áhöfninni á
því fræga skipi.
Ég bað loftskeytamanninn
í Reykjavík að halda stöðugu
sambandi milli okkar svo að
enginn misskilningur yrði,
þar sem ég gat ekki talað við
skipið. Við vorum illa settir
því að dýptarmælirinn var
bilaður hjá okkur, engan rad-
ar höfðum við og enga ljós-
kastara til að lýsa upp svæð-
ið.
Þegar við komum að Þor-
móðsskeri fórum við inn að
sunnanverðu við skerið og
ég bað stýrimanninn að vera
frammi á með handlóð til að
mæla dýpið. Á meðan á
þessu stóð var skipstjórinn á
norska skipinu alltaf að biðja
Reykjavíkurradíó að spyrja
hvort við kæmumst ekki nær
skipinu. Ég fór eins langt og
ég treysti mér og við létum
akkerið fara þegar við v rum
komnir í vindstöðu við s ip-
ið, þá yrði uðveldara fyrir
skipverjana að róa til okkar
u an vi dinum. Ég ba
Loftskeytastöðina að láta mig
vita þegar þeir væru komnir
í bátana, til þess að vi gæt-
um fylgst með þeim. Þ ir
létu okkur vita að nú væru
þeir lagðir frá skipinu til
okkar á tveim r bátum; skip-
stjórabát með átt manns og
stýrimannsbát með sjö
manns.
Við horfðum út í sortann
og sá m brátt að annar bát-
urinn, skipstjórabáturinn, var
að leggjast að síðunni hjá
okkur. Hinn bátinn sáum við
ekki. Bað ég þá Loftskeyta-
stöðina að spyrja hvort hann
efði e ki farið frá skipinu á
s ma tíma. Sagði ég norsk
skipstjóranum að fara í tal-
stöðina hjá mér og fékk þá
15
F R Á S Ö G N
Þórður Guðjónsson, skipstjóri á Akra-
nesi. Hann lést 27. október 2005.
aegirdes06_final.qxd 15.12.2006 21:27 Page 15